Τελικά έμαθε ποτέ κανείς γιατί ήρθαμε σ’ αυτόν τον κόσμο;

Ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα που αφορούν στην ανθρώπινη ύπαρξη, είναι ο λόγος για τον οποίο αυτή υφίσταται. Αν κάτσεις να το αναλύσεις, πόσω μάλλον δε να το υπεραναλύσεις, το μόνο βέβαιο είναι πως θα χαθείς σε μια ατέρμονη αναζήτηση ανάμεσα σε θεωρίες της φιλοσοφίας, της επιστήμης και της θρησκείας. Μέχρι να καταλήξεις κάπου λοιπόν, ή που θα πεις πως μια ζωή την έχεις, ας τη ζήσεις όπως θες, ή που θα ξοδέψεις όλο σου τον χρόνο στον πλανήτη αυτό κι όταν επιτέλους βρεις την απάντησή σου, μάντεψε: θα έχεις ήδη πάει στον άλλο κόσμο.

Ας πιάσουμε τον μίτο της Αριάδνης από την αρχή, πρωτού χαθούμε ολότελα στα δαιδαλώδη μονοπάτια της σκέψης και μας κατασπαράξει ο Μινώταυρος των υπαρξιακών μας προβλημάτων. Καλώς όρισες λοιπόν στον κόσμο μας. Γεννήθηκες σκορπίζοντας άπλετη χαρά -πιθανότατα- στους γονείς σου, στους συγγενείς, σε φίλους και γνωστούς. Σκοπός νούμερο ένα επετεύχθη. Λες οκ, τα καταφέραμε. Εδώ αρχίζουν τα ψιλά γράμματα του συμβολαίου, όμως.

Η πρώτη σου κραυγή είναι το κλάμα κι ορθώς πράττεις, γιατί αφού κατά τη θρησκεία είσαι απόρροια του «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε», υπάρχει κι η άλλη όψη του νομίσματος. Κουβαλάς το προπατορικό αμάρτημα, το οποίο υποθετικά ξεπλένεται από πάνω σου με το μυστήριο της βάπτισης, αλλά οφείλεις να ζεις «ενάρετα» ώστε μετά θάνατον να φτάσεις στην πολυπόθητη θέωση. Κοίτα τώρα τι γίνεται, όμως. Η αθωότητα είναι αντιστρόφως ανάλογη με την ηλικία μας, τουτέστιν, όσο μεγαλώνουμε τόσο αυτή μικραίνει, συρρικνώνεται ώσπου στο τέλος εξαφανίζεται. Καταλήγεις λοιπόν στο ίδιο σημείο του προπατορικού αμαρτήματος σαν την μπάλα που σέρνει ο ισοβίτης στον Αρκά. Σέρνεις την αόρατη τούτη μπάλα, συνυφασμένη με τους κόπους και τα βάσανα και τις αρρώστιες και τον θάνατο. Ποιος είπε όμως ότι ήρθαμε εδώ για να περάσουμε καλά μόνο, και το όλο σκηνικό θα είναι ένα ατελείωτο πάρτι ή καλοκαιρινές διακοπές για πάντα; Ένας δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα που γλιστράνε κι άνετα από ‘κει που σθεναρά πιστεύεις πως έχεις κατακτήσει τη ζωή, τρως τα μούτρα σου. Βέβαια, υπάρχει πάντα η επιλογή του να σηκωθείς, απλώς δε θα είσαι αλώβητος.

Πάμε πάλι στα χαρμόσυνα γεννητούρια, όπου άπαντες παρόντες εύχονται υγεία και καλοτυχία. Καλοδεχούμενα, αμφότερα. Στο κομμάτι της καλοτυχίας -γιατί εδώ που τα λέμε ποιος δε θα ήθελε να είναι το πιο τυχερό παπί του κόσμου, ο Γκαστόνε- θα έρθει ο Σαλλούστιος να σε λυτρώσει και συνάμα να σε στέψει με την ευθύνη πως είσαι ο αρχιτέκτονας της μοίρας σου. Τώρα, τι οικοδόμημα θα χτίσεις, είναι εν μέρει up to you.

Τύχη, μοίρα, πεπρωμένο. Από την αρχαιότητα έως και σήμερα πιστεύεται πως εκείνη, σε οποιαδήποτε μορφή κι ερμηνεία, κινεί τα νήματα της ζωής σου. Μήπως όμως αυτή η θεώρηση, είναι και μια πανάκεια για να αποφεύγεις τεχνηέντως να βρεις τον σκοπό της ζωής σου; Να περιφέρεσαι άσκοπα στον χωροχρόνο, να ζεις χωρίς να υπάρχεις και για όλα σου τα δεινά, αυτά που περνούν τουλάχιστον από το χέρι σου, να κατηγορείς τη μοίρα σου τη σακατεμένη;

Σε όλο αυτό το χάος που έχει ταράξει συθέμελα το είναι μας, τοποθετήθηκε ο Byrne με τη ρήση: «Σκοπός της ζωής είναι μια ζωή με σκοπό.» Θα μου πεις, ωραία τα λες, και πώς στο καλό θα βρω τον σκοπό αυτό; Όπως κάποτε είπε ο Μάρκος Αυρήλιος «ένδον σκάπτε», σ’ ελεύθερη μετάφραση: ψάξε μέσα σου. Κοπιαστικό, το ξέρω. Μα εκεί είναι όλη η μαγεία: ανακαλύπτοντας τον εαυτό μας βρίσκεται η απάντηση. Ναι, υπάρχει μια αντικειμενικότητα στο ότι σκοπός μας είναι να χαρούμε το δώρο της ζωής, όπως συμβούλεψε ο Δαίδαλος τον επιπόλαιο Ίκαρο- το αποτέλεσμα όλοι το γνωρίζουμε. Επιθυμούμε να έχουμε κοινωνική καταξίωση, χρήματα, μια καλή δουλειά. Αυτοσκοπός, στόχος ή «εγώ είμαι πλασμένος ως άνθρωπος για μεγάλα πράγματα»;

Ο Αριστοτέλης, με την τελεολογική του θεωρία μας λέει πως όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν κάποιο τέλος, κάποιον τελικό σκοπό δηλαδή που στοχεύει στο υπέρτατο αγαθό την ευδαιμονία. Μια ψυχική ενέργεια συνδεόμενη με την αρετή, ευρισκόμενη σε μια συνεχή δραστηριότητα. Ο Επίκουρος πιστεύει στην αταραξία της ψυχής κι ο Σωκράτης μας παραινεί να μην αναζητούμε διαρκώς την ευτυχία δεν είναι αυτό το νόημα της ζωής αλλά το ηθικό ανάστημα. Τώρα θα μου πεις κι αν δεν αναζητείς την ευτυχία, ποιο το νόημα;

Μα εκεί είναι ακριβώς το νόημα, ότι δεν υπάρχει νόημα. Σκοπός είναι να γίνεις αυτό που μπορείς, να φτάσεις στο εκατό τοις εκατό των δυνατοτήτων σου κι αν αποτύχεις μη σκας, γιατί σύμφωνα με τον Κλεμανσό η ζωή είναι πιο ενδιαφέρουσα όταν έχεις αποτύχει γιατί αυτό σημαίνει ότι προσπάθησες να ξεπεράσεις τον εαυτό σου. Κι όχι, δε σε προτρέπω να γίνεις αποτυχημένος, μόνο λέω ότι όλα είναι μέσα στη ζωή. Κάθε μέρα είναι μια νέα ζωή, μια πρόκληση να φτάσεις στην αυτοπραγμάτωση, μια λέξη με χίλιες έννοιες γιατί είμαστε μοναδικές κι αυτούσιες οντότητες, συνεπώς δεν υπάρχει πάντοτε μια κοινή ερμηνεία για όλους.

Οι σκοποί είναι τόσοι, όσοι κι οι άνθρωποι πάνω στη γη. Κάποιοι, απλώς, ταυτίζονται. Κι όταν βρεις την κλίση σου, τότε έχεις βρει και τον σκοπό σου.