Το Μυαλό Μας, Μας Εξαπατά...

...Και Μας Κάνει Δυστυχισμένους!

Μάθετε πως να το Αλλάξετε!

Ίσως έχετε ακούσει πολλούς να μιλούν για την ενσυνειδητότητα (mindfullness), δηλαδή την επίγνωση του να ζεις τη στιγμή.

Ο όρος αυτός έχει προέλθει από τις ανατολικές φιλοσοφίες και από μεθόδους που υπόσχονται να βοηθήσουν ώστε να ζήσουμε πιο ευτυχισμένοι με λιγότερο άγχος. αλλά κανείς δεν φαίνεται να είναι σε θέση να εξηγήσει με σαφήνεια τι στο καλό είναι πραγματικά.

Τα τελευταία χρόνια η νευροεπιστήμη έχει ασχοληθεί με την ενσυνειδητότητα και μελετά πως αυτή λειτουργεί.

Σε αυτό το άρθρο θα δούμε πώς η νευροεπιστήμη και ενσυνειδητότητα ευθυγραμμίζονται, ώστε να δώσουν ουσιαστικές απαντήσεις ως προς το γιατί ο εγκέφαλός μας συχνά αγχώνεται, λυπάται ή θυμώνει και θα εξερευνήσουμε τρόπος για να γίνουμε και να παραμείνουμε πιο ευτυχισμένοι.

Το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου σας, σας εξαπατά!

Γενικά, δε μ’ αρέσει να αποκαλώ κάποιον «ψεύτη» ή «απατεώνα». Πιστεύω ότι είναι πιο δίκαιο να τον αποκαλώ «παραμυθά» και αυτός ο χαρακτηρισμός ταιριάζει τέλεια στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου.

Η δεξιά πλευρά του εγκεφάλου σας βλέπει τα πράγματα πολύ ορθολογιστικά. Αλλά αυτός ο τύπος στα αριστερά πάντα του αρέσει να υφαίνει ιστορίες για να βγάζει νόημα από τις πληροφορίες που δέχεται.

Βασικά, αυτή είναι η δουλειά του, πρέπει να δώσει νόημα στη ζωή και ερμηνεύει τις εμπειρίες σας. Αν βλέπει πράγματα, μοτίβα, σχέδια και σκαρφίζεται ιστορίες που οι άλλοι δεν μπορούν να φανταστούν, τότε σας αποκαλούν δημιουργικούς. Αλλά σε όλο αυτό υπάρχει ένα πρόβλημα… συχνά τα θαλασσώνει!

Ο Michael Gazzaniga, ένας από τους κορυφαίους γνωστικούς νευροεπιστήμονες, έκανε μερικές μελέτες τη δεκαετία του 1970 μαζί με τον Roger Sperry (ο οποίος κέρδισε αργότερα το βραβείο Νόμπελ.) Ο Gazzaniga ανακάλυψε πως λειτουργεί το αριστερό ημισφαίριο και πόσο κακό μπορεί, μερικές φορές, να προκαλέσει.

Ο Gazzaniga ανακάλυψε ότι η αριστερή πλευρά του εγκεφάλου προσπαθεί να εξηγήσει και να βγάλει νόημα για όσα μας συμβαίνουν. Ενεργεί ως διερμηνέας της πραγματικότητας. Η εξήγηση που δίνει, όμως, τις περισσότερες φορές είναι λανθασμένη. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχει τέλεια πληροφόρηση και αναγκάζεται να φαντάζεται ο ίδιος τα κομμάτια που λείπουν μέσω τις εξυπνάδας του.

Για παράδειγμα, είμαστε σε ένα τραπέζι και κανείς δε γελά με τα αστεία μας. Το δεξί ημισφαίριο συλλέγει τις πληροφορίες και καταλήγει στην ορθολογιστική πρόταση: “Όλοι στο τραπέζι είναι συνοφρυωμένοι. Δεν γελάνε με τα υπέροχα αστεία μου”. Το αριστερό ημισφαίριο μπορεί να πάει τα πράγματα πολύ πιο πέρα και να βγάλει ένα τρελό συμπέρασμα: “Προφανώς με μισούν και συνωμοτούν για το θάνατό μου.”

Αν η αριστερή πλευρά του εγκεφάλου βλέπει αρκετά μοτίβα και γεγονότα που δεν υπάρχουν, τότε γινόμαστε ανήσυχοι, παρανοϊκοί ή σχιζοφρενείς. Ενώ, αντιθέτως, αν δεν βλέπει κανένα μοτίβο στη ζωή μας, τότε αισθανόμαστε πως δεν υπάρχει νόημα και πέφτουμε σε κατάθλιψη.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν συνειδητοποιούμε πως όλα αυτά απορρέουν από το αριστερό ημισφαίριο. Μπορεί να ακούτε την εσωτερική φωνή στο μυαλό σας και να σκέφτεστε πως είναι δικές σας σκέψεις και εκφράζουν την στέρεη πραγματικότητα. Έτσι, όταν το αριστερό ημισφαίριο δεν ανιχνεύει χρήσιμα μοτίβα, καταλήγει σε ανακρίβειες, δίνει παράλογο νόημα στον κόσμο και μπορεί να γίνει ένα τέρας. Έχει μια άποψη για τα πάντα, δεν κλείνει ποτέ το στόμα του και δεν παραδέχεται ότι κάνει λάθη.

Σε τέτοιες περιπτώσεις καταλήγουμε να κάνουμε τέτοιες σκέψεις: “Εάν αυτό δεν λειτουργήσει, η ζωή μου έχει τελειώσει.”, “Όλα είναι χάλια.”, “Δεν αξίζω!”.

Όταν δίνουμε πολύ λίγη προσοχή στα ανεπεξέργαστα δεδομένα του δεξιού ημισφαιρίου και κολλάμε στις ερμηνείες του αριστερού, μπορεί να καταλήξουμε θυμωμένοι, λυπημένοι, απογοητευμένοι ή ανήσυχοι. Αυτό το κάνουμε χιλιάδες φορές την ημέρα. Απλώς δεν το συνειδητοποιούμε.

Ακόμα και οι προσδοκίες μας είναι απλά κάποιες ιστορίες που μας λέει το αριστερό ημισφαίριο για το μέλλον. Και όταν η πραγματικότητα δεν ικανοποιεί αυτές τις προσδοκίες, τότε το αριστερό ημισφαίριο μας λέει πως είναι σφάλμα της πραγματικότητας και όχι του ιδίου. Έτσι, γινόμαστε θυμωμένοι με την πραγματικότητα.

Το να βάζετε το σύμπαν να συνωμοτήσει για την πραγματοποίηση των επιθυμιών σας, δεν λειτουργεί, με συγχωρείτε γι’ αυτό. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα.

Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να μην θυμώνουμε, να μην νοιώθουμε θλίψη, άγχος και αναστάτωση επικεντρώνοντας την σκέψη και την προσοχή μας στη στιγμή που ζούμε. Εδώ είναι που έρχεται να βοηθήσει η ενσυνειδητότητα.

Γίνετε διερμηνέας του αριστερού σας ημισφαιρίου! Ένα καινούργιο επάγγελμα για σας!

Από τη σκοπιά της νευροεπιστήμης, η ενσυνειδητότητα σας βοηθά να μείνετε επικεντρωμένοι στην ουσία της ζωής και να μην παίρνετε πάρα πολύ στα σοβαρά τις ερμηνείες και τις ιστορίες του αριστερού ημισφαιρίου. Ο εγκέφαλος δεν είναι σαν το συκώτι ή τη σπλήνα σας, που απλά θα κάνουν μόνα τους τη δουλειά τους. Χρειάζεται να διπλοτσεκάρετε τις σκέψεις του.

Οι περισσότεροι ζούμε τη ζωή μας ως διερμηνείς χωρίς να το γνωρίζουμε, είμαστε οι διερμηνείς αυτών που το μυαλό μας υπαγορεύει και όταν δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει, γινόμαστε κακοί σε αυτή τη δουλειά, έτσι θυμώνουμε, προσβαλλόμαστε, φοβόμαστε χωρίς να αμφισβητούμε την εγκυρότητα αυτών των σκέψεων και εμπειριών. Όταν συνειδητοποιήσουμε όλα αυτά, τα πράγματα, τότε αρχίζουν να αλλάζουν.

Ο έλεγχος του αριστερού ημισφαιρίου μέσω πρακτικών και ρεαλιστικών ερμηνειών είναι ο πυρήνας της θεραπείας της γνωστικής συμπεριφοράς. Η ουσία αυτής της νέας μορφής θεραπείας είναι ότι το άγχος και η κατάθλιψη προκαλούνται από λάθος σκέψεις. Επικεντρώνεται στις υποθέσεις και τις ερμηνείες του ατόμου.

Ο στόχος της θεραπείας είναι να αναλύει πως οι υποθέσεις μπορούν να οδηγήσουν σε αρνητικά συναισθήματα και να μετατρέψουν τέτοιες σκέψεις και υποθέσεις σε πιο ρεαλιστικές. Από τη στιγμή που το αριστερό ημισφαίριο ενεργεί σαν ένα παιδί, θα πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε σαν ένα παιδί, του οποίου είμαστε οι γονείς.

Όταν πιάσετε τον εαυτό σας να παίρνει τέτοιες σκέψεις πάρα πολύ στα σοβαρά, πείτε: «Το μυαλό μου κάνει τα δικά του και πάλι.» ή “Απλά είναι μια άποψη αυτή, ο τρόπος που βλέπω εγώ τα πράγματα και όχι όπως είναι στην πραγματικότητα», τέτοιες φράσεις είναι αρκετές. Αυτή η μέθοδος είναι αρκετή για να αλλάξει τον τρόπο που ζούμε με τους άλλους και το πως βλέπουμε τον εαυτό μας.

Μην αποδέχεστε αμέσως τις ερμηνείες του αριστερού ημισφαιρίου. Κάντε μια παύση και εξετάστε τη γνώμη του σαν να δίνεται συμβουλές σε έναν φίλο. Εντοπίστε τα σημεία που είναι πολύ ακραία και εκλογικεύστε τα. Μετά από αυτή τη διαδικασία αφήστε τον εαυτό σας να βγάλει το τελικό συμπέρασμα.

Βοηθήστε το αριστερό σας ημισφαίριο να γίνει καλύτερος Παραμυθάς

Όσοι έχουν χάσει κάποιο άκρο του σώματός τους μερικές φορές αισθάνονται πόνους στο άκρο αυτό σαν να υπήρχε. Αισθάνονται πως η γροθιά τους σφίγγει και τους πονά. Πώς, άραγε, μπορεί να σταματήσει κάποιος τον πόνο σε ένα μέρος του σώματός του, που δεν υπάρχει; Η λύση του προβλήματος είναι στον εγκέφαλο και είναι παρόμοια με τα προηγούμενα που αναπτύξαμε.

Ο εγκέφαλος χρειάζεται μια καλύτερη ιστορία.

Έτσι οι ερευνητές κατασκεύασαν έναν καθρέφτη στον οποίο το άτομο με την αναπηρία βλέπει, στη θέση του χεριού που λείπει, την αντανάκλαση του χεριού που έχει και ξεσφίγγοντας τη γροθιά σε αυτό τους το χέρι, ο εγκέφαλος μπορεί να «δει» πως η ανύπαρκτη γροθιά ξεσφίγγει. Αυτό ήταν αρκετό για να κάνει τον πόνο τους να σταματήσει.

Με ένα παρόμοιο τρόπο πρέπει να λειτουργήσουμε και στην περίπτωση των αρνητικών σκέψεων. Να βοηθήσουμε το αριστερό ημισφαίριο να αφηγηθεί μια καλύτερη ιστορία και τα αρνητικά συναισθήματα να καταλαγιάσουν μέσα μας.

Όταν καταναλίσκεστε από το θυμό και την απόγνωση, οι νευρολόγοι συνιστούν να αφηγείστε στον εαυτό σας μια διαφορετική ιστορία από από αυτή που προτείνει το αριστερό ημισφαίριο: π.χ. “Δεν με μισεί΄, ούτε θέλει να με κρατήσει σε απόσταση, απλά έχει κακή διάθεση σήμερα.”

Όταν όλες οι ιστορίες, που σας λέει το αριστερό ημισφαίριο, είναι καταθλιπτικές, πριν πάτε για ύπνο, καταγράψτε τα τρία καλά πράγματα που σας συνέβησαν εκείνη την ημέρα. Γράψτε τα έτσι ώστε να μην μπορεί να τα αμφισβητήσει και να αρχίσει να υφαίνει τις επόμενες ιστορίες χρησιμοποιώντας τες σαν πρότυπα.

Όταν σας λέει ότι η δουλειά σας δεν έχει νόημα και περνάτε άσχημα σε αυτή, δώστε ένα νέο ορισμό στην εργασία σας.

Για παράδειγμα, αν δουλεύατε σε νοσοκομείο στον τομέα της καθαριότητας και το μυαλό σας σας έλεγε πως το μόνο που κάνετε είναι να αδειάζετε τους κάδους απορριμάτων για τα προς το ζην, θα έπρεπε να λέγατε στον εαυτό σας πως αυτό που πραγματικά κάνετε είναι να συμβάλλετε στη θεραπεία των άρρωστων ανθρώπων φροντίζοντας τον χώρο τους. Έτσι θα αισθανόσαστε πως ο ρόλος σας δεν ήταν βαρετός και ανούσιος.

Τι μπορείτε να κάνετε όταν το αριστερό σας ημισφαίριο σας λέει πως είστε άχρηστος και βαρετός άνθρωπος; Εδώ οι ειδικοί συνιστούν το ρητό “Κάνε το καλό και ρίξ’ το στο γιαλό”.

Αν αρχίσετε στον ελεύθερο χρόνο σας να βοηθάτε τους άλλους και να ασχοληθείτε με τον εθελοντισμό, το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου θα αρχίσει να αναθεωρεί την άποψή του για σας.

Είναι γενικά αποδεκτό πως οι στάσεις και οι πεποιθήσεις μας ακολουθούν τις συμπεριφορές μας, αντί να προηγούνται. Είμαστε αυτό που προσποιούμαστε ότι είμαστε, έτσι πρέπει να προσέχουμε το τι προσποιούμαστε ότι είμαστε.

Οι άνθρωποι που κάνουν εθελοντική εργασία, για παράδειγμα, συχνά αλλάζουν τον τρόπο που βλέπουν τον εαυτό τους, γίνονται πιο ευαίσθητοι και εξυπηρετικοί άνθρωποι.

Όλοι μας αγαπάμε τα όμορφα παραμύθια. Ας βοηθήσουμε το αριστερό μας ημισφαίριο να σκαρφιστεί περισσότερες και πιο θετικές. Το εξημέρωμά του μόλις άρχισε και θα ενθουσιαστείτε ακόμα περισσότερο όταν αρχίσει να κάνει τη δουλειά του με το σωστό τρόπο.

Συνοψίζοντας
Να λοιπόν πώς να χρησιμοποιήσετε τις γνώσεις της νευροεπιστήμης σε συνδυασμό με την ενσυνειδητότητα ώστε να κερδίσετε τον έλεγχο του αριστερού σας ημισφαιρίου:
Παρατηρήστε τον όταν εργάζεται:

Ακούστε για τις ερμηνείες του για την πραγματικότητα έχοντας κατά νου πως δεν είναι οι δικές σας απόψεις αλλά οι δικές του.

Διορθώστε τον: 

Ελέγξτε τις ερμηνείες που δίνει σε αντιπαράθεση με τα γεγονότα. Βάζει περισσότερη φαντασία από όσο πρέπει ή λιγότερη;

Βοηθήστε τον να σκαρφιστεί μια καλύτερη ιστορία:

Δώστε του μια νέα ιστορία. Εφοδιάστε τον με την καλύτερη πληροφόρηση. Κάντε το καλό για να πάρετε καλό. Βοηθήστε τον να σας βοηθήσει.