Η εικόνα που έχει στο μυαλό σου για το σώμα σου και την εμφάνισή σου είναι κάτι πιο περίπλοκο από αυτό που βλέπεις στον καθρέφτη. Σπάνια, η εικόνα αυτή μπορεί να προσεγγίζει την πραγματική σωματική σου κατάσταση. Και όταν μιλάμε για την «εικόνα σώματος», δεν είναι άλλο από τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου, αλλά και τον τρόπο επίσης με τον οποίο τον αντιλαμβάνονται τα άλλα άτομα. Είναι η νοητική αναπαράσταση που έχεις για το σώμα σου.
Έχει τέσσερις διαστάσεις:
α) την ρεαλιστική, η οποία μιλάει για το τι ακριβώς βλέπει κάποιος στον καθρέφτη. Ανάλογα δηλαδή με αυτό που απεικονίζεται στον καθρέφτη, αυτό είναι, όσον αφορά το σώμα του.
β) την ψυχολογική διάσταση. Στην ψυχολογική διάσταση εμπλέκεται ο ψυχισμός (συναισθήματα, συμπεριφορές, σκέψεις, εμπειρίες) του ατόμου. Η διάσταση αυτή είναι καθαρά υποκειμενική.
γ) την κοινωνική διάσταση, η οποία σχετίζεται με το πώς θεωρεί το άτομο, ότι οι άλλοι αντιλαμβάνονται την σωματική του εικόνα και
δ) την ιδανική διάσταση, κατά την οποία το σώμα του κάποιος το βλέπει κατά πως θα «έπρεπε» να είναι, μέσω συγκρίσεων με άλλα πρότυπα και την ταύτιση με σώματα άλλων ατόμων, ανεξάρτητα με το εάν αυτό ανταποκρίνεται ή όχι στην πραγματικότητα.
Υπάρχουν πολλά που επηρεάζουν την αντίληψη εικόνας σώματος, όπως: κοινωνικο-δημογραφικοί (ηλικία, φύλο, χώρα), ψυχοκοινωνικοί (στρες), κοινωνικοί, ποιότητα ζωής (lifestyle), διατροφικοί.
Η διαδικασία της αντίληψης
Σαν αντίληψη χαρακτηρίζεται η σύνθετη ψυχολογική διαδικασία με την οποία το άτομο αναλύοντας τα χαρακτηριστικά ενός ερεθίσματος, συνθέτοντάς τα, συσχετίζοντας τα και με τις προηγούμενες εμπειρίες του, ερμηνεύει ή αντιλαμβάνεται τα μηνύματα του εξωτερικού κόσμου.
Περιλαμβάνει 3 στάδια: την υποδοχή, τον μετασχηματισμό και την κωδικοποίηση
Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι είναι μία σύνθετη ψυχολογική διαδικασία και επηρεάζεται τόσο από εξωτερικούς – περιβαλλοντολογικούς παράγοντες όσο και από εσωτερικούς.
Ο άνθρωπος δέχεται ένα σύνολο ερεθισμάτων και από αυτά επιλέγει και πράγματι αντιλαμβάνεται ό,τι αυτός θέλει, ό,τι επιθυμεί ανάλογα την συναισθηματική του κατάσταση, ό,τι νομίζει ότι δίνει απάντηση στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του.
Όλες αυτές οι επιρροές (δημογραφικές, κοινωνικοπολιτιστικές, περιβαλλοντικές), επιδρούν χαοτικά (ενσυνείδητα και υποσυνείδητα), σε σχέση με το πώς αντιλαμβάνεσαι και κατ’ επέκταση πώς βλέπεις το σώμα σου, ή πώς νομίζεις ότι το βλέπουν οι άλλοι.
Οι ειδικοί παρόλο που δεν συμφωνούν απόλυτα στις ερμηνείες των οπτικών ψευδαισθήσεων, δέχονται ότι οι ψευδαισθήσεις εξαρτώνται όχι μόνο από το οπτικό μας σύστημα αλλά και από τον πολιτισμό μας γενικά. Εμείς που ζούμε στη Δύση, έναν κόσμο στον οποίο οι ορθές γωνίες κυριαρχούν σε όλες τις γεωμετρικές μορφές (έπιπλα, τοίχοι, οριζόντια ταβάνια) έχουμε την τάση να υπερ-εκτιμούμε τις οξείες γωνίες (μικρότερα του ‘φυσιολογικού’ σώματα) και να υπο-εκτιμούμε τις αμβλείες. (μεγαλύτερα του ‘φυσιολογικού’ σώματα)
Ο Πλάτωνας, εξάλλου, αναφέρει στην Πολιτεία ότι τα ίδια αντικείμενα άλλοτε φαίνονται κοίλα και άλλοτε κυρτά, λόγω της απάτης που προκαλείται στην όραση εξαιτίας των χρωμάτων και όπως συνεχίζει, οι απάτες αυτές βάζουν σε μεγάλη ταραχή την ψυχή. (Πλάτωνος, Πολιτεία 602d.)
