Η στωική αντίληψη της αρετής έχει αφήσει ανεξίτηλο, αν και υποτιμημένο, το αποτύπωμα της στον πολιτισμό μας. Ο Καρτέσιος, ο Σπινόζα, ο Ρούσσο, ο Νίτσε, ο Μαρξ και οι «ιδρυτές-πατέρες» των ΗΠΑ έχουν επηρεαστεί από αυτό το ηθικό σύστημα.
Η αρετή, μέχρι την πρόσφατη αναβίωσή της μέσα από την επαναφορά της φιλοσοφίας στην καθημερινή μας ζωή, θεωρούνταν συνώνυμη με τον πουριτανισμό, τη θρησκοληψία και την κάπως κωμική για τον σύγχρονο άνθρωπο ευπρέπεια. Η διδασκαλία του Επίκτητου δεν έχει καμιά σχέση με τη χριστιανική ιδέα για την αρετή — η αρετή, η ευδαιμονία και η ψυχική γαλήνη συμβαδίζουν και αποτελούν μέρη της ίδιας κατάστασης.
Ο Επίκτητος συνηγορεί υπέρ του Καλού προς χάριν του Καλού, όχι προς χάριν κάποιας ανταμοιβής στον άλλο κόσμο, και υποστηρίζει ότι η ενάρετη ζωή αρχίζει από την παραδοχή ότι έχουμε μεγάλα περιθώρια βελτίωσης κι ότι, εντέλει, το να είμαστε ηθικά ακέραιοι και συνεπείς προκαλεί ανακούφιση και ηρεμία. Με λίγα λόγια προτείνει να αναζητήσουμε την ευτυχία στη βελτίωση του εαυτού μας και όχι, με σημερινούς όρους, στην αναζήτηση του πιο επικερδούς και επιδεικτικού λάιφ στάιλ.
Η φιλοσοφία δεν είναι μια ατέλειωτη σειρά από σκοτεινές τελετουργίες και εξίσου σκοτεινές λέξεις και έννοιες. Είναι η αγάπη της σοφίας και της αρετής, η τέχνη να ζεις ενάρετα κι ευτυχισμένα. Πρέπει λοιπόν να σώσουμε τη φιλοσοφία από τους γκουρού που ισχυρίζονται ότι κατέχουν την απόλυτη αλήθεια και οι οποίοι εκμεταλλεύονται συχνά τους αφελείς. Η φιλοσοφία πρέπει να προωθεί την αρετή, το ατομικό και κοινωνικό καλό — αλλιώς πρόκειται για αγυρτεία.
Ποιο είναι το κέρδος μας από τις καλές πράξεις; «Το κέρδος μας είναι οι ίδιες οι καλές πράξεις» λέει ο Σενέκας. «Η ανταμοιβή για την ενάρετη συμπεριφορά είναι η ίδια η ενάρετη συμπεριφορά». Αυτή είναι η ουσία της στωικής φιλοσοφίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου