Ο θάνατος της Κλεοπάτρας ήταν όντως αυτοκτονία;

<Ο θάνατος της Κλεοπάτρας από τον Juan Luna1881

Σύμφωνα με τις αποδεκτές ιστορικές αναφορές, η Κλεοπάτρα, η τελευταία ενεργή φαραώ της αρχαίας Αιγύπτου, η οποία κυβέρνησε μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά την Ελληνιστική περίοδο, αυτοκτόνησε κρατώντας ένα φίδι στο σώμα της και επιτρέποντας του να την δαγκώσει, να τη σκοτώσει με το δηλητήριο του. Οι αναμνήσεις από τη ζωή της Κλεοπάτρας έχουν εξαφανιστεί ως μνημεία και τα παλάτια έχουν μετατραπεί σε ερείπια στη διάρκεια των χιλιετιών. Αλλά το ερώτημα παραμένει: Αυτοκτόνησε πραγματικά ή υπάρχει κάτι πιο σκοτεινό στο θάνατο της;

Η Κλεοπάτρα γεννήθηκε το 69 π.Χ. και έζησε και πέθανε στην Αλεξάνδρεια. Ήταν μέλος της Μακεδονικής ελληνικής βασιλικής οικογένειας και η οικογένειά της κυβέρνησε την Αίγυπτο για περισσότερο από τρεις αιώνες. Ήταν πολύ μορφωμένη και μιλούσε άπταιστα επτά γλώσσες. Παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε ιστορικό αυτοκτονίας στην οικογένειά της, υπήρξαν πολλές περιπτώσεις δολοφονίας. Η Κλεοπάτρα περιγράφεται ως φλογερή και ισχυρογνώμων, οπότε το ερώτημα είναι αν θα τα εγκατέλειπε όλα με μια αυτοκτονία.

Στην ηλικία των 18, κληρονόμησε το θρόνο και παντρεύτηκε τον δεκάχρονο αδελφός της, τον Πτολεμαίο τον 13το. Παρά το γεγονός ότι επρόκειτο να εξουσιάζουν από κοινού ως μονάρχες, η Κλεοπάτρα δεν είχε καμία πρόθεση να μοιραστεί την εξουσία με το μικρότερο αδελφάκι της. Ωστόσο, ήρθε η στιγμή όταν ο Πτολεμαίος ο 13τος αμφισβήτησε την Κλεοπάτρα -και λίγο καιρό μετά βρέθηκε νεκρός, μια παρόμοια μοίρα περίμενε σε διαφορετικούς χρόνους και τα άλλα αδέλφια της. Θεωρείται ότι η Κλεοπάτρα ήταν υπεύθυνη για δύο από τους πέντε θανάτους των αδελφών της.

Η Κλεοπάτρα φοβόταν ότι θα κατηγορηθεί για συνωμοσία δολοφονίας έτσι προσέφυγε στη δικαστική εξουσία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όπως είναι γραμμένο, ότι ήταν εραστής της ο Ιούλιος Καίσαρας και του χάρισε ένα γιο. Ωστόσο, μετά τη δολοφονία του Καίσαρα το 44 π.Χ., ευθυγραμμίζεται με τον Μάρκο Αντώνιο, ο οποίος κυβέρνησε τη Ρώμη στο κενό εξουσίας μετά το θάνατο του Καίσαρα και ήταν αντίπαλος με τον νόμιμο κληρονόμο του Καίσαρα, Γάιο Ιούλιο Οκταβιανό (Οκταβιανός). Σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, ο Μάρκος Αντώνιος αφού έχασε τη μάχη του Ακτίου με τις δυνάμεις του Οκταβιανού, αυτοκτόνησε και η Κλεοπάτρα ακολούθησε το παράδειγμά του. Ο Οκταβιανός στη συνέχεια έκανε την Αίγυπτο ρωμαϊκή επαρχία και έγινε ο πρώτος αυτοκράτορας της, αλλάζοντας το όνομά του σε Αύγουστο.


Κλεοπάτρα και Καίσαρ από τον Jean Leon Gerome, 1866

Το πείραμα της σκέψης Gedanken

Η μελέτη Gedanken είναι ένα νοητικό πείραμα για να ελεγχθεί η βασιμότητα της υπόθεσης και αρκετές τέτοιες μελέτες έχουν συνταχθεί για να εξετάσουν τα υποτιθέμενα γεγονότα γύρω από το θάνατο της Κλεοπάτρας.

Το μαυσωλείο της Κλεοπάτρας είναι γνωστό ότι έχει εντοπιστεί κοντά σε ένα παλάτι, όπου ο Οκταβιανός ζούσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Όπως λέει η ιστορία, η Κλεοπάτρα ήταν στο μαυσωλείο της όταν έγραψε σημείωμα αυτοκτονίας, το οποίο δόθηκε σε έναν φρουρό για να παραδοθεί στον Οκταβιανό. Είναι προφανώς αμέσως μετά ότι κρατούσε ένα φίδι, γνωστό ως "ασπίς" όπως λεγόταν στα ελληνικά πιθανότατα οχιά, στο στήθος της και τη δάγκωσε και τη σκότωσε.

Είναι λογικό αυτό; Δεν φαίνεται έτσι. Ο φύλακας, ο οποίος δήθεν αγνοούσε το περιεχόμενο του σημειώματος, χρειαζόταν μόνο λίγα λεπτά για να περπατήσει αρκετές εκατοντάδες μέτρα για να δώσει τον Οκταβιανό το σημείωμα και στη συνέχεια λίγα λεπτά για να επιστρέψει, αλλά από ιατρικής άποψης, έχει προταθεί ότι το δηλητήριο της ασπίδας χρειαζόταν μια-δυο ώρες για να σκοτώσει την Κλεοπάτρα, αν την σκότωνε. Οι εμπειρογνώμονες λένε ότι, κατά μέσο όρο, μόνο το 50% του δηλητηρίου της ασπίδος εγχέεται στο δάγκωμα που υποδηλώνει ότι κάποιος έχει υψηλές πιθανότητες επιβίωσης από ένα τέτοιο δάγκωμα.


Ο θάνατος της Κλεοπάτρας από τον Reginald Arthur, 1892.

Σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, η Κλεοπάτρα αυτοκτόνησε επιτρέποντας σε ένα φίδι γνωστό ως ασπίδα να την δαγκώσει
Ένα κομμάτι των πληροφοριών τείνει να κάνει ορισμένα άτομα πιστεύουν ότι η Κλεοπάτρα αυτοκτόνησε (αν και λανθασμένα) ενώ βρισκόταν στο Αρχείο του Ναού. Στο ναό, βρίσκεται ένα γλυπτό της Ίσιδας που περιβάλλεται από ένα φίδι. Η Κλεοπάτρα νομιζόταν ότι είναι η μετενσάρκωση της Ίσιδας εν ζωή που υποδηλώνει ότι η μοίρα της ήταν συνδεδεμένη με το φίδι.

Μια πρόταση είναι ότι ο Οκταβιανός δολοφόνησε την Κλεοπάτρα ως μέρος του σχεδίου του να αναλάβει την αυτοκρατορία. Ο Οκταβιανός είχε τον έλεγχο της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ενώ ο Μάρκος Αντώνιος είχε τον έλεγχο στην ανατολική. Δεδομένου ότι ο Οκταβιανός ήθελε τον έλεγχο ολόκληρης της αυτοκρατορίας, χρησιμοποίησε την Κλεοπάτρα ως πιόνι και κήρυξε τον πόλεμο.

Ο Οκταβιανός αισθάνθηκε ότι θα μπορούσε να συλλάβει την Κλεοπάτρα και να την εξευτελίσει.
Η πληροφορία αυτή προέρχεται από τα απομνημονεύματα του Οκταβιανού έτσι η ακρίβεια της πρέπει επίσης να τεθεί υπό αμφισβήτηση. Εκείνη την εποχή, ο γιος της Κλεοπάτρας (Καισαρίων) λογιζόταν ως απειλή για τη Ρώμη από τον Οκταβιανό. Αρκετές ημέρες πριν ο Οκταβιανός φτάσει στην Αλεξάνδρεια, η Κλεοπάτρα έστειλε τον Καισαρίωνα στην Αιθιοπία για τη δική του προστασία. Παρ 'όλα αυτά, ο Καισαρίων βρέθηκε και δολοφονήθηκε. Μερικοί μελετητές προτείνουν ότι ήταν ο Οκταβιανός ο οποίος έστειλε τους φρουρούς του να δολοφονήσουν την Κλεοπάτρα αφού σκότωσε το γιο της, επιτρέποντάς στον ευατό του να αναλάβει τον έλεγχο της αυτοκρατορίας. Πράγματι, το σώμα της Κλεοπάτρας βρέθηκε μαζί με δυο από τις υπηρέτριες της, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπήρξε βρώμικο παιχνίδι και όχι αυτοκτονία.


Οκταβιανός και Κλεοπάτρα από τον Louis Gauffier, 1787.

Ήταν ο Οκταβιανός υπεύθυνος για το θάνατο της Κλεοπάτρας;
Πιο πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η Κλεοπάτρα πέθανε από ένα κοκτέιλ φαρμάκων και όχι δάγκωμα φιδιού. Σύμφωνα με τον Christoph Schafer, ένα Γερμανό ιστορικό και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Τρίερ, «αρχαίοι πάπυροι δείχνουν ότι οι Αιγύπτιοι γνώριζαν για δηλητήρια και ένας πάπυρος λέει Κλεοπάτρα έκανε δοκιμές μ'αυτά στην πραγματικότητα». Ο Schafer πιστεύει ότι επέλεξε ένα δηλητηριώδες κοκτέιλ από το όπιο, Aconitum (ακονίτο) και κώνειο. Παρά το γεγονός ότι ένα τέτοιο δηλητήριο μπορεί να της έχει επίσης χορηγηθεί από κάποιον άλλον και όχι από το δικό της χέρι.

Μέχρι αυτή τη στιγμή, φαίνεται ότι ο θάνατος της Κλεοπάτρας δεν μπορεί να επιλυθεί καθώς υπάρχουν μόνο ανέκδοτες πληροφορίες σχετικά με τις τελευταίες ώρες της. Ωστόσο, υπάρχουν σίγουρα αρκετά για να αναρωτηθούμε αν η αποδεκτή εκδοχή του θανάτου της περιγράφει με ακρίβεια τα γεγονότα που έλαβαν χώρα σχεδόν δύο χιλιετίες πριν.