Είμαστε όλοι αστερόσκονη μιας μεγάλης έκρηξης

Αυτό που εννοούσε ο Sagan με την παραπάνω φράση ήταν το ακόλουθο: Όλα τα άτομα στο σώμα μας τα οποία είναι βαρύτερα από το βηρύλλιο σχηματίστηκαν από υδρογόνο και ήλιο είτε με μία σειρά πυρηνικών αντιδράσεων στο εσωτερικό των άστρων, είτε κατά τη στιγμή της έκρηξης ενός σουπερνόβα ή λόγω της σύγκρουσης δύο αστέρων νετρονίων.

Ας το σκεφτούμε λίγο... δεν είναι εντυπωσιακό ότι όλο το ασβέστιο που βρίσκεται στα κόκαλα και τα δόντια μας, όλος ο σίδηρος και το οξυγόνο που κυκλοφορεί στο αίμα μας, αλλά ακόμη και οι βέρες που ένα ερωτευμένο νιόπαντρο ζευγάρι έχει στα δάχτυλά του, ήταν κάποτε στο παρελθόν στο εσωτερικό ενός αστεριού;

Ας δούμε όμως συνοπτικά τη διαδρομή που ακολούθησαν αυτά, τα αστρονομικά στον αριθμό, άτομα από το μακρινό Σύμπαν στο σώμα μας: πριν από 13.7 δισεκατομμύρια χρόνια η «Μεγάλη Έκρηξη», το λεγόμενο BIG BANG, δημιούργησε το χώρο και το χρόνο και αυτό που σήμερα αποκαλούμε Σύμπαν. Μερικά λεπτά μετά τη Μεγάλη Έκρηξη οι πυρήνες των ατόμων του υδρογόνου και του ηλίου, που θα αποτελούσαν την πρώτη ύλη για όλα τα υπόλοιπα στοιχεία, έχουν ήδη δημιουργηθεί από τα στοιχειώδη σωμάτιά τους, τα λεγόμενα quarks.

 Θα πρέπει να περιμένουμε όμως σχεδόν ακόμη 200 εκατομμύρια χρόνια για να γεννηθούν τα πρώτα αστέρια. Αυτά θα αρχίσουν την «αλχημεία» στο εσωτερικό τους δημιουργώντας σιγά-σιγά όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του περιοδικού πίνακα μέχρι το σίδηρο. Για να σχηματιστούν όμως τα στοιχεία που είναι βαρύτερα από το σίδηρο, όπως ο μόλυβδος ή ο χρυσός, αστέρια 10 και πλέον φορές πιο μεγάλα από τον Ήλιο μας έπρεπε να εκραγούν ως σουπερνόβα. Αυτά σκορπίζουν τα σωθικά τους στον περίγυρό τους επισκιάζοντας παράλληλα με το φως της έκρηξης τούς γαλαξίες μέσα στους οποίους βρίσκονταν.

Μετά από πολλές γενιές αστεριών και σουπερνόβα, σχεδόν πριν από 5 δισεκατομμύρια χρόνια, σε μια απομονωμένη γειτονιά του Γαλαξία μας τα άτομα που θα καταλήξουν στο σώμα μας έχουν ήδη μαζευτεί. Ετοιμάζονται να σχηματίσουν το ηλιακό μας σύστημα. Αρχικά βρίσκονται στο νέφος της σκόνης που περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο που μόλις δημιουργήθηκε. Σιγά-σιγά έλκονται από τη βαρύτητα σε ένα κομμάτι βράχου που περιφέρεται και αυτό γύρω από τον Ήλιο και λίγο αργότερα θα γίνει η Γη μας.

Η πίεση από τη βαρύτητα, οι ραδιενεργές διασπάσεις αλλά και οι αστεροειδείς οι οποίοι πέφτουν πάνω στη πρώτο-Γη κάνουν την επιφάνειά της υπέρθερμη, γεμάτη ηφαίστεια και λάβα. Όλα τα άτομα του σώματός μας βρίσκονται μέσα σε αυτό το περιβάλλον που θα θύμιζε σενάρια από έργα του Δάντη. Ο πλανήτης μας βράζει εκλύοντας από το εσωτερικό του αέρια τα οποία θα δημιουργήσουν την ατμόσφαιρά του. Η βροχή από αστεροειδείς που είναι πλούσιοι σε νερό αλλά και οργανικά μόρια συνεχίζεται, φέρνοντας τα τελευταία στοιχεία από το διάστημα στον πλανήτη μας σχηματίζοντας τους ωκεανούς του πριν από 4.3 δισεκατομμύρια χρόνια.

Έχει σημασία να θυμόμαστε ότι από τη στιγμή που τα άτομα αυτά έφθασαν στην επιφάνεια της Γης δεν καταστρέφονται αλλά απλά ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν διάφορα μόρια και χημικές ενώσεις. Επιπλέον, το γεγονός ότι ο αριθμός των ατόμων στο σώμα μας είναι αστρονομικός, σχεδόν 7 επί 10 στην 28η δύναμη (δηλαδή 10 ακολουθούμενο από 28 μηδενικά) για ένα άτομο 70 κιλών, δημιουργεί διάφορα ενδιαφέροντα παράδοξα.

Πρώτα απ 'όλα «είμαστε αυτό που τρώμε»! Μερικά από τα άτομα στο σώμα σας ήταν πριν από μερικές ημέρες σε ένα αγρόκτημα της Αϊόβα, ή της Γαλλίας, ή της Αργεντινής. Έχουν γίνει διάφοροι στατιστικοί υπολογισμοί που μας διαβεβαιώνουν ότι κάποια από τα άτομα του οξυγόνου που βάζουμε στο αίμα μας με την αναπνοή μας, τα είχε εκπνεύσει ως διοξείδιο του άνθρακα ένας τυρρανόσαυρος καθώς βρυχόταν πριν από εκατομμύρια χρόνια!

Επίσης είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον πως δισεκατομμύρια από τα άτομα του σώματός μας (τα οποία βέβαια είναι ένα απειροστό κλάσμα του συνολικού αριθμού που έχουμε) ήταν κάποτε «μέσα» σε διάσημες ιστορικές προσωπικότητες όπως ο Νεύτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Μότσαρτ ή ο Ναπολέων. Μήπως αυτό εξηγεί κάποια κρυφά μας χαρίσματα ή απροσδιόριστα ταλέντα που έχουμε? Η επιστήμη στο τελευταίο ερώτημα σηκώνει τα χέρια ψηλά...