Αποφθέγματα και σοφά λόγια από το έργο του Νίτσε (Μέρος Β΄)

Μια μεγάλη συλλογή αποφθεγμάτων, από τα βιβλία του μεγάλου Γερμανού φιλόσοφου Φρίντριχ Νίτσε (15 Οκτωβρίου 1844 – 25 Αυγούστου 1900) . Ο ίδιος έγραψε ότι: «Να γιατί οι πραγματικοί αναγνώστες των γνωμικών παίρνουν από αυτά μια ευχαρίστηση σχεδόν ασήμαντη, με γεύση μόλις ικανοποιητική, ώστε να γεμίζουν το στόμα τους με τρόπο που θυμίζει εκείνους που εξετάζουν εμπορεύματα. Αυτοί είναι άτομα που επαινούν επειδή δεν ξέρουν να αγαπούν, πρόθυμα στον κολακευτικό θαυμασμό αλλά ακόμη πιο πρόθυμα στη φυγή»

Το Λυκόφως των Ειδώλων (1888)

Ρητά και Αιχμές

• Ακόμα και ο πιο θαρραλέος από εμάς σπάνια έχει το θάρρος για αυτό που γνωρίζει.
• Για να ζεις μόνος, πρέπει να είσαι ζώο ή θεός – λέει ο Αριστοτέλης. Ξέχασε την τρίτη περίπτωση: πρέπει να είσαι και τα δύο – φιλόσοφος.
• Πώς; Είναι ο άνθρωπος απλώς ένα λάθος του θεού; Ή ο θεός απλώς ένα λάθος του ανθρώπου;
• Από τη σχολή πολέμου της ζωής. – Ό,τι δε με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό.
• Τι; Ψάχνεις; Θα ήθελες να δεκαπλασιαστείς, να εκατονταπλασιαστείς; Ψάχνεις οπαδούς; – Ψάξε για μηδενικά!
• Δυσπιστώ απέναντι σε όλους τους συστηματοποιητές και τους αποφεύγω. Η θέληση για σύστημα είναι έλλειψη ακεραιότητας.
• Το σκουλήκι συσπειρώνεται όταν το πατούν. Έτσι είναι έξυπνο. Με αυτό τον τρόπο μειώνει τις πιθανότητες να το ξαναπατήσουν. Στη γλώσσα της ηθικής: ταπεινοφροσύνη.
• Δίχως τη μουσική η ζωή θα ήταν ένα λάθος.
• Ο απογοητευμένος μιλά: Ψάχνω μεγάλους ανθρώπους, μα βρίσκω πάντα τους πιθήκους του ιδεώδους τους.
• Η συνταγή για τη δική μου ευτυχία; Ένα Ναι, ένα Όχι, μια ευθεία γραμμή, ένας σκοπός.

Το Πρόβλημα του Σωκράτη

• Το καθετί στο Σωκράτη είναι υπερβολικό, γελοίο, καρικατούρα∙ το καθετί είναι επίσης συγκαλυμμένο, υστερόβουλο, υποχθόνιο.
• Παντού όπου η αυθεντία εξακολουθεί να ανήκει στις καλές συνήθειες, παντού όπου δεν αιτιολογεί κανείς αλλά διατάζει, ο διαλεκτικός είναι ένα είδος παλιάτσου: γελούν μαζί του, δεν τον παίρνουν στα σοβαρά. Ο Σωκράτης ήταν ο παλιάτσος που κατάφερε να τον πάρουν στα σοβαρά.

Το «Λογικό» στη Φιλοσοφία

• Φοβάμαι ότι δε θα απαλλαχτούμε από το θεό, αφού πιστεύουμε ακόμη στη γραμματική.
• Να πλάθουμε μύθους για ένα κόσμο «άλλο» απ’ αυτόν εδώ είναι κάτι που δεν έχει κανένα νόημα, με την προϋπόθεση ότι δεν κυριαρχεί μέσα μας ένα ένστικτο συκοφαντίας, υποτίμησης, ενοχοποίησης της ζωής: στην έσχατη περίπτωση εκδικούμαστε τη ζωή με τη φαντασμαγορία μιας «άλλης», μιας «καλύτερης» ζωής.

Η Ηθική ως Αντίφαση

• Να χτυπάς τα πάθη στη ρίζα σημαίνει να χτυπάς τη ζωή στη ρίζα: η πρακτική της εκκλησίας είναι εχθρική προς τη ζωή.
• Το πιο δηλητηριώδες πράγμα εναντίον των αισθήσεων δεν έχει ειπωθεί από τους ανίκανους ούτε από τους ασκητές, αλλά από εκείνους που ήταν αδύνατο να γίνουν ασκητές, από εκείνους που είχαν ανάγκη να είναι ασκητές.
• Η αντιφυσική ηθική, δηλαδή σχεδόν όλες οι ηθικές που έχουν έως σήμερα διδαχθεί, τιμηθεί και κηρυχθεί, στρέφεται εναντίον των ενστίκτων της ζωής – είναι άλλοτε κρυφή άλλοτε ηχηρή και θρασεία καταδίκη αυτών των ενστίκτων.

Τι Λείπει από τους Γερμανούς

• Στοιχίζει ακριβά το να αποκτάς δύναμη: η δύναμη αποβλακώνει.
• Οι Γερμανοί αποβλακώθηκαν ηθελημένα εδώ και μια χιλιετία περίπου: πουθενά αλλού δεν έγινε πιο διεφθαρμένη κατάχρηση των δύο μεγάλων ευρωπαϊκών ναρκωτικών, του αλκοόλ και του χριστιανισμού.
• Η κουλτούρα και το κράτος είναι ανταγωνιστές:το ένα ζει εις βάρος του άλλου, το ένα ανθεί εις βάρος του άλλου.
• Όλα τα μεγάλα, όλα τα ωραία πράγματα δεν μπορούν ποτέ να είναι κοινή ιδιοκτησία: το ωραίο είναι για τους λίγους.
• Να μάθει κανείς να σκέφτεται: Στα σχολεία μας κανείς δεν έχει πια την παραμικρή ιδέα αυτού του πράγματος.

Ακροβολισμοί Ενός Παράκαιρου Ανθρώπου

• Η δύναμη που δεν έχει πια ανάγκη να αποδείξει τον εαυτό της∙ που απαξιώνει να αρέσει∙ που απαντά δύσκολα∙ που δεν αισθάνεται κανένα μάρτυρα γύρω της∙ που ζει δίχως να έχει συνείδηση ότι υπάρχει αντίθεση προς αυτήν που στηρίζεται στον εαυτό της, μοιρολατρικά, ένας νόμος μεταξύ νόμων: αυτό μιλά ως μεγάλο στυλ από μόνο του.
• Οι πιο πνευματικοί άνθρωποι, με την προϋπόθεση ότι είναι και οι πιο θαρραλέοι, βιώνουν και τις πιο οδυνηρές τραγωδίες: γι’ αυτό όμως τιμούν τη ζωή, γιατί τους αντιτάσσει τη μεγαλύτερή της αντιπαλότητα.
• Στο ωραίο, ο άνθρωπος παίρνει τον εαυτό του ως μέτρο της τελειότητας∙ σε ακραίες περιπτώσεις, μέσα στο ωραίο λατρεύει τον εαυτό του.
• Ο πραγματικός άνθρωπος δεν αξίζει απείρως περισσότερο από οποιονδήποτε απλώς επιθυμητό, ονειρεμένο, κατασκευασμένο και ψεύτικο άνθρωπο; Από οποιονδήποτε ιδεώδη άνθρωπο; Και μόνον ο ιδεώδης άνθρωπος προσβάλλει το γούστο του φιλοσόφου.
• Πρέπει να δημιουργηθεί μια καινούργια ευθύνη, αυτή του γιατρού, για όλες τις περιπτώσεις όπου το ύψιστο συμφέρον της ζωής, της ανιούσας ζωής, απαιτεί την πιο ανενδοίαστη απώθηση και παραμέρισμα της εκφυλισμένης ζωής – για παράδειγμα, στην περίπτωση του δικαιώματος να τεκνοποιήσεις, του δικαιώματος να γεννηθείς, του δικαιώματος να ζεις. Να πεθαίνεις περήφανα όταν δεν είναι πια μπορετό να ζεις περήφανα.
• Δεν είναι στο χέρι μας να εμποδίσουμε τη γέννησή μας: μπορούμε όμως να διορθώσουμε αυτό το λάθος – γιατί πολλές φορές είναι λάθος. Όταν καταργεί κανείς τον εαυτό του, κάνει το πιο αξιοπρόσεκτο πράγμα που υπάρχει: με αυτό κερδίζει σχεδόν το δικαίωμα να ζει.
• Η αξία ενός πράγματος δεν έγκειται μερικές φορές σε εκείνο που πετυχαίνουμε με αυτό, αλλά σε εκείνο που πληρώνουμε για αυτό.
• Φιλελευθερισμός: με άλλα λόγια, αγελαία αποκτήνωση.
• Γιατί, τι είναι ελευθερία; Είναι το να έχεις τη θέληση να αναλάβεις την ευθύνη για τον εαυτό σου. Το να διατηρείς την απόσταση που μας χωρίζει τον ένα από τον άλλο. Το να γίνεις πιο αδιάφορος απέναντι στον κόπο, τη δυσκολία, τη στέρηση, ακόμα και την ίδια τη ζωή. Το να είσαι έτοιμος να θυσιάσεις για την υπόθεσή σου ανθρώπους – δίχως να εξαιρείσαι ούτε εσύ ο ίδιος.
• Πρέπει να έχεις ανάγκη να είσαι δυνατός – αλλιώς δε γίνεσαι ποτέ.
• Αν θέλεις ένα σκοπό, τότε πρέπει επίσης να θέλεις και τα μέσα για αυτόν: αν θέλεις δούλους, τότε είσαι τρελός αν τους εκπαιδεύεις να γίνουν αφέντες.
• Είναι ανάξιο για τις μεγάλες καρδιές να διαδίδουν την ταραχή που νιώθουν. Μπορεί επίσης να είναι μεγαλείο ψυχής το να μη φοβόμαστε μπροστά στο άκρως αναξιοπρεπές.

Τι Οφείλω στους Αρχαίους

• Ο Πλάτωνας είναι ανιαρός.
• Στη μεγαλύτερη συμφορά που αντιπροσωπεύει ο χριστιανισμός, ο Πλάτωνας είναι εκείνη η αμφισημαντότητα και γοητεία που ονομάζεται «ιδεώδες», η οποία έκανε τις ευγενέστερες φύσεις της αρχαιότητας να παρανοήσουν τον εαυτό τους και να περάσουν τη γέφυρα που οδηγούσε στο «σταυρό».
• Τα μεγάλα λόγια και στάσεις ταιριάζουν πολύ στους παρακμιακούς.
• Οι «πόνοι της γέννας» καθαγιάζουν κάθε πόνο∙ κάθε γίγνεσθαι και αναπτύσσεσθαι, καθετί που υπόσχεται ένα μέλλον, προϋποθέτει τον πόνο.

Αταξινόμητα

• Αν κάποιος θέλει να απαλλαγεί από την αίσθηση της αβάσταχτης καταπίεσης, ίσως αναγκαστεί να καταφύγει στο χασίς. Ecce HomoWenn man von einem unerträglichen Druck loskommen will, so hat man Haschisch nötig.
• Ο θεός είναι νεκρός!Gott ist tot!
• Να μην ξεχνάμε! Όσο πιο ψηλά πετάμε τόσο πιο μικροί φαντάζουμε σ´εκείνους που δεν μπορούν να πετάξουν.
• -Τι θεωρείς πιο ανθρώπινο; -Να απαλλάσεις κάποιον από ντροπή.
• Οι σκέψεις είναι πάντα σκιές των συναισθημάτων μας -πάντα σκοτεινότερες, κενότερες και απλούστερες απ᾽αυτά.
• Κάθε αληθινή πίστη είναι αδιάψευστη, εκπληρώνει αυτό που ο πιστός ελπίζει να βρει σ’ αυτήν, δεν προσφέρει όμως ούτε το ελάχιστο έρεισμα για τη θεμελίωση μιας αντικειμενικής αλήθειας. Θέλεις να επιδιώξεις ψυχική ηρεμία και ευτυχία, τότε πίστευε, θέλεις να είσαι ένας απόστολος της αλήθειας, τότε αναζήτησέ την.
• Η ευτυχία μου: Από τότε που κουράστηκα να γυρεύω, έμαθα να βρίσκω. Από τότε που κάποιος άνεμος μού εναντιώθηκε, ταξιδεύω με όλους τους ανέμους.
• Θεωρώ απαραίτητο να πλύνω τα χέρια μου, αφότου έρθω σε επαφή με θρήσκους ανθρώπους.
• Ο βαθμός και η φύση της σεξουαλικότητας στον άνδρα ανεβαίνουν ως την υψηλότερη κορυφή του πνεύματός του.

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ: ΜΕΡΟΣ Α'