Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2016

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ 6 ΗΜΕΡΩΝ ή ΑΡΑΒΟ-ΙΣΡΑΗΛΙΝΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1967

ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΑΡΑΒΟ-ΙΣΡΑΗΛΙΝΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 

Ο Πόλεμος των Έξι Ημερών, γνωστός και ως Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος του 1967 ή Τρίτος Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος, ξέσπασε μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων γειτόνων του, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και την Συρία. Το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και η Αλγερία συνεισέφεραν με άντρες και οπλισμό στις Αραβικές δυνάμεις.

Το Ισραήλ, 19 χρόνια μετά την ίδρυσή του, πάλευε ακόμα για την ύπαρξή του, ενώ οι Άραβες επιδίωκαν την εξαφάνισή του. Οι εχθροπραξίες περατώθηκαν πέντε μέρες αργότερα, στις 10 Ιουνίου, με θρίαμβο των Ισραηλινών, που τριπλασίασαν τα εδάφη τους, κατακτώντας το Σινά, τη Λωρίδα της Γάζας, τη Δυτική Όχθη, την Ανατολική Ιερουσαλήμ και τα Υψίπεδα του Γκολάν.

Τον Μάιο του 1967 η Αίγυπτος εκδίωξε τις δυνάμεις του ΟΗΕ (UNEF) από τη χερσόνησο του Σινά, οι οποίες στάθμευαν εκεί από το 1957 (ως συνέπεια της εισβολής του Ισραήλ στο Σινά το 1956), για να παρέχουν μια ειρηνευτική νεκρή ζώνη. Μετά τις απειλές του Ισραήλ εναντίον της συμμάχου της Συρίας, η Αίγυπτος συγκέντρωσε 1000 τεθωρακισμένα και 100.000 στρατιώτες στα σύνορα, έκλεισε τα στενά του Τίραν σε όλα τα πλοία που έφεραν ισραηλινή σημαία ή μετέφεραν υλικά στρατηγικής σημασίας και έκανε πρόσκληση για ενωμένη Αραβική απάντηση στο Ισραήλ.

Στις 5 Ιουνίου 1967 το Ισραήλ εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον των αεροπορικών δυνάμεων της Αιγύπτου, φοβούμενο, όπως υποστήριξε, άμεση εισβολή από την Αίγυπτο. Η υπεροχή στον αέρα (κατέστρεψε τα περισσότερα Αιγυπτιακά αεροσκάφη με απώλειες 19 από τα 197 δικά του), υπήρξε το καθοριστικό ισραηλινό όπλο.

Σε απάντηση η Ιορδανία επιτέθηκε στην δυτική Ιερουσαλήμ και στη Νετάνια, αλλά η Ισραηλινή απάντηση ήταν άμεση. Στο τέλος του πολέμου το Ισραήλ είχε κερδίσει τον έλεγχο της ανατολικής Ιερουσαλήμ, της Λωρίδας της Γάζας, της Δυτικής Όχθης, των Υψιπέδων του Γκολάν και της Χερσονήσου του Σινά.

ΤΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 

Μετά την Κρίση του Σουέζ 

Η Κρίση του Σουέζ το 1956 τερματίστηκε με στρατιωτική ήττα αλλά πολιτική νίκη για την Αίγυπτο. Ήταν ένα ζωτικής σημασίας γεγονός στην πορεία προς τον Πόλεμο των Έξι Ημερών. Σε μια ομιλία για την νίκη του Ισραήλ που έγινε στην Κνέσετ (το Ισραηλινό Κοινοβούλιο), ο Δαβίδ Μπεν Γκουριόν δήλωσε πως η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός του 1949 με την Αίγυπτο ήταν νεκρή και θαμμένη, και πως οι γραμμές ανακωχής δεν ίσχυαν πλέον και δεν μπορούσαν να επανορθωθούν. 

Το Ισραήλ υπό καμία περίσταση δεν θα συμφωνούσε στην παραμονή δυνάμεων του ΟΗΕ στο έδαφος του ή σε περιοχή που κατείχε. Οι εντονότατες διπλωματικές πιέσεις από τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ ανάγκασαν το Ισραήλ σε μια υπό όρους απόσυρση των στρατευμάτων του από την Χερσόνησο του Σινά, μόνο αφότου έγιναν ικανοποιητικοί γι’ αυτό διακανονισμοί με την διεθνή δύναμη, πως θα έμπαινε στην ζώνη της διώρυγας.

Μετά τον πόλεμο του 1956, η Αίγυπτος συμφώνησε στην παραμονή μιας ειρηνευτικές δύναμης του ΟΗΕ στο Σινά, της Έκτακτης Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Emergency Force, UNEF), για να κρατήσει αυτή τη συνοριακή περιοχή αποστρατικοποιημένη, και ν’ αποτρέψει τους Παλαιστίνιους Φενταγίν αντάρτες να περάσουν τα σύνορα και να μπουν στο Ισραήλ.


Η Αίγυπτος συμφώνησε επίσης να ανοίξει ξανά τα Στενά του Τιράν για την Ισραηλινή ναυσιπλοΐα, της οποίας το κλείσιμο ήταν σημαντικός καταλύτης για την συμμετοχή του στη Κρίση του Σουέζ. Ως αποτέλεσμα, τα σύνορα Αιγύπτου και Ισραήλ έμειναν ήσυχα για ένα διάστημα.

Μετά τον πόλεμο του 1956, η περιοχή επέστρεψε σε μια ασταθή ισορροπία χωρίς την λύση κανενός από τα θεμελιώδη ζητήματα. Εκείνη τη στιγμή, κανένα Αραβικό κράτος δεν είχε αναγνωρίσει το Ισραήλ. Η Συρία, ευθυγραμμισμένη με το Σοβιετικό μπλοκ, άρχισε να χρηματοδοτεί αντάρτικες επιδρομές στο Ισραήλ στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 ως μέρος του «λαϊκού απελευθερωτικού πολέμου», σχεδιασμένου για ν’ αντικρούει την εσωτερική αντιπολίτευση του Κόμματος Μπάαθ. 

Ακόμα και μετά από δύο δεκαετίες ύπαρξης του Ισραήλ, κανένα γειτονικό Αραβικό κράτος δεν ήταν πρόθυμο να διαπραγματευτεί συμφωνία ειρήνης ή να αποδεχτεί την ύπαρξη του. Όταν ο Τυνήσιος Πρόεδρος Habib Bourgiba πρότεινε σε μια ομιλία του στην Ιεριχώ το 1965 πως ο Αραβικός κόσμος έπρεπε να δει την πραγματικότητα και να διαπραγματευτεί με το Ισραήλ, είδε την πρόταση του να απορρίπτεται απ’ όλες τις άλλες Αραβικές χώρες.

Στις αρχές του 1967, έπειτα από μια περίοδο σχετικής ηρεμίας, που ακολούθησε τον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1956, οι αψιμαχίες ξανάρχισαν στα σύνορα του Ισραήλ και των γειτονικών του αραβικών κρατών. Παλαιστίνιοι μαχητές πραγματοποιούσαν επιθέσεις στο έδαφος του Ισραήλ, ενώ ο αιγύπτιος ηγέτης Νάσερ ζήτησε την απόσυρση των δυνάμεων του ΟΗΕ από το Σινά στις 18 Μαΐου και μετέφερε στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή. 

Έπειτα από 11 χρόνια, Ισραηλινοί και Αιγυπτιακοί ήρθαν και πάλι πρόσωπο με πρόσωπο. Το κλίμα βάρυνε από την απόφαση του Αιγύπτιου προέδρου Νάσερ να επιβάλει ναυτικό αποκλεισμό για τα Ισραηλινά πλοία στις 22 Μαΐου. 

Οκτώ μέρες αργότερα, Αίγυπτος και Ιορδανία υπέγραψαν σύμφωνο αμυντικής συνεργασίας, που θορύβησε τους Ισραηλινούς, καθώς οι Αραβικές δυνάμεις βρίσκονταν σε απόσταση 17 χιλιομέτρων από τη Μεσόγειο. Αυτό σήμαινε ότι μια καλά οργανωμένη επίθεση κατά του Ισραήλ θα μπορούσε να αποκόψει τη χώρα στα δύο. Στις 4 Ιουνίου στη συμμαχία Αιγύπτου, Ιορδανίας και Συρίας προστέθηκε και το Ιράκ. ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση κατάλαβαν πλέον ότι ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος και συνέστησαν αυτοσυγκράτηση.


Η Φιλονικία για το Νερό 

Το 1964, το Ισραήλ άρχισε να μεταφέρει νερό από τον Ιορδάνη ποταμό για τον δικό του Εθνικό Κομιστή Νερού. Το επόμενο έτος τα Αραβικά κράτη άρχισαν την κατασκευή του Σχεδίου Εκτροπής Νερού, το οποίο, μόλις θα ολοκληρωνόταν, θα μετέφερε νερό από τον Χείμαρρο Banias, πριν να φτάσει στο Ισραήλ και την Θάλασσα της Γαλιλαίας, σε ένα φράγμα στο Mukhaiba για χρήση μόνο από την Ιορδανία και την Συρία, και να εκτρέπει νερά από τον ποταμό Hasbani στον ποταμό Litani, στον Λίβανο. 

Τα έργα κατασκευής της εκτροπής θα μείωναν τα εγκατεστημένα αποθέματα νερού του Ισραήλ περίπου 35%, και το σύνολο απόθεμα νερού του Ισραήλ περίπου σε 11%. Οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις επιτέθηκαν στις εργασίες εκτροπής στην Συρία, τον Μάρτιο, Μάιο και Αύγουστο του 1965, διαιωνίζονταν μια παρατεταμένη αλυσίδα συνοριακής βίας που συνδέεται απευθείας με τα γεγονότα που οδήγησαν στον πόλεμο.

Ισραήλ και Ιορδανία 

Τα μεγάλα σύνορα μεταξύ Ιορδανίας και Ισραήλ βρίσκονταν σε ένταση από την έναρξη των αντάρτικων επιχειρήσεων της Φατάχ τον Ιανουάριο του 1965. Ενώ η Συρία ήταν ο βασικός υποστηρικτής αυτών των επιχειρήσεων, το Ισραήλ έβλεπε ως υπεύθυνη τη χώρα από την οποία διαπράττονταν αυτές οι επιχειρήσεις. 

Ο Βασιλιάς Χουσεΐν, ο Χασεμίτης ηγέτης της χώρας, είχε τα χέρια του δεμένα: δεν ήθελε να εμφανιστεί πως συνεργάζεται με το Ισραήλ υπό το φως των λεπτών σχέσεων της κυβέρνηση τους με την πλειοψηφία του Παλαιστινιακού πληθυσμού στο βασίλειο του, και η επιτυχία του στην πρόληψη τέτοιων ενεργειών ήταν μερική. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1966 συνέβησαν πολλά γεγονότα που περιλάμβαναν Ισραηλινούς πολίτες και στρατιωτικό προσωπικό. 

Αυτό αποκορυφώθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1966, όταν μια Ισραηλινή συνοριακή περίπολος έπεσε σε νάρκη, με αποτέλεσμα τον θάνατο τριών στρατιωτών και τον τραυματισμό έξι. Το Ισραήλ πίστευε πως η νάρκη τοποθετήθηκε από στρατιωτικούς από το Es Samu, ένα χωριό στην βόρεια Δυτική Όχθη, κοντά από το σημείο που έγινε το περιστατικό, και το οποίο ήταν οχυρό της Φατάχ. Αυτό οδήγησε το Ισραηλινό Υπουργικό Συμβούλιο να εγκρίνει μιας μεγάλης κλίμακας επιχείρηση με τ’ όνομα “Shredder”. 

Στις 12 Νοεμβρίου, ο Βασιλιάς Χουσεΐν της Ιορδανίας, φοβούμενος Ισραηλινά αντίποινα, εξέδωσε γράμμα συλλυπητηρίων στο Ισραήλ μέσω της Αμερικανικής Πρεσβείας, αλλά ο Αμερικανός πρέσβης στο Ισραήλ, Walworth Barbour, το παρέδωσε πολύ αργότερα.


Το πρωί της 13ης Νοεμβρίου, οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις κινητοποιήθηκαν, πέρασαν τα σύνορα της Δυτικής Όχθης και επιτέθηκαν στο Samu. Η επιθετική δύναμη αποτελούνταν από 3 000 - 4 000 στρατιώτες με κάλυψη τεθωρακισμένων και αεροπορίας. Μοιράστηκαν σε εφεδρεία, που παρέμεινε στην Ισραηλινή πλευρά των συνόρων, και δύο ομάδες εφόδου, που πέρασαν την Δυτική Όχθη, την οποία κατείχε η Ιορδανία.

Η μεγαλύτερη δύναμη από οκτώ Τεθωρακισμένα Centurion, και 400 αλεξιπτωτιστές επιτέθηκε σε 40 ανοιχτής οροφής ήμι-ερπυστριοφόρα και 60 μηχανικούς σε ακόμα 10 ήμι-ερπυστριοφόρα, με κατεύθυνση το Samu, ενώ μια μικρότερη δύναμη τριών τεθωρακισμένων και 100 αλεξιπτωτιστών κατευθύνθηκαν σε δύο μικρότερα χωριά: το Kirbet El-Markas και το Kirbet Jimba. Σύμφωνα με το βιβλίο του Terrence Prittie, Eshkol: The Man and the Nation, καταστράφηκαν 50 σπίτια, αλλά οι κάτοικοι τους τα είχαν εγκαταλείψει ώρες πριν.

Προς έκπληξη του Ισραήλ, επενέβη ο Ιορδανικός στρατός. Το ΜΗ’ (48ο) Τάγμα Πεζικού του Ιορδανικού Στρατού συγκρούστηκε με τις Ισραηλινές δυνάμεις βορειοδυτικά του Samu• και δύο λόχοι πλησίαζαν από βορειοανατολικά αναχαιτίστηκαν από τους Ισραηλινούς, ενώ μια διμοιρία Ιορδανών οπλισμένων με δύο ΠΑΟ (Πυροβόλα Άνευ Οπισθοδρομήσεως) των 106 χιλιοστών μπήκε στην Samu. 

Η Ιορδανική Αεροπορία επενέβη με την σειρά της και ένα Ιορδανικό μαχητικό Hunter καταρρίφθηκε εν υπηρεσία. Στην μάχες που ακολούθησαν, σκοτώθηκαν τρεις Ιορδανοί πολίτες και 15 στρατιώτες• τραυματίστηκαν 54 στρατιώτες και 96 πολίτες. Ο διοικητής του Ισραηλινού τάγματος αλεξιπτωτιστών, Συνταγματάρχης Yoav Shaham, σκοτώθηκε και 10 άλλοι Ισραηλινοί στρατιώτες τραυματίστηκαν.

Σύμφωνα με την Ισραηλινή κυβέρνηση, σκοτώθηκαν 50 Ιορδανοί, αλλά ο πραγματικός αριθμός δεν αποκαλύφθηκε ποτέ από τους Ιορδανούς, με σκοπό να κρατήσουν ψηλά το ηθικό και την πίστη στο καθεστώς του Βασιλιάς Χουσεΐν. Η μάχη ήταν σύντομη: οι Ισραηλινές δυνάμεις πέρασαν τα σύνορα στις 6:00 π.μ. ως τις 22:00 μ.μ. Ο Χουσεΐν ένιωσε προδομένος απ’ αυτήν την επιχείρηση.

Είχε μυστικές συναντήσεις για τρία χρόνια με τους Ισραηλινούς υπουργούς εξωτερικών Abba Eban και Γκόλντα Μέιρ. Σύμφωνα με τον ίδιο έκανε ότι μπορούσε για να σταματήσεις τις αντάρτικες επιθέσεις από την Ιορδανία. «Τους είπα πως δεν μπορούσα να απορροφήσω μια σοβαρή (Ισραηλινή) επίθεση αντιποίνων, και δέχτηκαν την λογική αυτού του δεδομένου και υποσχέθηκαν πως δεν θα πραγματοποιούσαν ποτέ». Δύο μέρες αργότερα, σ’ ένα μνημόνιο του Προέδρου των ΗΠΑ Λύντον Τζόνσον, ο Ειδικός Βοηθός του Walt Rostow έγραψε: «τα αντίποινα δεν είναι η ουσία της υπόθεσης.

 
Αυτή η επιδρομή των 3 000 ανδρών με άρματα και αεροπλάνα ξεπέρασε κάθε ισορροπία σε αναλογία με την πρόκληση και ήταν στραμμένη σε λάθος στόχο», και συνέχισε περιγράφοντας την ζημιά που είχε γίνει στα Αμερικανικά και Ισραηλινά συμφέροντα: «βύθισαν ένα καλό σύστημα σιωπηρής συνεργασίας μεταξύ του Χουσεΐν και των Ισραηλινών... Υπέσκαψαν τον Χουσεΐν. Έχουμε ξοδέψει $500 εκατομμύρια για να τον στηρίξουμε ως παράγοντα σταθερότητας στα πιο επιμήκη Ισραηλινά σύνορα και απέναντι από την Συρία και το Ιράκ. 

Η επίθεση του Ισραήλ αυξάνει την πίεση πάνω του να αντεπιτεθεί όχι μόνο από τις ριζοσπαστικότερες Αραβικές κυβερνήσεις και από τους Παλαιστινίους της Ιορδανίας αλλά επίσης και από τον Στρατό, που είναι το κύριο στήριγμα του και ίσως τώρα να πιέσει για μια αποζημίωση των απωλειών της Κυριακής... έχουν εμποδίσει την πρόοδο σ’ ένα μεγάλης διάρκειας διακανονισμό με τους Άραβες... Ίσως να έχουν πείσει τους Σύριους πως το Ισραήλ δεν θα τολμούσε να επιτεθεί στην προστατευόμενη από τους Σοβιετικούς Συρίας αλλά μπορούσαν να επιτεθούν στην στηριζόμενη από τις ΗΠΑ Ιορδανία ατιμώρητα».

Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε ομόφωνα το Ψήφισμα 228 οικτίροντας την «απώλεια ζωών και τις σοβαρές ζημιές σε περιουσίες από την ενέργεια της Κυβέρνησης του Ισραήλ στις 13 Νοεμβρίου 1966», κατακρίνοντας το «Ισραήλ για την μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση σε παραβίαση της Χάρτας του ΟΗΕ και της Γενικής Συμφωνίας Κατάπαυσης του Πυρός μεταξύ Ισραήλ και Ιορδανία» και τόνισε «στο Ισραήλ πως οι πράξεις στρατιωτικών αντιποίνων δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές και πως, αν επαναληφθούν, το Συμβούλιο Ασφαλείας θα πρέπει να σκεφτεί περαιτέρω και πιο αποτελεσματικά βήματα όπως τα οραματίστηκε ο Χάρτης για να διασφαλίσει πως τέτοιες ενέργειες δεν θα επαναληφθούν».

Αντιμετωπίζοντας καταιγίδα κριτικής από Ιορδανούς, Παλαιστίνιους και τους Άραβες γείτονες τους για την αποτυχία του να υπερασπίσει το Samu, ο Χουσεΐν διέταξε μια πανεθνική επιστράτευση στις 20 Νοεμβρίου. Ο Χουσεΐν παραπονέθηκε πως η Αίγυπτος είχε αποτύχει να υπερασπίσει την Δυτική Όχθη, ενώ «κρυβόταν πίσω από τις φούστες της UNEF», αυτή η κατηγορία ήταν ίσως ένας παράγοντας στην απόφαση του Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ να απαλλάξει την χώρα του από την δύναμη της UNEF στην έναρξη του πολέμου.

Η επιχείρηση ήταν η μεγαλύτερη στην οποία αναμείχθηκε το Ισραήλ από την Κρίση του Σουέζ. Ενώ οι διπλωματικές και πολιτικές εξελίξεις δεν ήταν ακριβώς οι αναμενόμενες για το Ισραήλ, μετά την επιχείρηση ο Χουσεΐν δούλεψε σκληρά για ν’ αποφύγει περαιτέρω συγκρούσεις αποτρέποντας αντάρτικες επιχειρήσεις από την Ιορδανία.

Κάποιοι είδαν την επιδρομή στο Samu ως την έναρξη της κλιμάκωσης των εντάσεων που οδήγησαν στον πόλεμο. Σύμφωνα με τον Moshe Shemesh, ένα ιστορικό και πρώην αξιωματικό της αντικατασκοπίας του Ισραηλινού στρατού, ο στρατός της Ιορδανίας και οι πολιτικοί ηγέτες υπολόγιζαν πως ο βασικός στόχος του Ισραήλ ήταν να κατακτήσει την Δυτική Όχθη.

 
Ένιωθαν πως το Ισραήλ προσπαθούσε να παρασύρει όλες τις Αραβικές χώρες σε πόλεμο. Μετά την επιδρομή στο Samu, αυτοί οι φόβοι έγιναν αποφασιστικός παράγοντας στην απόφαση της Ιορδανίας να μπει στον πόλεμο. Ο Βασιλιάς Χουσεΐν ήταν πεπεισμένος πως το Ισραήλ θα προσπαθούσε να καταλάβει την Δυτική Όχθη, είτε έμπαινε σε πόλεμο η Ιορδανία, είτε όχι.

Ισραήλ και Συρία

Μαζί με την χρηματοδότηση επιθέσεων εναντίον του Ισραήλ (συχνά μέσω της Ιορδανικής επικράτειας, προς θλίψη του Βασιλιά Χουσεΐν), η Συρία άρχισε επίσης να βομβαρδίζει Ισραηλινές κοινότητες στην βορειοανατολική Γαλιλαία από θέσεις στα Υψώματα Γκολάν, ως μέρος του ζητήματος για τον έλεγχο στις Αποστρατικοποιημένες Ζώνες, μικρά κομμάτια γης που τα διεκδικούσαν Ισραήλ και Συρία. 

Έχοντας υπ’ όψιν επιθέσεις στο έδαφος του Ισραήλ, η Συρία ισχυριζόταν πως δεν μπορούσε να θεωρηθεί υπεύθυνη για τις δραστηριότητες της El-Fatah και της El-Asefa, ούτε για την άνοδο Παλαιστινιακών οργανώσεων των οποίων ο διακηρυγμένος στόχος ήταν ν’ απελευθερώσουν την κατακτημένη και κατεχόμενη τους περιοχή.

Η Συρία κατηγορούσε το Ισραήλ πως παρενοχλούσε Άραβες αγρότες στην αποστρατικοποιημένη ζώνη και άνοιγε πυρ σε Συριακές στρατιωτικές θέσεις, ενώ τα Ισραηλινά θωρακισμένα τρακτέρ καλλιεργούσαν Αραβική γη στην Αποστρατικοποιημένη Ζώνη, υποστηριγμένα παράνομα από Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις. 

Εννιά χρόνια αργότερα, ο Μοσέ Νταγιάν, ο Ισραηλινός υπουργός άμυνας της περίοδο του πολέμου, δήλωσε πως η Ισραηλινή τακτική στα Συριακή σύνορα μεταξύ 1949 και 1967 αποτελούνταν από «ν’ αρπάζουμε κομμάτια περιοχής και να εξακολουθούμε να το κατέχουμε ώσπου ν’ απελπιστεί ο εχθρός και να μας την δώσει». Περίγραψε την κατάσταση με παρόμοιο τρόπο όπως την περίγραψε η Συριακή κυβέρνηση:

«Μετά απ’ όλα αυτά, ξέρω πως άρχισε τουλάχιστον 80 τοις εκατό των συγκρούσεων. Κατά την γνώμη μου, περισσότερο από το 80 τοις εκατό, αλλά ας μιλήσουμε περίπου για 80 τοις εκατό. Πήγαινε μ’ αυτό τον τρόπο: Στέλναμε ένα τρακτέρ για να οργώσει μια περιοχή που δεν ήταν δυνατόν να γίνει τίποτα, στην αποστρατικοποιημένη περιοχή, και ξέραμε προκαταβολικά πως οι Σύριοι θα ξεκινούσαν να πυροβολούν. 
 
Αν δεν πυροβολούσαν, θα λέγαμε στο τρακτέρ να προχωρήσει περισσότερο, ώσπου στο τέλος οι Σύριοι να εκνευριστούν και να πυροβολήσουν. Και μετά θα χρησιμοποιούσαμε το πυροβολικό μας και αργότερα την αεροπορία μας, και έτσι ήταν τα πράγματα. Το ‘κανα αυτό, και ο Laskov με τον Chara το ‘καναν αυτό, και ο Γιτζάκ το ίδιο, αλλά μου φαινόταν πως αυτός που απολάμβανε περισσότερο αυτά τα παιχνίδια ήταν ο Dado».


Το 1966, η Αίγυπτος και η Συρία υπέγραψαν σύμφωνο άμυνας στο οποίο κάθε μια χώρα θα υποστήριζε την άλλη αν δεχόταν επίθεση. Σύμφωνα με τον Indar Jit Rikhye, ο Αιγύπτιος Υπουργός Εξωτερικών Mahmoud Riad του είπε πως η Σοβιετική Ένωση είχε πείσει την Αίγυπτο να μπει στο σύμφωνο έχοντας δύο ιδέες στο μυαλό της: να μειώσει τις πιθανότητες μιας επίθεσης αντιποίνων στη Συρία από το Ισραήλ και να φέρει τους Συρίους υπό την μετριοπαθή επιρροή του Αιγυπτίου Προέδρου Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσσερ.

Σε μια επίσκεψη του στο Λονδίνο τον Φεβρουάριο του 1967, ο Ισραηλινός Υπουργός Εξωτερικών Abba Eban ανέλυσε στους δημοσιογράφους τις «ελπίδες και τις ανησυχίες του Ισραήλ» εξηγώντας στους παρόντες πως αν και οι κυβερνήσεις του Λιβάνου, της Ιορδανίας και της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας (το επίσημο όνομα της Αιγύπτου ως το 1971) φαίνονταν να έχουν αποφασίσει εναντίον της ενεργούς αντιπαράθεσης με το Ισραήλ φαινόταν να αποδειχτεί αν η Συρία μπορούσε να διατηρήσει ένα ελάχιστο επίπεδο περιορισμού στο οποίο οι εχθροπραξίες θα περιορίζονταν σε λεκτικό επίπεδο.

Στις 7 Απριλίου 1967, ένα μικρής σημασίας συνοριακό περιστατικό κλιμακώθηκε σε κανονική αερομαχία πάνω από τα Υψώματα Γκολάν, με αποτέλεσμα την απώλεια έξι Συριακών MiG-21 από Dassault Mirage III της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας (IAF), και την πτήση των τελευταίων πάνω από την Δαμασκό. Τεθωρακισμένα, βαριά ολμοβόλα, και πυροβολικό χρησιμοποιήθηκαν σε πολλούς τομείς στα 47 μίλια (76 χιλιόμετρα) του μήκους των συνόρων σ’ αυτό που περιγράφηκε ως «μια διαμάχη για τα δικαιώματα καλλιέργειας στην αποστρατικοποιημένη ζώνη νοτιοανατολικά της Λίμνης Τιβεριάδας». 

Νωρίτερα στην εβδομάδα εκείνη, η Συρία είχε επιτεθεί δυο φορές σε Ισραηλινό τρακτέρ που δούλευε στην περιοχή και όταν εκείνο επέστρεψε το πρωινό της 7ης Απριλίου οι Σύριοι του ξανάνοιξαν πυρ. Οι Ισραηλινοί απάντησαν στέλνοντας ένα θωρακισμένο με μέταλλο τρακτέρ για να συνεχίσει το όργωμα, με αποτέλεσμα περαιτέρω ανταλλαγή πυρών. Η Ισραηλινή αεροπορία πραγματοποίησε κάθετο βομβαρδισμό Συριακών θέσεων με βόμβες 250 και 500 κιλών. 

Οι Σύριοι απάντησε με βαρύ βομβαρδισμό των Ισραηλινών συνοριακών οικισμών, και τα Ισραηλινά αεριωθούμενα απάντησαν με τον βομβαρδισμό του χωριού Sqoufiye, καταστρέφοντας περίπου 40 σπίτια. Στις 15:19 οι Συριακοί βομβαρδισμοί άρχισαν να πραγματοποιούνται στο κιμπούτς Gadot, πάνω από 300 βόμβες έπεσαν στο κιμπούτς σε διάστημα 40 λεπτών. Ο Οργανισμός Εποπτείας Ανακωχής των Ηνωμένων Εθνών (UNTSO) προσπάθησε να διευθετήσει κατάπαυση του πυρός, αλλά η Συρία αρνήθηκε συνεργασία αν δεν σταματούσαν οι αγροτικές εργασίες του Ισραήλ.

Μιλώντας σε συγκέντρωση του κόμματος Mapai στην Ιερουσαλήμ στις 11 Μαΐου ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ Λευί Eshkol προειδοποίησε πως το Ισραήλ δεν θα δίσταζε να χρησιμοποιήσει αεροπορική δύναμη στην κλίμακα της 7ης Απριλίου σε απάντηση της συνεχιζόμενης συνοριακής τρομοκρατίας και την ίδια μέρα ο Ισραηλινός απεσταλμένος Γιδεών Rafael παρουσίασε ένα γράμμα στον πρόεδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας προειδοποιώντας πως το Ισραήλ «θα ενεργούσε για να αμυνθεί αν το απαιτούσαν οι περιστάσεις».

 
Γράφοντας από το Τελ Αβίβ στις 12 Μαΐου, ο James Feron ανέφερε πως κάποιοι Ισραηλινοί ηγέτες είχαν αποφασίσει να χρησιμοποιήσουν βία εναντίον της Συρίας «μεγάλης ισχύος αλλά μικρής διάρκειας και σε περιορισμένη περιοχή» και παράθεσε «έναν αρμόδια παρατηρητή» ο οποίος «είπε πως μάλλον ήταν απίθανο η Αίγυπτος, ο στενότερος σύμμαχος της Συρίας στον Αραβικό κόσμο, να μπει σε εχθροπραξίες εκτός κι αν ήταν εκτεταμένη η Ισραηλινή επίθεση». 

Στις αρχές Μαΐου το Ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο εξουσιοδότηση ένα περιορισμένο χτύπημα εναντίον της Συρίας, αλλά η επαναλαμβανόμενη απαίτηση του Ραμπίν για μεγάλης κλίμακας χτύπημα με σκοπό την δυσφήμιση ή την ανατροπή του καθεστώτος του Μπάαθ βρήκε τον Eshkol να διαφωνεί. Ο δημοσιογράφος του BBC Jeremy Bowen ανέφερε:

Η μεγαλύτερη απειλή αναφέρθηκε από το πρακτορείο ειδήσεων United Press International (UPI) στις 12 Μαΐου: «Μια υψηλή Ισραηλινή πηγή είπε σήμερα πως το Ισραήλ θα αναλάμβανε περιορισμένη στρατιωτική δράση σχεδιασμένη για να πέσει το στρατιωτικό καθεστώς της Δαμασκού αν οι Σύριοι τρομοκράτες συνεχίσουν τις ηθελημένες τους επιδρομές μέσα στο Ισραήλ. Στρατιωτικοί παρατηρητές είπαν πως μια τέτοια επίθεση θα εξελισσόταν αμέσως σε ολοκληρωτικό πόλεμο αλλά θα μπορούσε να εξαπολύσει ένα αποδοτικό χτύπημα εναντίον της Συριακής κυβέρνησης». 

Στην Δύση όπως και στον Αραβικό κόσμο η πρώτη υπόθεση ήταν πως η ανώνυμη πηγή ήταν ο Ραμπίν και πως μιλούσε σοβαρά. Στην πραγματικότητα, η πηγή ήταν ο Ταξίαρχος Aharon Yariv, αρχηγός της στρατιωτικής αντικατασκοπίας, και η ιστορία μεταδόθηκε υπερβολικά. Ο Yariv ανέφερε «μια ολική εισβολή στη Συρία και κατάληψη της Δαμασκού» αλλά μόνο ως την πιο ακραία πιθανότητα. Όμως η ζημιά είχε ήδη γίνει. Η ένταση ανέβηκε τόσο πολύ ώστε ο περισσότερος κόσμος, και όχι μόνο οι Άραβες, υπέθεσαν πως κάτι περισσότερο από τα συνηθισμένα σχεδιαζόταν εναντίον της Συρίας.

Τα περιστατικά στα σύνορα πολλαπλασιάστηκαν και πολλοί Άραβες ηγέτες, πολιτικοί και στρατιωτικοί, κάλεσαν για τον τερματισμό των Ισραηλινών αντιποίνων. Η Αίγυπτος, που τότε προσπαθούσε ήδη να πάρει μια κεντρική θέση στον Αραβικό κόσμο με τον Νάσσερ, συνόδευε τέτοιες διακηρύξεις με σχέδια επαναστρατικοποίησης του Σινά. Η Συρία μοιραζόταν αυτές τις απόψεις, αν και δεν προετοιμάστηκε για άμεση εισβολή. 

Η Σοβιετική Ένωση κάλυπτε ενεργά τις στρατιωτικές ανάγκες των Αραβικών κρατών. Αποκαλύφθηκε πως στις 13 Μαΐου μια Σοβιετική έκθεση αντικατασκοπίας που δόθηκε από τον Σοβιετικό Πρόεδρο Νικολάι Podgorny στον Αιγυπτιακό Αντιπρόεδρο Ανουάρ Σαντάτ ανέφερε λανθασμένα πως τα Ισραηλινά στρατεύματα μετακινούνταν μαζικά στα σύνορα με την Συρία. Τον Μάιο του 1967, ο Hafez al-Assad, αργότερα Υπουργός Άμυνας της Συρίας διακήρυξε: 

«Οι δυνάμεις μας είναι τώρα απολύτως έτοιμες όχι μόνο ν’ αποκρούσουν την επιθετικότητα, αλλά ν’ αρχίσουν την ίδια την πράξη της απελευθέρωσης, και ν’ ανατινάξουν την Σιωνιστική παρουσία από την Αραβική πατρίδα. Ο Συριακός Στρατός, με το δάκτυλο στην σκανδάλη, είναι ενωμένος... Εγώ, ως στρατιωτικός. Πιστεύω πως έχει έρθει η ώρα να μπούμε σε μια μάχη εκμηδένισης (του Ισραήλ)».


Απομάκρυνση των Ειρηνευτών του ΟΗΕ από την Αίγυπτο 

Στις 22:00 της 16ης Μαΐου, ο διοικητής της Έκτακτης Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών (UNEF), ο Στρατηγός Indar Jit Rikhye, πήρε γράμμα από τον Στρατηγό Μοχάμεντ Fawzy, Αρχηγό του Επιτελείου της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας, το οποίο έγραφε: «Προς πληροφορία σας, έδωσα οδηγίες σε όλες τις ένοπλες δυνάμεις της ΗΑΔ να είναι έτοιμες για δράση εναντίον του Ισραήλ, από την στιγμή που θα εκτελέσει οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια εναντίον κάθε Αραβικής χώρας. 

Λόγω αυτών των οδηγιών τα στρατεύματα μας έχουν ήδη συγκεντρωθεί στο Σινά, στα ανατολικά μας σύνορα. Για χάριν της απόλυτης ασφάλειας όλων των στρατευμάτων του ΟΗΕ τα οποία έχουν φυλάκια παρατήρησης παράλληλα των συνόρων μας, ζητώ όπως διατάξετε την απόσυρση τους άμεσα». Ο Rikhye απάντησε πως θα ενημέρωνε τον Γενικό Γραμματέα για να λάβει οδηγίες.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Ου Θαντ, προσπάθησε να διαπραγματευτεί με την Αιγυπτιακή κυβέρνηση, αλλά στις 18 Μαΐου ο Αιγύπτιος Υπουργός Εξωτερικών πληροφόρησε τα έθνη που είχαν στρατεύματα στην UNEF πως η αποστολή της UNEF στην Αίγυπτο και την Λωρίδα της Γάζας έχει τερματιστεί και πως έπρεπε να φύγουν αμέσως, και οι Αιγυπτιακές δυνάμεις απέτρεψαν τα στρατεύματα της UNEF να μπουν στα φυλάκια τους. 

Οι κυβερνήσεις της Ινδίας και της Γιουγκοσλαβίας αποφάσισαν ν’ αποσύρουν τα στρατεύματα τους από την UNEF, παρά την αντίθετη απόφαση του Ου Θαντ. Ενώ γινόταν αυτό, ο Ου Θαντ πρότεινε όπως η UNEF να ανασυνταχθεί στην Ισραηλινή πλευρά των συνόρων, αλλά το Ισραήλ αρνήθηκε, υποστηρίζοντας πως τμήματα της UNEF τα οποία ήταν από χώρες εχθρικές προς το Ισραήλ θα ήθελαν να εμποδίσουν μια Ισραηλινή απάντηση στην Αιγυπτιακή επιθετικότητα παρά να σταματήσουν εξ αρχής την επιθετικότητα. 

Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Αιγύπτου ενημέρωσε ακολούθως τον Ου Θαντ πως η Αιγυπτιακή κυβέρνηση είχε αποφασίσει να τερματίσει την παρουσία της UNEF στο Σινά και την Λωρίδα της Γάζας, και ζήτησε βήματα ώστε η δύναμη ν’ αποσυρθεί το γρηγορότερο δυνατόν. Στις 19 Μαΐου ο διοικητής της UNEF πήρε διαταγή ν’ αποσυρθεί. Ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσσερ άρχισε μετά την επαναστρατικοποίηση του Σινά, και συγκέντρωσε στρατό και τεθωρακισμένα στα σύνορα με το Ισραήλ. Η απόσυρση των στρατευμάτων της UNEF θα κρατούσε για κάποιες εβδομάδες.

Τα στρατεύματα που θ’ αποσύρονταν από αέρος και θαλάσσης μέσω του Port Said. Το σχέδιο απόσυρσης όριζε πως το τελευταίο προσωπικό της UNEF θα έφευγε από την περιοχή στις 30 Ιουνίου 1967. Το πρωί της 27ης Μαΐου, η Αίγυπτος απαίτησε από το Καναδικό τμήμα να εκκενώσει την περιοχή μέσα σε 48 ώρες «εξαιτίας της στάσης που πήρε η Κυβέρνηση του Καναδά σε σχέση με την UNEF και το αίτημα της Κυβέρνησης της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας για την απόσυρση της», και «να αποτρέψει κάθε πιθανή αντίδραση από τον λαό της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας εναντίον των Καναδικών Δυνάμεων στην UNEF».

 
Η απόσυρση του Καναδικού τμήματος επιταχύνθηκε και ολοκληρώθηκε στις 31 Μαΐου, με την συνέπεια η UNEF να μείνει χωρίς τα τμήματα επιμελητείας της και της αεροπορικής υποστήριξης της. Στον ίδιο τον πόλεμο 15 μέλη της δύναμης που απέμεινε σκοτώθηκαν και οι υπόλοιποι έφυγαν μέσω Ισραήλ.

Τα Στενά του Tiran 

Την άνοιξη του 1967, η Σοβιετική Ένωση έδωσε ψευδείς πληροφορίες στην Συριακή κυβέρνηση πως το Ισραήλ σχεδίαζε να εισβάλει στην Συρία• οι Σύριοι αξιωματικοί ενημέρωσαν την Αιγυπτιακή κυβέρνηση. Στις 22 Μαΐου, η Αίγυπτος απάντησε ανακοινώνοντας, μαζί με την απόσυρση του ΟΗΕ, πως τα Στενά του Tiran θα έκλειναν «για κάθε πλοίο με Ισραηλινή σημαία, ή κάθε πλοίο το οποίο μεταφέρει στρατηγικά υλικά, απόφαση που θα ίσχυε από τις 23 Μαΐου».

Τα δικαιώματα της Αιγύπτου που αφορούσαν τα Στενά του Tiran συζητήθηκαν στην Γενική Συνέλευση σε συμφωνία με την απόσυρση του Ισραήλ από το Σινά μετά την Κρίση του Σουέζ. Ένας αριθμός κρατών, όπως η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Δανία, η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ υποστήριξαν πως τα Στενά ήταν διεθνή ύδατα, και, ως τέτοια, κάθε πλοίο είχε το δικαίωμα «ελεύθερης και ανεμπόδιστης διάβασης» μέσα απ’ αυτά. 

Η Ινδία, όμως, υποστήριξε πως η Αίγυπτος έπρεπε να δίνει την έγκριση της σε κάθε πλοίο το οποίο έπρεπε να ζητά άδεια πριν να μπει στον κόλπο αφού τα χωρικά της ύδατα κάλυπταν τα Στενά του Tiran. Αναγνώρισε επίσης το δικαίωμα της «αβλαβούς διέλευσης» από τέτοια νερά, αλλά δήλωσε πως εξαρτιόταν από το παραθαλάσσιο κράτος ν’ αποφασίσει ποια διάβαση ήταν «ασφαλή». Ο Νάσερ δήλωσε, «Δεν θα επιτρέψουμε υπό καμία περίσταση στην Ισραηλινή σημαία να πέρασε τον Κόλπο της Aqaba». 

Το μεγαλύτερο ποσοστό από το εμπόριο του Ισραήλ χρησιμοποιούσε τα λιμάνια της Μεσογείου, και, σύμφωνα με τον John Quigley, κανένα πλοίο με Ισραηλινή σημαία δεν χρησιμοποίησε το λιμάνι του Eilat τα δύο χρόνια πριν τον Ιούνιο του 1967. Υπήρχαν, όμως, αμφιβολίες σχετικά με το πόσο αυστηρός ήταν ο αποκλεισμός, και κυρίως αν θα εφαρμοζόταν σε πλοία που δεν είχαν Ισραηλινή σημαία. Εγκαλώντας το διεθνές Δίκαιο, το Ισραήλ θεωρούσε το κλείσιμο των στενών παράνομο, και είχε δηλώσει το 1957 πως τέτοιος αποκλεισμός ήταν casus belli όταν αποσύρθηκε από το Σινά και την Γάζα. 

Η Αίγυπτος δήλωσε πως ο Κόλπος της Aqaba ήταν πάντα εθνικά εσωτερικά χωρικά ύδατα υποκείμενα στην κυριαρχία μόνο των τριών νόμιμων παράκτιων της χωρών - της Ιορδανίας, της Σαουδικής Αραβίας και της Αιγύπτου - που είχαν το δικαίωμα ν’ αποκλείουν εχθρικά πλοία.

 
Ο αντιπρόσωπος της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας δήλωσε περαιτέρω πως «η αξίωση του Ισραήλ να έχει ένα λιμάνι στον κόλπο ήταν λανθασμένος, αφού το Ισραήλ ισχυριζόταν να έχει καταλάβει πολλά παράκτια μίλια στον κόλπο, μαζί με το Umm Rashrash, παραβιάζοντας τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του 1948 και των Αιγύπτιο-Ισραηλινών Γενικών Συμφωνικών Κατάπαυσης του Πυρός».

Τα Αραβικά κράτη αμφισβήτησαν το δικαίωμα του Ισραήλ για δίοδο μέσω των Στενών. Τόνισαν πως δεν είχαν υπογράψει την Σύμβαση περί Χωρικών Υδάτων και Κοινής Συνοριακής Ζώνης κυρίως εξαιτίας του άρθρου 16 (4) το οποίο έδινε αυτό το δικαίωμα στο Ισραήλ. Όμως, εδώ και καιρό ήταν πρακτική των κρατών και του συνήθη διεθνούς δικαίου πως όλες τα πλοία έχουν ένα δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης μέσω των χωρικών υδάτων. 

Συνεπώς γι’ αυτό η Αίγυπτος είχε επιτρέψει την δίοδο ως ζήτημα κρατικής πρακτικής ώσπου αργότερα υπέβαλε πως η opinio juris της σ’ αυτό το θέμα ήταν σύμφωνη με την πρακτική της. Περαιτέρω, όταν η Αίγυπτος κατείχε τα Σαουδαραβικά νησιά του Sanafir και του Tiran το 1950, παρείχε εγγυήσεις στις ΗΠΑ πως η στρατιωτική κατοχή δεν θα χρησιμοποιούνταν για να εμποδίσει την ελεύθερη δίοδο, και πως η Αίγυπτος αναγνωρίζει πως τέτοια ελεύθερα περάσματα είναι «σε συμφωνία με την διεθνή πρακτική και τις αναγνωρισμένες αρχές του διεθνούς δικαίου». 

Το 1949 το Διεθνής Δικαστήριο κράτησε τηνΥπόθεση του Πορθμού της Κέρκυρας (Ηνωμένο Βασίλειο εναντίον Αλβανίας) όπου ένα στενό υπερκαλύφθηκε από ξένα πλοία σε χωρικά ύδατα, ακόμα και πολεμικά, τα οποία είχαν αναφαίρετο δικαίωμα αβλαβούς περάσματος μέσω τέτοιων στενών χρησιμοποιημένων για διεθνή ναυσιπλοΐα μεταξύ μερών ανοιχτής θάλασσας, αλλά καθόρισε όρο για το αθώο πέρασμα μέσω στενών μέσα σε χωρικά ύδατα ενός ξένους κράτους. 

Αυτά τα όρια δεν είχαν κωδικοποιηθεί ως την Σύμβαση περί Χωρικών Υδάτων και Κοινής Συνοριακής Ζώνης. Στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ μετά τον πόλεμο, τα Αραβικά κράτη και οι υποστηρικτές τους είπαν πως ακόμα κι αν το διεθνές δίκαιο έδινε το δικαίωμα περάσματος στο Ισραήλ, το Ισραήλ δεν ήταν καθορισμένο να επιτεθεί στην Αίγυπτο για να το διεκδικήσει επειδή το κλείσιμο δεν ήταν «ένοπλη επίθεση» όπως προσδιορίζεται από το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. 

Συμφώνως μ’ αυτό το σημείο, ο καθηγητής διεθνούς δικαίου John Quigley υποστηρίζει πως υπό το δόγμα της αναλογικότητας, το Ισραήλ θα καθοριζόταν να χρησιμοποιήσει τέτοια βία μόνο αν ήταν απαραίτητο να εξασφαλίσει το δικαίωμα για δίοδο. Άλλοι διαφώνησαν: μετά την εκστρατεία του 1956 στην οποία το Ισραήλ κατέκτησε το Sharm el-Sheikh και άνοιξε τα κλειστά Στενά, αναγκάστηκε ν’ αποσυρθεί και να επιστρέψει την περιοχή στην Αίγυπτο. Εκείνη την στιγμή, μέλη της διεθνούς κοινότητας τότε, μέλη της διεθνούς κοινότητας ανέλαβαν την υποχρέωση το Ισραήλ να μην εμποδιστεί ποτέ στην χρήση των Στενών του Tiran.

 
Ο Γάλλος αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ, παραδείγματος χάριν, ανακοίνωσε πως μια απόπειρα ανάμειξης με την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στα Στενά θα ήταν εναντίον του διεθνούς δικαίου, και ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ προχώρησε τόσο πολύ ώστε ν’ αναγνωρίσει δημόσια πως μια νέα επιβολή ενός αποκλεισμού στα Στενά του Tiran θα φαινόταν σαν επιθετική ενέργεια που θα υποχρέωνε το Ισραήλ να προστατέψει τα θαλάσσια δικαιώματα του σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ. 

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Ου Θαντ πήγε επίσης στο Κάιρο για να βοηθήσει στην διαπραγμάτευση μιας συμφωνίας για ν’ αποφευχθεί η σύγκρουση, αλλά μετά το κλείσιμο των Στενών του Tiran, ο Ισραηλινός Υπουργός Εξωτερικών, Abba Eban, διατήρησε την γνώμη τους πως αυτό ήταν αρκετό για να ξεκινήσει πόλεμος. Ο Eban είπε, «Από τις 24 Μαΐου και μετά, το ζήτημα για το ποιος ξεκίνησε τον πόλεμο ή πιο έριξε την πρώτη σφαίρα έγινε βαρυσήμαντα άσχετο. 

Δεν υπάρχει διαφορά στο αστικό δίκαιο μεταξύ του φόνου ενός ατόμου με στραγγαλισμό ή με πυροβολισμό στο κεφάλι... Από την στιγμή που εφαρμόστηκε ο αποκλεισμός, άρχισαν ενεργές εχθροπραξίες, και το Ισραήλ δεν όφειλε τίποτα στην Αίγυπτο από τα δικαιώματα του».

Το Ισραήλ έβλεπε το κλείσιμο των στενών με κάποιο φόβο και ζητήθηκε από τις ΗΠΑ με το Ηνωμένο Βασίλειο ν’ ανοίξουν τα Στενά του Tiran, όπως εγγυήθηκαν πως θα έκαναν το 1957. Η πρόταση του Harold Wilson για μια διεθνή ναυτική δύναμη για να δαμάσει την κρίση υιοθετήθηκε από τον Πρόεδρο Johnson, αλλά πήρε μικρή υποστήριξη, και μόνο η Βρετανία με την Ολλανδία προσφέρθηκαν να δώσουν πλοία.

Ο Γιτζάκ Ραμπίν ανέφερε πως το Υπουργικό Συμβούλιο βρισκόταν σε πλήρη αδιέξοδο σχετικά με το ζήτημα του αποκλεισμού. Ο Υπουργός Εσωτερικών Μοσιέ Haim Shapira συγκεκριμένα είχε τονίσει πως τα Στενά ήταν κλειστά από το 1951 ως το 1956 χωρίς εκείνη η κατάσταση να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια του Ισραήλ.
Αίγυπτος και Ιορδανία

Κατά τον Μάιο και Ιούνιο η Ισραηλινή κυβέρνηση είχε δουλέψει σκληρά για να κρατήσει την Ιορδανία έξω από κάθε πολεμική ανάμειξη, την ανησυχούσε το γεγονός πως θα είχε να δεχτεί επίθεση σε πολλά μέτωπα και δεν ήθελε ν’ αντιμετωπίσει τον Παλαιστινιακό πληθυσμό της Δυτικής Όχθης.

 
Όμως, ο Βασιλιάς της Ιορδανίας Χουσεΐν πιάστηκε στο κύμα του Παναραβικού εθνικισμού που προηγήθηκε του πολέμου, και έτσι, στις 30 Μαΐου, η Ιορδανία υπέγραψε αμοιβαία αμυντική συμφωνία με την Αίγυπτο, και μ’ αυτό το τρόπο ενώθηκε στην στρατιωτική συμμαχία που υπήρχε ήδη μεταξύ Αιγύπτου και Συρίας. Η κίνηση εξέπληξε τους Αιγυπτίους και τους ξένους παρατηρητές, επειδή ο Πρόεδρος Νάσερ βρισκόταν γενικά σε ασυμφωνία με τον Χουσεΐν, αποκαλώντας τον ένα «ιμπεριαλιστικό δουλικό» λίγες μόνο μέρες πριν. 

Ο Νάσερ είπε πως όποιες διαφορές υπήρχαν μεταξύ του και του Χουσεΐν σβήστηκαν «σε ένα λεπτό» και διακήρυξε: «Ο βασικός μας στόχος θα είναι η καταστροφή του Ισραήλ. Ο Αραβικός λαός θέλει να πολεμήσει».

Στο τέλος Μαΐου 1967, οι Ιορδανικές δυνάμεις τέθηκαν υπό τις διαταγές ενός Αιγυπτίου στρατηγού, του Αμπντούλ Munim Riad. Την ίδια μέρα, ο Νάσερ διακήρυξε: «Οι στρατιές της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, της Συρίας και του Λιβάνου βρίσκονται σε ετοιμότητα στα σύνορα του Ισραήλ... για ν’ αντιμετωπίσουν την πρόκληση, ενώ βρίσκονται πίσω μας οι στρατιές του Ιράκ, της Αλγερίας, του Κουβέιτ, του Σουδάν και όλου του Αραβικού έθνους. 

Αυτή η πράξη θα καταπλήξει τον κόσμο. Σήμερα θα ξέρουν πως οι Άραβες είναι έτοιμοι για μάχη, η κρίσιμη ώρα έχει φτάσει. Φτάσαμε στο στάδιο της σοβαρής πράξης και όχι των περισσότερων διακηρύξεων». Το Ισραήλ απαίτησε πολλές φορές από την Ιορδανία ν’ απέχει από τις εχθροπραξίες. Σύμφωνα με τον Mutawi, ο Χουσεΐν πιάστηκε σ’ ένα ταπεινωτικό δίλημμα: να επιτρέψει στην Ιορδανία να παρασυρθεί σε’ ένα πόλεμο και ν’ αντιμετωπίσει την μέγιστη επιθετική αιχμή της απάντησης του Ισραήλ, ή να μείνει ουδέτερος και να ρισκάρει την πλήρη εξέγερση του λαού του. 

Ο αρχιστράτηγος των χερσαίων δυνάμεων της Ιορδανίας Sharif Zaid Ben Shaker προειδοποίησε σε μια συνέντευξη τύπου πως «αν η Ιορδανία δεν μπει στον πόλεμο, θα ξεσπάσει στην χώρα εμφύλιος πόλεμος». Όμως, σύμφωνα με τον Avi Shlaim, οι πράξεις του Χουσεΐν καθοδηγήθηκαν από τα αραβικά εθνικιστικά του αισθήματα.

Στις 3 Ιουνίου, μέρες πριν τον πόλεμο, η Αίγυπτος μετακίνησε στο Amman δύο τάγματα καταδρομέων με διαταγή να παρεισφρήσουν στα σύνορα του Ισραήλ, να συμπλακούν στις επιθέσεις και τους βομβαρδισμούς τόσο ώστε να τραβήξουν τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις σε ένα Ιορδανικό μέτωπο και να χαλαρώσουν την πίεση που θα είχαν οι Αιγύπτιοι. Επίσης Σοβιετικό πυροβολικό και Αιγυπτιακές στρατιωτικές προμήθειες και πληρώματα μετακινήθηκαν στην Ιορδανία.

Η αίσθηση ανησυχίας του Ισραήλ όσον αφορούσε τον μελλοντικό ρόλο της Ιορδανίας πήγαζε από τον Ιορδανικό έλεγχο της Δυτικής Όχθης. Αυτό έβαζε τις Αραβικές δυνάμεις μόλις 17 χιλιόμετρα από τις ακτές του Ισραήλ, ένα σημείο εκκίνησης από το οποίο μια καλά συντονισμένη επίθεση τεθωρακισμένων θα έκοβε μέσα σε μισή ώρα το Ισραήλ στα δύο.

 
Ο Χουσεΐν διπλασίασε το μέγεθος του Ιορδανικού στρατού την τελευταία δεκαετία και είχε πάρει Αμερικανικά όπλα και εκπαίδευση από τις αρχές του 1967, και υπήρχε ο φόβος πως μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως βάση για επιχειρήσεις εναντίον του Ισραήλ, επομένως, επίθεση από την Δυτική Όχθη πάντα φαινόταν από την Ισραηλινή ηγεσία ως μια απειλή για την ύπαρξη του Ισραήλ. Την ίδια ώρα πολλά Αραβικά κράτη που δεν είχαν σύνορα με το Ισραήλ, όπως το Ιράκ, το Σουδάν, το Κουβέιτ και η Αλγερία, άρχισαν να κινητοποιούν τις ένοπλες τους δυνάμεις.

Η Πορεία προς τον Πόλεμο 

Στην ομιλία του σε Άραβες συνδικαλιστές στις 26 Μαΐου, ο Νάσερ ανακοίνωσε: «Αν το Ισραήλ μπει σε επίθεση εναντίον της Συρίας ή της Αιγύπτου, η μάχη εναντίον του Ισραήλ θα είναι γενική και δεν θα περιοριστεί σ’ ένα σημείο στα Συριακά ή τα Αιγυπτιακά σύνορα. Η μάχη θα είναι γενική και ο βασικός μας στόχος θα είναι να καταστρέψουμε το Ισραήλ».

Ο Ισραηλινός Υπουργός Εξωτερικών Abba Eban έγραψε στην αυτοβιογραφία του πως βρήκε «την διαβεβαίωση του Νάσερ πως δεν σχεδίαζε μια ένοπλη επίθεση» πειστική, προσθέτοντας πως «Ο Νάσερ δεν ήθελε πόλεμο, ήθελε νίκη χωρίς πόλεμο». Γράφοντας από την Αίγυπτο στις 4 Ιουνίου 1967 ο δημοσιογράφος των New York Times James Reston παρατηρούσε: «Το Κάιρο δεν θέλει πόλεμο και σίγουρα δεν είναι έτοιμο για πόλεμο. Αλλά έχει αποδεχτεί ήδη την δυνατότητα, ακόμα και την πιθανότητα, του πολέμου, σαν να είχε χάσει τον έλεγχο της κατάστασης».

Γράφοντας το 2002, ο Αμερικανός δημοσιογράφος του National Public Radio Mike Shuster εξέφρασε μια οπτική που ήταν η επικρατούσα στο Ισραήλ πριν τον πόλεμο, πως η χώρα «ήταν περικυκλωμένη από Αραβικά κράτη αποφασισμένα να την ξεριζώσουν. Η Αίγυπτος κυβερνιόταν από τον Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, έναν υποκινητή του εθνικισμού του οποίο ο στρατός ήταν ο ισχυρότερος στην Αραβική Μέση Ανατολή. Η Συρία κυβερνιόταν από το ριζοσπαστικό κόμμα Μπάαθ, που συνέχεια εξέφραζε απειλές πως θα ρίξει το Ισραήλ στην θάλασσα».

Με αυτό που το Ισραήλ έβλεπε ως προκλητικές ενέργειες, μαζί με τον αποκλεισμό των Στενών και την κινητοποίηση των δυνάμεων στο Σινά, δημιουργώντας στρατιωτική και οικονομική πίεση, και οι Ηνωμένες Πολιτείες, η πολιτική και στρατιωτική ελίτ του Ισραήλ ένιωθε πως προσπαθούσαν να κερδίσουν χρόνο εξαιτίας της περιπλοκής τους στον Πόλεμο του Βιετνάμ, η πολιτική και στρατιωτική ελίτ του Ισραήλ ένιωθε πως το να προκαταλάβει τους αντιπάλους του δεν ήταν μερικώς προτιμητέα στρατιωτικά τακτική, αλλά μετασχηματίζουσα.

Διπλωματικές και Κατασκοπευτικές Αποτιμήσεις 

Το Ισραηλινό Υπουργικό Συμβούλιο συνεδρίασε στις 23 Μαΐου και αποφάσισε να εξαπολύσει επίθεση αν τα Στενά του Tiran δεν ξανάνοιγαν ως τις 25 Μαΐου. Μετά από μια προσέγγιση του Eugene Rostow, του τρίτου στην ιεραρχία του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, για να του αφήσουν χρόνο να διαπραγματευτεί μια ειρηνική λύση, το Ισραήλ συμφώνησε να καθυστερήσει από δέκα μέρες μέχρι δύο εβδομάδες.

 
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Ου Θαντ, επισκέφθηκε το Κάιρο για να μεσολαβήσει προτείνοντας ένα μορατόριο (Δικαιοστάσιο) στα Στενά του Tiran και να ανανεώσει τη διπλωματική προσπάθεια για να λύσει την κρίση. Η Αίγυπτος συμφώνησε και το Ισραήλ απέρριψε αυτές τις προτάσεις. Οι παραχωρήσεις του Νάσερ δεν πρότειναν αναγκαία πως πραγματοποιούσε μια συνολική προσπάθεια ν’ αποφύγει τον πόλεμο. Η απόφαση τον ωφελούσε πολιτικά και στρατιωτικά.

Συμφωνώντας στην διπλωματία κέρδισε διεθνή πολιτική υποστήριξη. Επίσης κάθε καθυστέρηση έδινε χρόνο στην Αίγυπτο για να ολοκληρώσει τις στρατιωτικές της προετοιμασίες και να συντονιστεί με τις άλλες Αραβικές δυνάμεις. Επίσης, η απόρριψη από το Ισραήλ δεν έδειχνε αναγκαία μια επιθυμία για πόλεμο όσο έδειχνε την πίεση που του εγγυόταν αυτή η κατάσταση. Το Ισραήλ ένιωθε πως δεν μπορούσε ν’ αντέξει την ολική επιστράτευση για πολύ. Οι ΗΠΑ επίσης προσπάθησαν να μεσολαβήσουν, και ο Νάσερ συμφώνησε να στείλει τον αντιπρόεδρο του στην Ουάσιγκτον προς αναζήτηση διπλωματικού διακανονισμού. 

Η συνάντηση δεν έγινε επειδή το Ισραήλ εξαπέλυσε την επίθεση του. Κάποιοι αναλυτές υιοθετούν πως ο Νάσερ προέβη σε ενέργειες με στόχο να δρέψει τα πολιτικά του κέρδη, τα οποία ήξερε πως κουβαλούσαν υψηλό ρίσκο βιασύνης των στρατιωτικών εχθροπραξιών. Η προθυμία του Νάσερ να πάρει τέτοια ρίσκα ήταν βασισμένη στην θεμελιώδη υποτίμηση που ασκούσε στο Ισραήλ ως προς την δυνατότητα του για ανεξάρτητη και αποτελεσματική στρατιωτική δράση.

Ο Αιγύπτιος Στρατάρχης Abdel Hakim Amer κατάστρωσε ένα σχέδιο για να εξαπολύσει μια επίθεση στο Ισραήλ με στόχο να αποκόψει το Eilat την αυγή της 27ης Μαΐου. Στις 26 Μαΐου 1967, ο Ισραηλινός Υπουργός Εξωτερικών Abba Eban έφτασε στην Ουάσιγκτον με στόχο να εξακριβώσει από την Αμερικανική κυβέρνηση την θέση της στο γεγονός της έκρηξης ενός πολέμου. Μόλις έφτασε ο Eban, κρατούσε ένα τηλεγράφημα από την Ισραηλινή κυβέρνηση.

Το τηλεγράφημα έλεγε πως το Ισραήλ είχε μάθει την ύπαρξη ενός Αιγυπτιακού και Συριακού σχεδίου να εξαπολύσουν πόλεμο εκμηδένισης εναντίον του Ισραήλ στις επόμενες 48 ώρες. Ο Eban συναντήθηκε με τον Υπουργό Εξωτερικών Dean Rusk, τον Υπουργό Άμυνας Robert McNamara, και τελικά με τον Πρόεδρο Λύντον Τζόνσον. Οι Αμερικάνοι είπαν πως οι πηγές αντικατασκοπίας τους δεν μπορούσαν να επιβεβαιώσουν τον ισχυρισμό, οι Αιγυπτιακές θέσεις στο Σινά παρέμεναν αμυντικές. Ο Eban έφυγε από τον Λευκό Οίκο αλλόφρων.

Αμετάπειστος πως ο Νάσερ ήταν είτε αποφασισμένος ή ακόμα έτοιμος να επιτεθεί, είδε τώρα Ισραηλινούς να φουσκώνουν την Αιγυπτιακή απειλή - και να φουσκώνουν την αδυναμία τους - με σκοπό να αποσπάσουν μια δέσμευση πως ο Πρόεδρος, δεσμευμένος απ’ το Κογκρέσο, δεν μπορούσε να κάνει. “Μια πράξη σοβαρής ανευθυνότητας... εκκεντρική...” ήταν οι λέξεις του για το τηλεγράφημα, το οποίο, έγραψε, ”στερούνταν σύνεσης, ειλικρίνειας και τακτικής κατανόησης. Τίποτα σ’ αυτό δεν ήταν σωστό”».


Σε μια διάλεξη που έδωσε το 2002, ο Oren είπε, «Ο Τζόνσον κάθισε με τους συμβούλους του και είπε, “Τι θα ήταν το αποτέλεσμα αν οι πηγές αντικατασκοπίας τους είναι καλύτερες απ’ τις δικές μας;”. Ο Τζόνσον αποφάσισε να δώσει ένα μήνυμα μέσω της τηλεφωνικής γραμμής αμέσου δράσεως στον παράλληλο του στο Κρεμλίνο, Αλεξέι Κοσύγκιν, στον οποίο είπε, “Ακούσαμε από τους Ισραηλινούς, αλλά δεν μπορούμε να το επιβεβαιώσουμε, πως οι πληρεξούσιοι σας στην Μέση Ανατολή, οι Αιγύπτιοι, σχεδιάζουν να επιτεθούν στο Ισραήλ μέσα στις επόμενες 48 ώρες. 

Αν δεν θέλετε να ξεκινήσετε μια παγκόσμια κρίση, αποτρέψτε τους να το κάνουν”. Στις 2:30 π.μ. της 27ης Μαΐου, ο Σοβιετικός Πρέσβης στην Αίγυπτο Dmitri Pojidaev χτύπησε την πόρτα του Νάσερ και του διάβασε ένα προσωπικό γράμμα από τον Κοσύγκιν το οποίο έγραφε, “Δεν θέλουμε να κατηγορηθεί η Αίγυπτος πως άρχισε έναν πόλεμο στην Μέση Ανατολή. Αν πραγματοποιήσετε αυτήν την επίθεση, δεν μπορούμε να σας υποστηρίξουμε”.

Ο Amer συμβουλεύτηκε τις πηγές του στο Κρεμλίνο, οι οποίες επιβεβαίωσαν την υπόσταση του μηνύματος του Κοσύγκιν. Απελπισμένος, ο Amer είπε στον διοικητή της Αιγυπτιακής αεροπορίας, Υποπτέραρχο Mahmud Sidqi, πως η επιχείρηση ματαιώθηκε». Σύμφωνα με τον μετέπειτα Αιγύπτιο Αντιπρόεδρο Χουσεΐν el-Shafei, μόλις έμαθε τι σχεδίαζε ο Amer, ακύρωσε την επιχείρηση.

Στις 30 Μαΐου, ο Νάσερ απάντησε στο αίτημα του Τζόνσον που είχε γίνει 11 μέρες νωρίτερα και συμφώνησε να στείλει τον Αντιπρόεδρο του, Zakkariya Muhieddin, στην Ουάσιγκτον στις 7 Ιουνίου για ν’ αναζητήσει ένα διπλωματικό διακανονισμό στο «έπ’ ακριβώς άνοιγμα του Λευκού Οίκου που είχε επιζητήσει». 

Ο Υπουργός Εξωτερικών Rusk ήταν πικρά απογοητευμένος που το Ισραήλ επιτέθηκε στις 5 Ιουνίου, επειδή πίστεψε πως θα μπορούσε να βρει μια διπλωματική λύση αν ξεκινούσε η συνάντηση. Ο ιστορικός Michael Oren γράφει πως ο Rusk ήταν «απίστευτα εκνευρισμένος» και ο Τζόνσον αργότερα έγραψε «Δεν έκρυψε ποτέ την λύπη μου που το Ισραήλ αποφάσισε να κινηθεί όταν κινήθηκε».

Μέσα στην πολιτική ηγεσία του Ισραήλ, αποφασίστηκε πως αν οι ΗΠΑ δεν ενεργούσαν, και αν ο ΟΗΕ δεν ενεργούσε, πως έπρεπε να ενεργήσει το Ισραήλ. Την 1η Ιουνίου, ο Μοσιέ Dayan έγινε ο νέος Ισραηλινός Υπουργός Άμυνας, και στις 3 Ιουνίου η κυβέρνηση Τζόνσον πραγματοποίησε μια αμφιλεγόμενη δήλωση, το Ισραήλ συνέχισε να προετοιμάζεται για πόλεμο. Η επίθεση του Ισραήλ εναντίον της Αιγύπτου στις 5 Ιουνίου άρχισε αυτό που θα ονομαζόταν Πόλεμος των Έξι Ημερών.

 
Σύμφωνα με τον Martin van Creveld, οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις πίεζαν για πόλεμο: «...η ιδέα των “υπερασπίσιμων συνόρων” δεν ήταν μέρος ούτε του λεξιλογίου των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων. Οποιοσδήποτε θα έψαχνε τον όρο στην στρατιωτική βιβλιογραφία της εποχής θα ματαιοπονούσε. Αντιθέτως, οι διοικητές του Ισραήλ βάσιζαν τις σκέψεις τους στον πόλεμο του 1948 και, ειδικά, στον θρίαμβο τους το 1956 επί των Αιγυπτίων από τον οποίο, από τον τότε Αρχηγό του Επιτελείου Dayan και κάτω, είχαν κερδίσει την αναγνώριση τους. 

Όταν ξέσπασε η κρίση του 1967 ένιωσαν σίγουροι για την ικανότητα τους να κερδίσουν μια “αποφασιστική, γρήγορη και κομψή” νίκη, όπως το έθεσε ένας από τους δικούς τους, ο Στρατηγός Haim Bar Lev, και πίεζε την κυβέρνηση να ξεκινήσει τον πόλεμο το συντομότερο δυνατό». Κάποιοι από τους Ισραηλινούς πολιτικούς ηγέτες, ωστόσο, έλπιζαν για μια διπλωματική λύση.

Οι Στρατιές των Αντιπάλων 

Στην έναρξη του πολέμου, η Αίγυπτος είχε συγκεντρώσει περίπου 100.000 από τα 160.000 στρατεύματα της στο Σινά, τα οποία περιλάμβαναν το σύνολο των εφτά μεραρχιών της (τέσσερις πεζικάριες, δύο τεθωρακισμένες και μια μηχανοκίνητη), όπως και τέσσερις ανεξάρτητες ταξιαρχίες πεζικού και τέσσερις ανεξάρτητες ταξιαρχίες τεθωρακισμένων. 

Περισσότεροι από το ένα τρίτο τους ήταν βετεράνοι από την επέμβαση της Αιγύπτου στον Υεμενικό Εμφύλιο Πόλεμο και άλλο ένα τρίτο ήταν έφεδροι. Αυτές οι δυνάμεις είχαν 950 άρματα μάχης, 1 100 ΤΟΜΠ και περισσότερα από 1 000 πυροβόλα. Την ίδια εποχή κάποια Αιγυπτιακά στρατεύματα (15 000 - 20 000) πολεμούσαν ακόμα στην Υεμένη. 

Η ταυτόχρονη έλξη και απώθηση του Νάσερ για τους σκοπούς του και τους στόχους του αντικατοπτρίζονταν στις διαταγές του στο στράτευμα. Το γενικό επιτελείο άλλαξε το επιχειρησιακό σχέδιο τέσσερις φορές τον Μάιο του 1967, κάθε φορά αναγκασμένο να αναδιαρθρώσει το στράτευμα, με τον αναπόφευκτο τίμημα ανδρών και οχημάτων. 

Προς το τέλος Μαΐου, ο Νάσερ επιτέλους απαγόρευσε στο γενικό επιτελείο να προχωρήσει με το Σχέδιο Qahir («Νίκη»), το οποίο απαιτούσε ένα προστατευτικό σώμα ελαφριού πεζικού στις προωθημένες οχυρώσεις με τον όγκο των δυνάμεων να μένουν πίσω για να πραγματοποιήσουν μια μαζική αντεπίθεση εναντίον της κύριες Ισραηλινής προέλασης όταν θα αναγνωριζόταν, και διέταξε μια προωθημένη άμυνα του Σινά. Εν τω μεταξύ, συνέχισε να παίρνει μέτρα με σκοπό την αύξηση του επιπέδου της κινητοποίησης της Αιγύπτου, της Συρίας και της Ιορδανίας, με σκοπό να πιέσει περισσότερο το Ισραήλ.

 
Ο στρατός της Συρίας είχε συνολική δύναμη 75.000 ανδρών. Ο στρατός της Ιορδανίας είχε 55.000 στρατό, στον οποίο περιλαμβάνονταν 300 άρματα μάχης, από τα οποία τα 250 ήταν Αμερικανικά M48 Patton, αξιοσημείωτες ποσότητες από ΤΟΜΠ M113, ένα νέο τάγμα μηχανοκίνητου πεζικού, και ένα τάγμα αλεξιπτωτιστών εκπαιδευμένο στη νέα Αμερικανική σχολή εκπαίδευσης. Είχαν επίσης 12 μοίρες πυροβολικού και έξι πυροβολαρχίες από ολμοβόλα των 81 χιλιοστών και των 120 χιλιοστών.

Έγγραφα τα οποία έπιασαν οι Ισραηλινοί από διάφορα Ιορδανικά διοικητήρια καταγράφουν διαταγές από το τέλος Μαΐου για την Χασεμίτικη Ταξιαρχία να καταλάβει το Ramot Burj Bir Mai'in σε νυχτερινή έφοδο, με τον κωδικό «Επιχείρηση Khaled». Ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα προγεφύρωμα μαζί με θέσεις στο Latrun για την ένοπλη κατάληψη του Lod και του Ramle. Η κωδική λέξη έναρξης ήταν “Sa'ek” και λήξης “Nasser”. 

Οι Ιορδανοί σχεδίαζαν επίσης την κατάληψη του Motza και του Sha'alvim στον στρατηγικό Διάδρομο της Ιερουσαλήμ. Ο Motza είχε την αποστολή να στρατοπεδεύσει την ΚΖ’ (27η) Ταξιαρχία Πεζικού που στρατοπέδευε στο Ma'ale Adummim: «Η εφεδρική ταξιαρχία θα πραγματοποιήσει νυχτερινή διείσδυση στο Motza, θα το καταστρέψει εκ θεμελίων, και δεν θα αφήσει ούτε δείγμα πρόσφυγα ανάμεσα στους 800 της κατοίκους».

100 Ιρακινά τεθωρακισμένα και μια μεραρχία πεζικού βρίσκονταν σ’ ετοιμότητα κοντά στα Ιορδανικά σύνορα. Δύο σμήνη μαχητικών, Hawker Hunter και MiG 21, μετέφεραν την βάση τους κοντά στα Ιορδανικά σύνορα. Ο Ισραηλινός στρατός είχε συνολική δύναμη, μαζί με τους εφέδρους, 264 000 στράτευμα, αν και αυτός ο αριθμός δεν μπορούσε να διατηρηθεί, επειδή οι έφεδροι λειτουργούσαν την κοινωνία της χώρας. Ο James Reston, γράφοντας στους New York Times στις 23 Μαΐου 1967 σημείωνε, 

«Σε πειθαρχία, εκπαίδευση, ηθικό, εξοπλισμό και γενική επάρκεια ο στρατός του (Νάσερ) και οι άλλες Αραβικές δυνάμεις, χωρίς την απευθείας βοήθεια από την Σοβιετική Ένωση, δεν μπορούσαν να συγκριθούν με τους Ισραηλινούς... ακόμα και με τα 50.000 στρατεύματα του και τους καλύτερους στρατηγούς και την αεροπορία του στην Υεμένη, δεν μπόρεσε να κάνει το δικό του σ’ αυτή τη μικρή και πρωτόγονη χώρα (την Υεμένη), ακόμα και η προσπάθεια του να βοηθήσει τους επαναστάτες του Κονγκό ήταν παταγώδης αποτυχία».

Το απόγευμα της 1ης Ιουνίου, ο Ισραηλινός Υπουργός Άμυνας Μοσέ Νταγιάν κάλεσε τον Αρχηγό του Επιτελείου Γιτζάκ Ραμπίν και τον Ταξίαρχο Yeshayahu Gavish, διοικητή της Νότιας Διοίκησης, για να τους παρουσιάσει τα σχέδια εναντίον της Αιγύπτου.

 
Ο Ραμπίν είχε καταστρώσει σχέδιο στο οποίο η Νότια Διοίκηση θα έφτανε στην Λωρίδα της Γάζας και ακολούθως θα κρατούσε την περιοχή και τους κατοίκους της ομήρους μέχρι η Αίγυπτος να συμφωνήσει στο άνοιγμα των Στενών του Tiran, ενώ ο Gavish είχε ένα πιο περιεκτικό σχέδιο που είχε στόχο την καταστροφή των Αιγυπτιακών δυνάμεων στο Σινά.

Ο Ραμπίν ευνόησε το σχέδιο του Gavish, το οποίο επικυρώθηκε ακολούθως από τον Νταγιάν με την υπενθύμιση πως μια παρόμοια επίθεση εναντίον της Συρίας έπρεπε να αποφευχθεί. Στις 2 Ιουνίου, η Ιορδανία συγκέντρωσε όλους τους έφεδρους αξιωματικούς της, και ο διοικητής της Δυτικής Όχθης συναντήθηκε με τους κοινοτάρχες στη Ramallah για να ζητήσει βοήθεια και συνεργασία για τα στρατεύματα του κατά τον πόλεμο, διαβεβαιώνοντας τους πως «σε τρεις μέρες θα είμαστε στο Τελ Αβίβ».

ΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΜΕΤΩΠΑ

Η Έναρξη του Πολέμου 

Στις 7:45 το πρωί της 5ης Ιουνίου 1967, όλα τα διαθέσιμα αεροπορία του Ισραήλ (197 τον αριθμό) «σηκώθηκαν» και επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά σε 19 αιγυπτιακά αεροδρόμια, καταστρέφοντας μέσα σε τρεις ώρες σχεδόν όλη την αεροπορία της Αιγύπτου, που αριθμούσε 400 αεροπλάνα. Οι Ισραηλινοί, με απώλειες μόνο 19 αεροσκαφών, σημείωσαν ένα απροσδόκητο θρίαμβο, που δεν μπορούσε να φανταστεί ούτε και ο πιο αισιόδοξος στρατιωτικός τους. 

Παράλληλα, με συνεχείς αεροπορικές επιδρομές την ίδια μέρα προκάλεσαν ανεπανόρθωτες καταστροφές στις αεροπορίες των λοιπών συμμάχων των Αιγυπτίων. Η απόλυτη υπεροχή του Ισραήλ στον αέρα υπήρξε καθοριστικός παράγοντας στην εύκολη και γρήγορη επικράτησή του.

Την ίδια ώρα, οι ισραηλινές χερσαίες δυνάμεις εξαπέλυαν επίθεση εναντίον των αιγυπτιακών στο Σινά και τη Λωρίδα της Γάζας. Με ένα ευφυές στρατήγημα, τα τεθωρακισμένα του στρατηγού Αριέλ Σαρόν βρέθηκαν πίσω από τις αιγυπτιακές δυνάμεις, κυκλώνοντάς τις. Από εκείνη τη στιγμή, στο νου των αιγύπτιων ιθυνόντων ήταν το πώς οι δυνάμεις τους θα υποχωρήσουν με ασφάλεια από το αραιοκατοικημένο Σινά για να προστατεύσουν το Κάιρο. Μέσα σε 11 χρόνια οι ισραηλινοί καταλάμβαναν για δεύτερη φορά τη Χερσόνησο του Σινά.

Στο Δυτικό Μέτωπο, ο διστακτικός βασιλιάς της Ιορδανίας Χουσεΐν πείστηκε από τον Νάσερ ότι η «νίκη ήταν με το μέρος τους». Ενεπλάκη στον πόλεμο, αλλά η αντίδραση των Ισραηλινών ήταν ακαριαία. Στις 7 Ιουνίου είχαν υπό την κατοχή τους τη Δυτική Όχθη, ενώ εισήλθαν θριαμβευτικά στην Ανατολική Ιερουσαλήμ (Παλιά Πόλη), μετά από 1900 χρόνια. Η πιο εντυπωσιακή επιχείρηση έγινε στα Υψίπεδα του Γκολάν στη Συρία. Μέσα σε 24 ώρες οι Ισραηλινοί αντίκρισαν τις πεδιάδες της Δαμασκού.


Η δυναμική που οδήγησε εν τέλι στον πόλεμο ήταν πολύπλοκη και ήταν αποτέλεσμα λανθασμένων εκτιμήσεων. Το Ισραήλ, έχοντας ήδη συγκρουστεί με τις χώρες αυτές (και μάλιστα δυο φορές με την Αίγυπτο) αμφισβητούσε και κοιτούσε πάντα με υποψία τον Αραβικό εθνικό συνασπισμό που δημιουργούσε ο Νάσσερ και τις φίλο-Σοβιετικής πολιτικής που ακολουθούσε αυτός. Η Αίγυπτος,στις 14 Μαΐου 1967, συγκέντρωσε τις δυνάμεις της στο Σινά και ανάγκασε τον ΟΗΕ να αποσύρει τα στρατεύματα του από την Χερσόνησο και την Γάζα. 

Κατά αυτόν τον τρόπο το Ισραήλ έχασε την ασφάλεια που είχε κερδίσει μετά το 1956. Στις 22 Μαΐου η Αίγυπτος προχώρησε ποιο μακριά στις τακτικές της και έκλεισε τα στενά του Τιράν στα εμπορικά πλοία του Ισραήλ πράγμα που πλέον ήταν μια ανοικτή πρόκληση πολέμου. Ο Νάσσερ θεωρούσε πως η Αίγυπτος και οι υπόλοιπες αραβικές χώρες ήταν έτοιμες για πόλεμο όμως είχαν υποτιμήσει την πολεμική ικανότητα του Ισραήλ όπως και την θέληση του Εβραϊκού λαού να πολεμήσει για ότι είναι δικό του. 

Φυσικά το Ισραήλ περίμενε κάποια έγκριση από τις Δυτικές Δυνάμεις για να προχωρήσει σε επιθετικές ενέργειες αλλά οι ΗΠΑ δεν επιθυμούσαν τον πόλεμο γιατί με αυτόν τον τρόπο θα αμφισβητούνταν η επιρροή του λόγου της στην Μέση Ανατολή καθότι οι ΗΠΑ είχαν επιβάλει την ειρήνη το 1956 έναντι του Ισραήλ, της Βρετανίας και της Γαλλίας δείχνοντας έτσι ότι έχει μεγάλες διπλωματικές ικανότητες και επιρροή ακόμα και σε εκείνο το μέρος της Γης. 

Τις επόμενες μέρες ο Νάσσερ θα δράσει με τέτοιο τρόπο ώστε θα στρέψει πολλές Δυτικές χώρες εναντίον του. Θα επιδοθεί στην δημιουργία μιας μόνιμης συμμαχίας μεταξύ «προοδευτικών Αραβικών χωρών» έναντι του «συντηρητικού και φιλοδυτικού Ιράν». Έτσι με αυτόν τον τρόπο ο Νάσσερ απομάκρυνε την Δύση από δίπλα του και αύξησε την επιρροή της ΕΣΣΔ πάνω στις αραβικές χώρες όταν ο Νάσσερ έκανε μεγάλη παραγγελία όπλων και αρμάτων από την ΕΣΣΔ προς την χώρα του (τακτική που ακολούθησε και η Συρία). 

Από την άλλη μεριά , στο Ισραήλ ο πρόεδρος Εσκόλ υποχώρησε στις απαιτήσεις της στρατιωτικής διοίκησης ( τις οποίες εξέφρασε ο Αριέλ Σαρόν) και σχημάτισε κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Μετά από αυτά τα γεγονότα με τον Νάσσερ οι ΗΠΑ ενέκριναν κάποια ενδεχόμενη επίθεση του Ισραήλ στην Αίγυπτο και μάλιστα η Γαλλία ( η οποία πλήττονταν πάρα πολύ από την αραβική εθνικιστική πολιτική του Νάσσερ) προμήθευσε με όπλα το Ισραήλ.

Χρονολόγιο του Πολέμου 

- Στις 5 Ιουνίου το Ισραήλ εξαπολύει εναέρια επίθεση έναντι των αεροποριών της Αιγύπτου και της Συρίας εξολοθρεύονταν τους στο έδαφος μαζί με τους αεροδιαδρόμους τους. Τα περίπου 385 Σοβιετικά αεροσκάφη καταστράφηκαν όλα και η Αίγυπτος έμεινε χωρίς αεροπορική στήριξη.

Την ίδια μοίρα περίμεναν και τα αεροσκάφη της Συρίας τα οποία ήταν αεροσκάφη τελευταίας γενιάς. Μέσα στις επόμενες ώρες οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις εξαπέλυσαν επίθεση στην Λωρίδα της Γάζας και στην Δυτική Όχθη για να επιτεθούν σε δεύτερη φάση στην Χερσόνησο του Σινά υπό τον στρατηγό Αβραάμ Γιόφε.


Φυσικά η Αίγυπτος για να εμψυχώσει τα στρατεύματα της άρχισε να διαδίδει φήμες για υποτιθέμενες νίκες έναντι του Ισραήλ με αποτέλεσμα η Συρία να επιτεθεί στο Ισραήλ πιστεύοντας ότι θα πάρει μια άνετη νίκη. Αργότερα και η Ιορδανία μπήκε στον πόλεμο επιθετικά βομβαρδίζοντας με το πυροβολικό της τα δυτικά προάστια της Ιερουσαλήμ.

- Στις 6 Ιουνίου οι Ισραηλινές δυνάμεις άρχισαν να προελαύνουν στην χερσόνησο του Σινά φτάνοντας στα κομβικά σημεία του Μίτλα και Τζίντι και καταλαμβάνοντας τα. Χάρη στον εξαιρετικό συντονισμό, που ποτέ κανένας σύγχρονος στρατός δεν επέδειξε σε τέτοια κλίμακα, ο Ισραηλινός στρατός νίκησε τον υπέρτερο αριθμητικά Αιγυπτιακό στρατό προκαλώντας του απώλειες άνω των 4000 ατόμων ενώ το Ισραήλ έχασε μόνο 33 άτομα στην μάχη για την κατάληψη της χερσονήσου. 

Μέσα στον πανικό του ο Αιγύπτιος υπουργός Άμυνας Αμπντέλ Χακίμ Άμερ απέσυρε τα στρατεύματα της Αιγύπτου από το Σουέζ αλλά το Ισραήλ ,ακόμα μια φορά χρησιμοποιώντας την άριστη εκπαίδευση και οργάνωση των στρατευμάτων του χτύπησε και κατανίκησε όλες τις Αιγυπτιακές στρατιές .

- Στις 7 του Ιουνίου η Ισραηλινή αεροπορία βομβάρδισε συνεχώς τα Υψώματα του Γκολάν αναγκάζοντας τα Συριακά στρατεύματα σε αποχώρηση.

- Στις 8 του Ιουνίου το Ισραήλ έχει περικυκλώσει όλα τα Αιγυπτιακά Στρατεύματα στον Σινά και η Αίγυπτος συνθηκολογεί την ίδια μέρα . Την ίδια στιγμή το Ισραήλ καταρρίπτει το Αμερικάνικο αεροσκάφος «Λίμπερτι» σκοτώνοντας 34 άτομα. Αυτή η πράξη ήταν κατά πάσα πιθανότητα ένα μήνυμα ότι το Ισραήλ δεν θα ανεχότανε καμία ξένη δύναμη σε αυτόν τον πόλεμο.


- Στις 9 Ιουνίου το Ισραήλ επιτίθεται στα Υψώματα Γκολάν και τα κατέλαβαν με σχετική άνεση εκμηδενίζοντας τον Συριακό στρατό εκεί και επιβεβαιώνοντας την ήττα της Συρίας.

- Στις 10 Ιουνίου σταματάνε οι εχθροπραξίες και το Ισραήλ έχει τριπλασιαστεί σε έκταση. Το Ισραήλ ενώνει τα δύο μέρη της Ιερουσαλήμ και δείχνει με αυτόν στον τρόπο ότι αυτό το έδαφος είναι αδιαπραγμάτευτο. Οι ΗΠΑ ζητάνε από το Ισραήλ να αποχωρήσει από τα εδάφη που κέρδισε αλλά το Ισραήλ προτιμάει μια ανταλλαγή εδαφών αλλά τα αραβικά έθνη ενώθηκαν στην διάσκεψη του Χαρτούμ και είπαν πώς δεν το δέχονται αυτό. 

Τελικά τα Ηνωμένα έθνη εξέδωσαν την Απόφαση 242 κατά την οποία εάν το Ισραήλ αποχωρούσε από τις κατεχόμενες περιοχές τότε θα υπήρχε «ειρήνη δίκαιη και μακροχρόνια» . Όμως παρόλο που το Ισραήλ , η Αίγυπτος και η Ιορδανία συνομολογήσανε σε αυτήν την απόφαση , η Συρία και οι παλαιστίνιοι με την υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης απέρριψαν αυτήν την απόφαση, αλλά ακόμα και η Αίγυπτος η ίδια δεν κράτησε την υπόσχεση της και επιτέθηκε το 1969 στο Ισραήλ χωρίς να καταφέρει και πάλι κάτι εκτός από το να πρόσθεση μία ακόμα ήττα της στους Άραβα-Ισραηλινούς πολέμους.


Η Προληπτική Αεροπορική Επίθεση

Η πρώτη και αποφασιστικότερη κίνηση του Ισραήλ ήταν η προληπτική αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον της Αιγυπτιακής Αεροπορίας. Η Αίγυπτος είχε μακράν την μεγαλύτερη και πιο σύγχρονη πολεμική αεροπορία απ’ όλες τις Αραβικές δυνάμεις, την οποία αποτελούσαν 450 πολεμικά αεροσκάφη, όλα Σοβιετικά και μια μεγάλη αναλογία των κορυφαίων MiG-21, που μπορούσαν να πιάσουν ταχύτητα Mach 2.

Απασχολούσαν πολύ τους Ισραηλινούς τα 30 μεσαία βομβαρδιστικά Tupolev Tu-16 “Badger” («κουνάβι»), ικανά να προκαλέσουν βαριές απώλειες στον Ισραηλινό στρατό και τα αστικά κέντρα.

Στις 5 Ιουνίου στις 07:45 ώρα Ισραήλ, ήχησαν οι σειρήνες της πολιτικής άμυνας σ’ όλο το Ισραήλ, και ταυτόχρονα η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία εξαπέλυσε την Επιχείρηση Moked (Εστία). Εκτός από 12 αεριωθούμενα, τα υπόλοιπα 188 της Ισραηλινής αεροπορίας έφυγαν από το Ισραηλινό FIR σε μια μαζική επίθεση στα αεροδρόμια της Αιγύπτου. Οι Αιγυπτιακές αμυντικές υποδομές ήταν πολύ φτωχές, και δεν υπήρχε αεροδρόμιο εξοπλισμένο με αντιαεροπορική άμυνα για να προστατέψει τα πολεμικά αεροπλάνα της Αιγύπτου. 

Τα Ισραηλινά αεροπλάνα κατευθύνονταν πάνω από την Μεσόγειο πριν να γυρίσουν προς την Αίγυπτο. Εν τω μεταξύ, οι Αιγύπτιοι παρακώλυσαν την ίδια τους την άμυνα με το αποτελεσματική παύση της λειτουργίας ολόκληρου του αεροπορικού αμυντικού συστήματος τους: ανησυχούσαν πως εξεγερμένες Αιγυπτιακές δυνάμεις θα κατέρριπταν το αεροσκάφος που μετέφερε τον Στρατάρχη Amer και τον Αντιπτέραρχο Sidqi Mahmoud, που ήταν καθ' οδόν από το al Maza στο Bir Tamada στο Σινά για να συναντήσουν τους διοικητές των στρατευμάτων που βρίσκονταν εκεί.

Οι Ισραηλινοί πιλότοι ήρθαν κάτω από την μύτη της Αιγυπτιακής κάλυψης ραντάρ και πολύ πιο κάτω από το χαμηλότερο σημείο στο οποίο οι πύραυλοι εδάφους-αέρος SA-2 μπορούσαν να καταρρίψουν αεροσκάφος. Οι Ισραηλινοί ανέπτυξαν μια μεικτή επιθετική στρατηγική: με βομβαρδισμούς και πολυβολισμούς εναντίον των εχθρικών αεροπλάνων, και με βόμβες διείσδυσης στην άσφαλτο των διαδρόμων των αεροδρομίων, ώστε να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν. 

Το αποτέλεσμα ήταν πως όσα αεροπλάνα δεν υπέστησαν ζημιές, δεν μπορούσαν ν’ απογειωθούν και έτσι έγιναν στόχοι για να επόμενα κύματα της Ισραηλινής επίθεσης. Η επίθεση ήταν πιο επιτυχημένη ακόμα και από τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις των Ισραηλινών. Οι Αιγύπτιοι αιφνιδιάστηκαν απόλυτα, με αποτέλεσμα να καταστραφεί ουσιαστικά ολόκληρη η Αιγυπτιακή Πολεμική Αεροπορία χωρίς καν να προλάβει να απογειωθεί, με ελάχιστες Ισραηλινές απώλειες.

 
Πάνω από 300 Αιγυπτιακά αεροσκάφη καταστράφηκαν και 100 Αιγύπτιοι πιλότοι σκοτώθηκαν. Ανάμεσα στα Αιγυπτιακά αεροπλάνα που χάθηκαν ήταν και τα 30 βομβαρδιστικά Tupolev Tu-16, όπως και 27 από τα 40 βομβαρδιστικά Ilyushin Il-28, 12 Su-7 μαχητικά-βομβαρδιστικά, πάνω από 90 MiG-21, 20 MiG-19, 25 MiG-17 μαχητικά και γύρω στα 32 ταξινομημένα μεταγωγικά αεροπλάνα και ελικόπτερα. Οι Ισραηλινοί έχασαν 19 αεροπλάνα, κυρίως λόγω επιχειρησιακών απωλειών (μηχανική βλάβη, ατυχήματα, κτλ).

Η επίθεση έδωσε στο Ισραήλ αεροπορική ανωτερότητα για το υπόλοιπο του πολέμου. Πριν τον πόλεμο, οι Ισραηλινοί πιλότοι και τα επίγεια πληρώματα είχαν εκπαιδευτεί εντατικά στον άμεσο ανεφοδιασμό αεροσκάφους που επιστρέφει από εξόρμηση, επιτρέποντας σε ένα μόνο αεροσκάφος να πετάει τέσσερις φορές την μέρα (σε αντίθεση με τον μέσο όρο των Αραβικών αεροπορικών δυνάμεων με δύο εξορμήσεις την μέρα). 

Αυτό επέτρεψε στην Ισραηλινή αεροπορία να στείλει πολλά επιθετικά κύματα εναντίον των Αιγυπτιακών αεροδρομίων την πρώτη μέρα του πολέμου, συντρίβοντας την Αιγυπτιακή Πολεμική Αεροπορία. Αυτό επίσης συνέβαλε στην πίστη των Αράβων πως η Ισραηλινή αεροπορία είχε την βοήθεια ξένων αεροπορικών δυνάμεων. Οι ίδιες οι Αραβικές αεροπορικές δυνάμεις βοηθήθηκαν από πιλότους της Πακιστανικής Πολεμικής Αεροπορίας, όπως και με κάποια αεροσκάφη από την Λιβύη, την Αλγερία, το Μαρόκο, το Κουβέιτ και την Σαουδική Αραβική για ν’ αντισταθμίσουν τις μαζικές απώλειες που δέχτηκαν την πρώτη μέρα του πολέμου.

Μετά την επιτυχία της πρώτων επιθετικών κυμάτων εναντίον των κυρίων Αιγυπτιακών αεροδρομίων και των επακόλουθων επιδρομών, η Ιορδανική, Συριακή και Ιρακινή πολεμική αεροπορία επιτέθηκαν στο Ισραήλ. Το Ισραήλ απάντησε κι εκείνο με δεύτερο γύρο αεροπορικών επιθέσεων στα Αιγυπτιακά, Ιορδανικά και Συριακά αεροδρόμια, τα οποία αφάνισαν την πολεμική αεροπορία όλων αυτών των χωρών. 

Ως το απόγευμα της πρώτης μέρας, η Ιορδανική πολεμική αεροπορία καταστράφηκε, χάνοντας πάνω από 20 μαχητικά Hawker Hunter, μαζί με έξι μεταγωγικά αεροσκάφη και δύο ελικόπτερα. Η Συριακή Πολεμική Αεροπορία έχασε κοντά στα 32 MiG 21, και 23 MiG-15 και MiG-17 μαχητικά, και δύο βομβαρδιστικά Ilyushin Il-28. καταστράφηκε επίσης ένας αριθμός Ιρακινών αεροσκαφών στην βάση H3 στο δυτικό Ιράκ από ένα Ισραηλινό αεροπορικά χτύπημα ο οποίος περιλάμβανε 12 από τα 20 MiG-21, δύο MiG-17, πέντε Hunter F6, και τρία βομβαρδιστικά Il-28. 

Επίσης καταρρίφθηκε και ένα Ιρακινό βομβαρδιστικό Tu-16 αργότερα την ίδια μέρα από Ισραηλινά αεροπορικά πυρά, την ώρα που προσπαθούσε να βομβαρδίσει το Τελ Αβίβ. Το πρωί της 6ης Ιουνίου 1967, ένα Λιβανέζικο Hunter, ένα από τα 12 που είχε ο Λίβανος, καταρρίφθηκε στα σύνορα Λιβάνου/Ισραήλ από ένα Ισραηλινό Mirage IIIJC με χειριστή τον Uri Even-Nir.


Ως την δύση του ηλίου, το Ισραήλ ισχυρίστηκε πως είχε καταστρέψει 416 Αραβικά αεροπλάνα, ενώ έχασε 26 από τα δικά του στις δύο πρώτες μέρες του πολέμου. Από την Ισραηλινή αεροπορία καταρρίφθηκαν έξι από τα 72 της μαχητικά Mirage IIIC/J, τέσσερα από τα 24 της μαχητικά Super Mystère, έξι από τα 60 της αεροσκάφη επίθεσης εδάφους Mystère IVA, τέσσερα από τα 40 Ouragan αεροσκάφη επίθεσης εδάφους, και πέντε από τα 25 της μεσαία βομβαρδιστικά Vautour II. 

Ο αριθμός των Αραβικών αεροσκαφών που υποστήριξαν πως κατέρριψαν οι Ισραηλινοί στην αρχή θεωρήθηκε «πολύ παρατραβηγμένος» από τον Δυτικό τύπο. Όμως, το γεγονός πως η Αιγυπτιακή, Ιορδανική και οι άλλες Αραβικές πολεμικές αεροπορίες πρακτικά δεν εμφανίστηκαν στις επόμενες μέρες της σύγκρουσης απέδειξε πως οι αριθμοί στο μεγαλύτερο τους μέρος ήταν πραγματικοί. 

Σ’ όλο το διάστημα του πολέμου, η Ισραηλινή αεροπορία συνέχισε να βομβαρδίζει τους διαδρόμους των αεροδρομίων για να αποτρέψει την επισκευή και την επαναχρησιμοποίηση τους. Εν τω μεταξύ, το Αιγυπτιακό κρατικό ραδιόφωνο είχε αναφέρει μια Αιγυπτιακή νίκη, υποστηρίζοντας ψευδώς πως καταρρίφθηκαν 70 Ισραηλινά αεροπλάνα την πρώτη μέρα του πολέμου.

Αυτό το τόλμημα ήταν κάτι πρωτόγνωρο μέχρι τότε, που δεν είχε επιχειρήσει καμιά πολεμική αεροπορία του κόσμου, και ουσιαστικά καθόρισε την έκβαση του πολέμου από τις πρώτες ώρες διεξαγωγής του. Οι χερσαίες δυνάμεις του Ισραήλ επιτέθηκαν χωρίς να αντιμετωπίζουν αεροπορική απειλή, αντιθέτως μόνο εκείνες είχαν αεροπορική κάλυψη, με αποτέλεσμα να εκμηδενίσουν τους αντιπάλους τους.

Η Λωρίδα της Γάζας και η Χερσόνησος του Σινά

Οι Αιγυπτιακές δυνάμεις αποτελούνταν από εφτά μεραρχίες: τέσσερις τεθωρακισμένες, δύο πεζικάριες, και μια μηχανοκίνητου πεζικού. Συνολικά, η Αίγυπτος είχε περίπου 100.000 στράτευμα και 900-950 άρματα μάχης στο Σινά, τα οποία υποστηρίζονταν από 1.100 ΤΟΜΠ και 1.000 πυροβόλα. Αυτή η διευθέτηση ήταν βασισμένη στο Σοβιετικό στρατηγικό δόγμα, όπου οι ευκίνητες τεθωρακισμένες μονάδες σε στρατηγικό βάθος παρείχαν μια δυναμική άμυνα ενώ οι μονάδες πεζικού συμπλέκονταν σε αμυντικές μάχες.

Οι Ισραηλινές δυνάμεις συγκέντρωσαν στα σύνορα με την Αίγυπτο έξι τεθωρακισμένες ταξιαρχίες, μια ταξιαρχία πεζικού, μια ταξιαρχία μηχανοκίνητου πεζικού, τρεις ταξιαρχίες αλεξιπτωτιστών και 700 άρματα μάχης, σύνολο 70.000 ανδρών, που ήταν οργανωμένη σε τρεις τεθωρακισμένες μεραρχίες.

 
Το Ισραηλινό σχέδιο είχε στόχο τον αιφνιδιασμό των Αιγυπτιακών δυνάμεων και σε συγχρονισμό (επίθεση την ίδια ώρα με τους βομβαρδισμούς της Ισραηλινής αεροπορίας στα Αιγυπτιακά αεροδρόμια), και σε θέση (επίθεση μέσω των βορείων και κεντρικών οδών του Σινά, αντίθετα με τις Αιγυπτιακές προβλέψεις για επανάληψη του πολέμου του 1956, όταν οι Ισραηλινοί επιτέθηκαν από τις κεντρικές και νότιες οδούς) και σε μέθοδο (χρήση προσέγγισης με συνδυασμένη δύναμη υπερφαλάγγισης παρά κατά μέτωπο επίθεση με τεθωρακισμένα).

Η βορειότερη Ισραηλινή μεραρχία, την οποία αποτελούσαν τρεις ταξιαρχίες και τις διοικούσε ο Υποστράτηγος Ισραήλ Tal, ένας από τους πιο εξέχοντες διοικητές τεθωρακισμένων του Ισραήλ, προωθήθηκε αργά μέσω της Λωρίδας της Γάζας και του El-Arish, που δεν ήταν βαριά προστατευμένα. Η κεντρική μεραρχία (Υποστράτηγος Avraham Yoffe) και η νότια μεραρχία (Υποστράτηγος Αριέλ Σαρόν), όμως, μπήκαν στην βαριά αμυνόμενη περιοχή Abu-Ageila-Kusseima, οδηγώντας στην έναρξη της Μάχης της Abu-Ageila. 

Οι Αιγυπτιακές δυνάμεις εκεί αποτελούνταν από μια μεραρχία πεζικού (την Β’), ένα τάγμα αντιαρματικών και ένα σύνταγμα τεθωρακισμένων, σχηματισμένο από άρματα μάχης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που περιλάμβαναν 90 άρματα T-34-85 (με πυροβόλα των 85 χιλιοστών), 22 αντιαρματικά SU-100 (με πυροβόλα των 100 χιλιοστών), και περίπου 16 000 άνδρες, ενώ οι Ισραηλινή είχαν ανθρώπινο δυναμικό περίπου 14 000, και 150 αρμάτων μάχης τεχνολογίας νεότερης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με άρματα AMX-13 με πυροβόλα 90 χιλιοστών, Centurion, και Super Sherman (και οι δύο τύποι με πυροβόλα των 105 χιλιοστών).

Ο Σαρόν ξεκίνησε την επίθεση του, με ακρίβεια στον σχεδιασμό, στον συντονισμένο και στην εκτέλεση. Έστειλε δύο από τις ταξιαρχίες του βόρεια του Um-Katef, την πρώτη για να προκαλέσει ρήγμα στην άμυνα του Abu-Ageila στον νότο, και την δεύτερη για να αποκλείσει τον δρόμο προς το El-Arish και να κυκλώσει το Abu-Ageila από ανατολικά. Την ίδια ώρα, μια δύναμη αλεξιπτωτιστών έφτασε μ’ ελικόπτερα στην οπισθοφυλακή των αμυντικών θέσεων και κατέστρεψε το πυροβολικό, εμποδίζοντας το να συμπλακεί με το Ισραηλινό πεζικό και τα τεθωρακισμένα. 

Ακολούθως, συνδυασμένες δυνάμεις τεθωρακισμένων, αλεξιπτωτιστών, πεζικού, πυροβολικού και μηχανικού επιτέθηκαν στους Αιγυπτίους κατά μέτωπο, από τα πλάγια και από πίσω, απομονώνοντας τους. Οι επιθετικές προσπελάσεις, που γίνονταν σε αμμώδεις περιοχές και ναρκοπέδια, συνεχίστηκε για τρεις μέρες ώσπου το Abu-Ageila έπεσε.

Πολλές από τις Αιγυπτιακές μονάδες παρέμειναν άθικτες και μπορούσαν να προσπαθήσουν να εμποδίσουν τους Ισραηλινούς να φτάσουν στην Διώρυγα του Σουέζ ή να μπουν στις μάχες στην προσπάθεια των αντιπάλων τους να φτάσουν στην διώρυγα. Όμως, όταν ο Αιγύπτιος Υπουργός Άμυνας, Στρατάρχης Abdel Hakim Amer έμαθε την πτώση του Abu-Ageila, πανικοβλήθηκε και διέταξε σ’ όλες τις μονάδες στο Σινά υποχώρηση. Αποτελεσματικά αυτή η διαταγή σήμαινε την ήττα της Αιγύπτου.


Εξαιτίας της υποχώρησης των Αιγυπτίων, η Ισραηλινή Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση αποφάσισε να μην καταδιώξει τις Αιγυπτιακές μονάδες αλλά προτίμησε να τις παρακάμψει και να τις καταστρέψει στα ορεινά περάσματα του Δυτικού Σινά. Έτσι, στις επόμενες δύο μέρες (6 και 7 Ιουνίου), και οι τρεις Ισραηλινές μεραρχίες (ο Σαρόν και ο Tal ενισχύθηκαν ο καθένας από μια ταξιαρχία τεθωρακισμένων) εφόρμησαν δυτικά και έφτασαν στα περάσματα. 

Πρώτα η μεραρχία του Σαρόν κινήθηκε νότια στο Πέρασμα Mitla. Εκεί ενώθηκε με μέρη της μεραρχίας του Yoffe, ενώ οι άλλες της μονάδες απέκλεισαν το Πέρασμα Gidi. Οι μονάδες του Tal σταμάτησαν σε διάφορα σημείο στο μήκος της Διώρυγας του Σουέζ.

Η πράξη του αποκλεισμού από το Ισραήλ ήταν μόνο μερικώς επιτυχημένη. Μόνο στο πέρασμα Gidi καταλήφθηκε πριν να φτάσουν οι Αιγύπτιοι, αλλά σε άλλα σημεία, οι Αιγυπτιακές μονάδες μπόρεσαν να διέλθουν και να περάσουν το κανάλι με ασφάλεια. Ωστόσο, σε τέσσερις μέρες επιχειρήσεων, το Ισραήλ νίκησε τον μεγαλύτερο και πιο βαριά εξοπλισμένο Αραβικό στρατό, αφήνοντας πάρα πολλά σημεία στο Σινά ακατάστατα με εκατοντάδες καιγόμενα ή εγκαταλειμμένα Αιγυπτιακά οχήματα και στρατιωτικό εξοπλισμό.

Στις 8 Ιουνίου, το Ισραήλ είχε ολοκληρώσει την κατάληψη του Σινά στέλνοντας μονάδες πεζικού στο Ras-Sudar στην δυτική ακτή της χερσονήσου. Το Sharm El-Sheikh, στο νότιο της άκρο, είχε ήδη καταληφθεί μια μέρα νωρίτερα από το Ισραηλινό Ναυτικό.

Πολλά τακτικά στοιχεία έκαναν την αστραπιαία Ισραηλινή προέλαση δυνατή: πρώτον, η απόλυτη εναέρια ανωτερότητα από την Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία στην Αιγυπτιακή αντίστοιχη της· δεύτερον, η αποφασισμένη υλοποίηση ενός καινοτόμου σχεδίου μάχης· και τρίτον, η έλλειψη συντονισμού στα Αιγυπτιακά στρατεύματα. Αυτά θα αποδεικνύονταν αποφασιστικά στοιχεία και για τα άλλα μέτωπα του πολέμου, υπέρ του Ισραήλ.

Δυτική Όχθη

Η Ιορδανία ήταν απρόθυμη να μπει στον πόλεμο. Κάποιοι υποστηρίζουν πως ο Νάσερ χρησιμοποίησε την πολεμική ομίχλη των πρώτων ωρών της σύγκρουσης για να πείσει τον Χουσεΐν πως νικούσε· υποστήριξε ως απόδειξη ένα δείγμα από ραντάρ που έδειχνα ένα Ισραηλινό σμήνος να επιστρέφει από επιδρομές βομβαρδισμών στην Αίγυπτο, το οποίο είπε πως ήταν Αιγυπτιακά αεροσκάφη καθ' οδόν να επιτεθούν στο Ισραήλ. Μία από τις Ιορδανικές ταξιαρχίες που στάθμευε στην Δυτική Όχθη στάλθηκε στην περιοχή της Χεβρώνας με σκοπό να συνδεθεί με τους Αιγυπτίους. Ο Χουσεΐν αποφάσισε να επιτεθεί.


Πριν τον πόλεμο, οι Ιορδανικές ένοπλες δυνάμεις περιλάμβαναν 11 ταξιαρχίες με σύνολο 55 000 άνδρες, εξοπλισμένες με 300 σύγχρονα δυτικά άρματα μάχης. Απ’ αυτές, οι εννιά ταξιαρχίες (45 000 στρατιώτες, 270 τεθωρακισμένα, 200 πυροβόλα) αναπτύχθηκαν στην Δυτική Όχθη, μαζί με την ελίτ τεθωρακισμένη Μ’ (40η), και 2 στην Κοιλάδα του Ιορδάνη. Η Αραβική Λεγεώνα ήταν σώμα μακράς διάρκειας υπηρεσίας, επαγγελματικός στρατός και σχετικά καλά εξοπλισμένος. 

Ακόμα, οι Ισραηλινές πληροφορίες πριν τον πόλεμο ανέφεραν πως το Ιορδανικό επιτελείο δούλευε κι αυτό επαγγελματικά, αλλά ήταν πάντα «μισό βήμα» πριν τους Ισραηλινούς. Η μικροσκοπική Βασιλική Ιορδανική Πολεμική Αεροπορία αποτελούνταν μόνο από 24 Βρετανικά μαχητικά Hawker Hunter. Σύμφωνα με τους Ισραηλινούς, τα Βρετανικής κατασκευής Hawker Hunter ήταν βασικά ισάξια με τα γαλλικής κατασκευής Dassault Mirage III - των καλύτερων αεροσκαφών της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας.

Εναντίον των Ιορδανικών δυνάμεων στη Δυτική Όχθη, το Ισραήλ ανέπτυξε περίπου 40 000 στρατιώτες και 200 άρματα μάχης (8 ταξιαρχίες). Η Ισραηλινή Διοίκηση Κεντρικών Δυνάμεων αποτελούνταν από 8 ταξιαρχίες. Οι δύο πρώτες βρίσκονταν μόνιμα κοντά στην Ιερουσαλήμ και ονομάζονταν Ταξιαρχία Ιερουσαλήμ και μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Harel. Η ΝΕ’ (55η) ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών του Mordechai Gur κλήθηκε από το μέτωπο του Σινά. 

Μια τεθωρακισμένη ταξιαρχία προσδιορίστηκε από τις εφεδρείες του Γενικού Επιτελείου και προωθήθηκε προς την Ramallah, καταλαμβάνοντας στην εξέλιξη το Latrun. Η Ι’ (10η) τεθωρακισμένη ταξιαρχία στάθμευε βόρεια της Δυτικής Όχθης. Η Ισραηλινή Βόρεια Διοίκηση έδωσε μια μεραρχία (3 ταξιαρχίες) υπό την διοίκηση του Υποστράτηγου Elad Peled, που στάθμευε βόρεια της Δυτικής Όχθης, στην Κοιλάδα Jezreel.

Το στρατηγικό σχέδιο των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων ήταν να παραμείνουν σε αμυντική θέση παράλληλα με τα Ιορδανικά σύνορα, να ενδυναμώσουν την εστίαση τους στην αναμενόμενη εκστρατεία εναντίον της Αιγύπτου. Όμως, το πρωινό της 5 Ιουνίου, η Ιορδανία άρχισε να βομβαρδίζει στόχους στην δυτική Ιερουσαλήμ, στην Νετάνια, και στα περίχωρα του Τελ Αβίβ. Η Βασιλική Ιορδανική Πολεμική Αεροπορία επιτέθηκε στα Ισραηλινά αεροδρόμια. 

Παρά αυτό το γεγονός, και οι αεροπορικές επιθέσεις, και οι επιθέσεις πυροβολικού, προκάλεσαν μικρή ζημιά, και το Ισραήλ έστειλε ένα μήνυμα στο οποίο υποσχόταν να μην ξεκινήσει δράση εναντίον της Ιορδανίας αν η τελευταία έμενε έξω από τον πόλεμο. Ο Χουσεΐν απάντησε πως ήταν πολύ αργά, «ο κύβος ερρίφθη». Το απόγευμα της 5ης Ιουνίου, το Ισραηλινό Υπουργικό Συμβούλιο συνεδρίασε για ν’ αποφασίσει τι θα γίνει· ο Yigal Allon και ο Μεναχέμ Μπεγκίν υποστήριξαν πως αυτή ήταν μια ευκαιρία να πάρουν την Παλαιά Πόλη της Ιερουσαλήμ, αλλά ο Eshkol αποφάσισε ν’ αναβάλει κάθε απόφαση ώσπου να συμβουλευτούν τον Μοσέ Νταγιάν και τον Γιτζάκ Ραμπίν.

 
Ο Uzi Narkis έκανε έναν αριθμό προτάσεων για στρατιωτική δράση, όπως την κατάληψη του Latrun, αλλά το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε να τον απορρίψει. Ο Ισραηλινός στρατός ανέλαβε δράση μόνο αφότου οι Ιορδανικές δυνάμεις πραγματοποίησαν επιθέσεις στην περιοχή της Ιερουσαλήμ, καταλαμβάνοντας τον Προεδρικό Οίκο, που τον χρησιμοποιούσαν ως αρχηγείο οι παρατηρητές του ΟΗΕ και μια Αποστρατικοποιημένη ζώνη από τις Συμφωνίες Κατάπαυσης του Πυρός το 1949, που φαινόταν ως απειλή για την ασφάλεια της Ιερουσαλήμ.

Στις 6 Ιουνίου, Ισραηλινές μονάδες επιτέθηκαν στις Ιορδανικές δυνάμεις στην Δυτική Όχθη. Το απόγευμα της ίδιας μέρας, η Ισραηλινή Αεροπορία χτυπά και καταστρέψει την Βασιλική Ιορδανική Αεροπορία. Ως το απόγευμα εκείνης της μέρας, η ταξιαρχία πεζικού της Ιερουσαλήμ μετακινήθηκε νοτίως της πόλης, ενώ οι μηχανοκίνητοι αλεξιπτωτιστές του Harel και του Gur περικύκλωσαν την πόλη από τον βορρά. 

Οι εφεδρική ταξιαρχία των αλεξιπτωτιστών ολοκλήρωσε την περικύκλωση της Ιερουσαλήμ στην αιματηρή Μάχη του του Λόφου Πυρομαχικών. Φοβούμενος ζημιές στους Αγίους Τόπους και έχοντας να πολεμήσει σε οικοδομημένες και πυκνοκατοικημένες περιοχές, ο Νταγιάν διέταξε τα στρατεύματα του να μην πάνε στην ίδια την πόλη.

Στις 7 Ιουνίου, οι βαριές μάχες συνεχίστηκαν. Η ταξιαρχία πεζικού επιτέθηκε στο φρούριο του Latrun, καταλαμβάνοντας το τα ξημερώματα, και προωθήθηκε μέσω του Beit Horon προς την Ραμάλα. Η ταξιαρχία Harel συνέχισε την προώθηση της στην βορειοδυτική Ιερουσαλήμ, συνδέοντας την πανεπιστημιούπολη του Εβραϊκού Πανεπιστημίου στο Όρος Σκοπός με την πόλη της Ιερουσαλήμ. Ως το απόγευμα, η ταξιαρχία έφτασε στην Ramallah. Η Ισραηλινή Αεροπορία εντόπισε και κατέστρεψε την Χ’ (60η) Ιορδανική Ταξιαρχία ενώ βρισκόταν καθ' οδόν από την Ιεριχώ με σκοπό να ενισχύσει την Ιερουσαλήμ.

Στο βορρά, ένα τάγμα από την μεραρχία του Peled στάλθηκε για να ελέγξει την Ιορδανική γραμμή άμυνα στην Κοιλάδα του Ιορδάνη. Μία ταξιαρχία που άνηκε στην μεραρχία του Peled κατέλαβε το δυτικό μέρος της Δυτικής Όχθης, άλλη κατέλαβε το Jenin και η τρίτη (ενισχυμένη με Γαλλικά ελαφρά τεθωρακισμένα AMX-13) εμπλάκηκε με τα Ιορδανικά βασικά άρματα μάχης M48 Patton ανατολικά.

Ο Νταγιάν είχε διατάξει τα στρατεύματα του να μην μπουν στην Ιερουσαλήμ· όμως, μόλις μαθεύτηκε πως ο ΟΗΕ ήταν έτοιμος να διακηρύξει κατάπαυση του πυρός, άλλαξε γνώμη, και χωρίς την άδεια του Υπουργικού Συμβουλίου, αποφάσισε να πάρει την πόλη. Οι αλεξιπτωτιστές του Gur μπήκαν στην Παλαιά Πόλη της Ιερουσαλήμ από την Πύλη του Λέοντος, και κατέλαβαν το Δυτικό Τείχος και το Όρος του Ναού.

 
Η έντονη μάχη για την Παλαιά Πόλη έγινε κυρίως από αλεξιπτωτιστές, που είχαν ν’ αντιμετωπίσουν σκληρές οδομαχίες. Η Ισραηλινή ανώτατη στρατιωτική διοίκηση είχε διατάξει τις ένοπλες της δυνάμεις να μην χρησιμοποιήσουν βαρύ οπλισμό στην Παλαιά Πόλη - αφότου ήταν ιερή για τον Ιουδαϊσμό, η Ισραηλινή κυβέρνηση ήθελε να την αφήσει άθικτη. Ακολούθως η ταξιαρχία Ιερουσαλήμ ενίσχυσε τους αλεξιπτωτιστές, και συνέχισε νότια, καταλαμβάνοντας την Ιουδαία, το Gush Etzion και την Χεβρώνα.

Η ταξιαρχία Harel προωθήθηκε ανατολικά, κατεβαίνοντας στον Ιορδάνη ποταμό. Στην Δυτική Όχθη, μία από τις ταξιαρχίες του Peled κατέλαβαν την Nablus· μετά ενώθηκε με μια από τις τεθωρακισμένες ταξιαρχίες της Κεντρικής Διοίκησης για να πολεμήσουν τις Ιορδανικές δυνάμεις· από την στιγμή που οι Ιορδανοί είχαν το πλεονέκτημα του ανώτερου εξοπλισμού και ήταν ίσοι σε αριθμό με τους Ισραηλινούς. Για μια ακόμη φορά, η αεροπορική ανωτερότητα του Ισραήλ αποδείχτηκε υπέρτερη, ακινητοποιώντας τον εχθρό, και οδηγώντας τον στην ήττα.

Μία από τις ταξιαρχίες του Peled ενώθηκε με τις αντίστοιχες της στην Κεντρική Διοίκηση που έρχονταν από την Ραμάλα, και οι εναπομείναντες δύο απέκλεισαν τις διαβάσεις του Ιορδάνη ποταμού μαζί με την Ι’ Ταξιαρχία της Κεντρικής Διοίκησης (η τελευταία πέρασε από τον Ιορδάνη Ποταμό προς την Ανατολική Όχθη για να παρέχει καλύψει τα Ισραηλινά σώματα μηχανικού ενώ ανατίναζαν τις γέφυρες Αμπντουλάχ και Χουσεΐν, αλλά γρήγορα υποχώρησε εξαιτίας της Αμερικανικής πίεσης). Δεν πάρθηκε καμιά σημαντική απόφαση για την κατάληψη οποιονδήποτε άλλων περιοχών ελεγχόμενων από την Ιορδανία.

Μετά την κατάληψη της Παλαιάς Πόλης, ο Νταγιάν είπε στα στρατεύματα του να σκάψουν αμυντικές τάφρους και να την κρατήσουν. Όταν ένας διοικητής τεθωρακισμένης ταξιαρχίας μπήκε στην Δυτική Όχθη με δική του πρωτοβουλία, και είπε πως μπορούσε να δει την Ιεριχώ, ο Νταγιάν τον διέταξε να γυρίσει πίσω. Μόνο μετά από τις αναφορές της αντικατασκοπίας που έδειχναν πως ο Χουσεΐν είχε αποσύρει τις δυνάμεις του απέναντι από τον Ιορδάνη ποταμό που ο Νταγιάν διέταξε τα στρατεύματα του να καταλάβουν την Δυτική Όχθη.

Σύμφωνα με τον Narkis:

«Πρώτον, η Ισραηλινή κυβέρνηση δεν είχε καμιά πρόθεση να καταλάβει την Δυτική Όχθη. Αντιθέτως, ήταν ενάντια σ’ αυτό. Δεύτερον, δεν υπήρχε καμιά πρόκληση εκ μέρους των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων. Τρίτον, τα ηνία ήταν χαλαρωμένα όταν εμφανίστηκε μια πραγματική απειλή για την ασφάλεια της Ιερουσαλήμ. Αυτά είναι πραγματικά τα γεγονότα όπως συνέβησαν στις 5 Ιουνίου, αν και είναι δύσκολα πιστευτό. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν κάτι που δεν είχε σχεδιάσει κανένας».

Τα Υψώματα Γκολάν

Οι λανθασμένες Αιγυπτιακές αναφορές για συντριπτική νίκη εναντίον του Ισραηλινού στρατού και οι προβλέψεις πως το Αιγυπτιακό πυροβολικό σύντομα θα είχε στο βεληνεκές του το Τελ-Αβίβ επηρέασε την προθυμία της Συρίας να μπει στον πόλεμο. Η Συριακή ηγεσία, όμως, υιοθέτησε μια προσεκτικότερη προσέγγιση, και άρχισε να βομβαρδίζει το βόρειο Ισραήλ.

 
Όταν η Ισραηλινή αεροπορία είχε ολοκληρώσει την αποστολή της στην Αίγυπτο, και έκανε μεταβολή για να καταστρέψει την αιφνιδιασμένη Συριακή Πολεμική Αεροπορία, η Συρία κατάλαβε πως τα νέα που είχαν φτάσει από την Αίγυπτο για την σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή του Ισραηλινού στρατού δεν μπορούσαν να είναι αληθινά. 

Το απόγευμα της 5ης Ιουνίου, τα Ισραηλινά αεροπορικά χτυπήματα κατέστρεψαν τα δύο τρίτα της Συριακής αεροπορίας, και ανάγκασαν το εναπομείναντα ένα τρίτο να υποχωρήσει σε μακρινές βάσεις, χωρίς να παίξει περισσότερο ρόλο στον πόλεμο που βρισκόταν σε εξέλιξη. Μια μικρή Συριακή δύναμη προσπάθησε να κατέλαβε τις υδατικές εγκαταστάσεις στο Tel Dan (το αντικείμενο της έντονης κλιμάκωσης δύο χρόνια προηγουμένως). 

Αναφέρθηκε πως πολλά Συριακά άρματα μάχης βούλιαξαν στον Ιορδάνη ποταμό. Σε κάθε περίπτωση, η Συριακή διοίκηση εγκατέλειψε τις ελπίδες της για μια χερσαία επίθεση, και άρχισε μαζικούς βομβαρδισμούς στις Ισραηλινές πόλεις στην Κοιλάδα Hula.

Στις 7 και 8 Ιουνίου, διεξαγόταν μια συζήτηση στην Ισραηλινή ηγεσία για το αν τα Υψώματα Γκολάν θα προσβάλλονταν κι αυτά. Η στρατιωτική γνώμη ήταν πως μια επίθεση εναντίον τους θα ήταν εξαιρετικά δαπανηρή, μια επίπονη μάχη εναντίον ενός αντιπάλου με ισχυρή οχύρωση. Η δυτική πλευρά των Υψωμάτων Γκολάν αποτελείτε από ένα γκρεμό 500 μέτρων από την Θάλασσα της Γαλιλαίας και τον Ιορδάνη ποταμό, και κυλά κάτω σ’ ένα πιο ήμερα γυρτό υψίπεδο. 

Ο Μοσέ Νταγιάν πίστευε πως μια τέτοια επιχείρηση θα είχε απώλειες 30.000 και ήταν κάθετα εναντίον της. Ο Λευί Eshkol, από την άλλη πλευρά, ήταν πιο ανοιχτός στην πιθανότητα μιας επιχείρησης στα Υψώματα Γκολάν, όπως και η κεφαλή της Βόρειας Διοίκησης, Δαβίδ Elazar, του οποίου ο αχαλίνωτος ενθουσιασμός και η σιγουριά του για την επιχείρηση ίσως να λύγισαν την απροθυμία του Νταγιάν. Τελικά, ενώ ξεκαθάριζε η κατάσταση στα Κεντρικά και τα Νότια μέτωπα, ο Μοσέ Νταγιάν έγινε όλο και πιο ενθουσιώδης με την ιδέα, και έδωσε την άδεια του για την επιχείρηση.

Ο Συριακός στρατός αποτελούνταν από περίπου 75.000 άνδρες οργανωμένος σε εννιά ταξιαρχίες, υποστηριγμένος από ένα ικανοποιητικό αριθμό πυροβολικού και τεθωρακισμένων. Οι Ισραηλινές δυνάμεις που χρησιμοποιήθηκαν στη μάχη αποτελούνταν από δύο ταξιαρχίες (μια τεθωρακισμένη υπό την διοίκηση του Albert Mandler και την Ταξιαρχία Golani) στο βόρειο μέρος του μετώπου, και ακόμα δύο (μια πεζικού και μια από τις ταξιαρχίες του Peled που κλήθηκαν από την Jenin) στο κεντρικό.

 
Το μοναδικό ανάγλυφο των Υψωμάτων του Γκολάν (ορεινές πλαγιές τις οποίες διασχίζουν παράλληλοι χείμαρροι σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από ανατολικά στα δυτικά), και η γενική έλλειψη δρόμων στην περιοχή διοχέτευσε και τις δύο δυνάμεις παράλληλα με τους ανατολικούς-δυτικούς άξονες κίνησης και περιόριζε την δυνατότητα των μονάδων να υποστηρίξουν τους φίλιους τους στα πλευρά.

Επομένως οι Σύριοι μπορούσαν να κινηθούν βόρεια-νότια μέσα στο υψίπεδο, και οι Ισραηλινοί μπορούσαν να κινηθούν βόρεια-νότια στην βάση του γκρεμού του Γκολάν. Ένα πλεονέκτημα που είχε το Ισραήλ ήταν οι ακριβείς του πληροφορίες που είχε συλλέξει ο πράκτορας της Μοσάντ Eli Cohen (ο οποίος είχε συλληφθεί και εκτελεστεί από τους Σύριους το 1965) που αφορούσαν τις Συριακές θέσεις μάχης.

Ο εν λόγω πράκτορας είχε διεισδύσει στα υψηλότερα κλιμάκια της Συριακής κυβέρνησης, και σε κάποια στιγμή ήταν τρίτος στη σειρά διαδοχής του Προέδρου της Συρίας. Ανακαλύφθηκε όταν ήρθαν Σοβιετικοί ειδήμονες στην αντικατασκοπεία και παρατήρησαν την μεγάλη εκπομπή ραδιοσημάτων από το σπίτι του. Πράγματι, μετέδιδε όλα τα κρατικά μυστικά της Συρίας, και όλες τις στρατιωτικές τις θέσεις στα σύνορα με το Ισραήλ. 

Εκτελέστηκε τελικά με απαγχονισμό σε δημόσια θέα, και το λείψανο του λέγεται πως κάηκε τρεις φορές επειδή οι Σύριοι φοβόντουσαν πως το Ισραήλ θα πραγματοποιούσε ειδική επιχείρηση για να πάρει την σορό του. Ο τόπος ταφής του, αν υπήρξε, παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστος. Η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία, η οποία πραγματοποιούσε επιθέσεις στο Συριακό πυροβολικό για τέσσερις μέρες πριν την επίθεση, διατάχθηκε να επιτεθεί να επιτεθεί σε Συριακές θέσεις με όλη της τη δύναμη.

Ενώ το καλά προστατευμένο πυροβολικό υπέστη ελάχιστες ζημιές, οι χερσαίες δυνάμεις στο υψίπεδο του Γκολάν (έξι από τις εννιά ταξιαρχίες) στάθηκαν ανίκανες να οργανώσουν άμυνα. Ως το απόγευμα της 9ης Ιουνίου, οι τέσσερις Ισραηλινές ταξιαρχίες είχαν μπει στο υψίπεδο, όπου μπορούσαν να ενισχυθούν και ν’ αντικατασταθούν. Την επόμενη μέρα, 10η Ιουνίου, οι κεντρικές και βόρειες μονάδες ενώθηκαν σε μια κίνηση λαβίδας στο υψίπεδο, αλλά αυτό έπεσε κυρίως σε κενή περιοχή αφού οι Συριακές δυνάμεις έφυγαν.

Πολλές μονάδες που ενώθηκαν από τον Elad Peled αναρριχήθηκαν στο Γκολάν από τον νότο, μόνο για να βρουν κι αυτοί κενές θέσεις. Στη διάρκεια εκείνης της μέρας, οι Ισραηλινές μονάδες σταμάτησαν αφού κέρδισαν χώρο για ελιγμούς μεταξύ των θέσεων τους και μιας γραμμής ηφαιστειακών λόφων στα δυτικά. Ανατολικά, το έδαφος είναι μία ανοιχτή γυρτή πεδιάδα. Η θέση αυτή έγινε αργότερα η γραμμή κατάπαυσης του πυρός γνωστή ως η «Πορφυρή Γραμμή».


Το περιοδικό Time ανέφερε: «Σε μια προσπάθεια να πιέσει τα Ηνωμένα Έθνη για να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός, ο ραδιοφωνικός σταθμός της Δαμασκού υπονόμευσε τον ίδιο τον Συριακό στρατό μεταδίδοντας την πτώση της πόλης του Quneitra τρεις ώρες πριν να καταληφθεί. Αυτή η πρόωρη αναφορά της παράδοσης των αρχηγείων τους κατάστρεψε το ηθικό των Συριακών στρατευμάτων που έμειναν στην περιοχή του Γκολάν».

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο «Πόλεμος των Έξι Ημερών» κράτησε στην πραγματικότητα 132 ώρες και 30 λεπτά, λιγότερο κι από έξι ημέρες. Απο πλευράς Ισραηλινών ενεπλάκησαν στις επιχειρήσεις 264.000 άνδρες, συμπεριλαμβανομένων και των εφέδρων. Η Αίγυπτος παρέταξε 150.000 άνδρες, η Ιορδανία 55.000 και η Συρία 75.000 άνδρες. Οι απώλειες για τους Ισραηλινούς ανήλθαν σε 679 νεκρούς και 2.563, ενώ οι Άραβες είχαν κατά προσέγγιση 21.000 νεκρούς και 45.000 τραυματίες.

Το Ισραήλ ένοιωθε, πλέον, καλά στα πόδια του και είχε τα αναγκαία εδάφη για να διαπραγματευθεί την απόκτηση ειρήνης και ασφάλειας με τους άραβες γείτονές του. Μεγάλος ηττημένος του πολέμου υπήρξε ο αιγύπτιος πρόεδρος Νάσερ, που είδε τις φιλοδοξίες του να ηγηθεί του Αραβικού κόσμου, να καταρρέουν.

Ίσως το μεγαλύτερο αποτέλεσμα του πολέμου των 6 ημερών ήταν το γεγονός πως το Ισραήλ ανέβηκε στο παγκόσμιο προσκήνιο σαν μία μεγάλη περιφερειακή δύναμη και το Ισραήλ ,αμφισβητώντας τις Μεγάλες Δυνάμεις και επιτυχαίνοντας τους στόχους του έγινε μια χώρα με δυνατότητες να γίνει μία μέρα και η ίδια μια Μεγάλη Δύναμη.

Πάντως το ποιο προφανές αποτέλεσμα είναι το γεγονός πως αυτός ο πόλεμος απέδειξε την κατωτερότητα των Σοβιετικών όπλων έναντι των Δυτικών όπλων με αποτέλεσμα η ΕΣΣΔ να σπαταλήσει μεγάλο μέρος της παραγωγής της με σκοπό την παραγωγή περισσότερων και καλύτερων όπλων, πολιτική η οποία στο τέλος διέλυσε την ΕΣΣΔ.

Στον «Πόλεμο των Έξι Ημερών» έλαβαν μέρος στρατιωτικοί, που πρωταγωνίστησαν στις κατοπινές πολιτικές εξελίξεις της Μέσης Ανατολής. Αρχηγός του γενικού επιτελείου του Ισραήλ ήταν ο Γιτζάκ Ραμπίν, μετέπειτα πρωθυπουργός, που δολοφονήθηκε από ακροδεξιό το 1995. Της επίθεσης των Ισραηλινών στο Σινά, ηγήθηκε ο Αριέλ Σαρόν, τέως πρωθυπουργός και αυτός. Των Συριακών δυνάμεων ηγήθηκε ο Χαφέζ Ελ Ασαντ, πρόεδρος της Συρίας ως το θάνατό του το 2000.


Οι Συνέπειες του Πολέμου των 6 Ημερών

Ως τις 10 Ιουνίου, το Ισραήλ είχε ολοκληρώσει την τελική του επίθεση στα Υψώματα Γκολάν, και την επόμενη μέρα υπογράφηκε κατάπαυση του πυρός. Το Ισραήλ είχε πάρει την Λωρίδα της Γάζας, την Χερσόνησο του Σινά, την Δυτική Όχθη του Ιορδάνη Ποταμού (μαζί με την Ανατολική Ιερουσαλήμ), και τα Υψώματα Γκολάν. Συνολικά, το έδαφος του Ισραήλ τριπλασιάστηκε, περιλαμβάνοντας περίπου ένα εκατομμύριο Άραβες υπό τον άμεσο έλεγχο του Ισραήλ στις νέο-κατακτηθείσες περιοχές. 

Το στρατηγικό βάθος του Ισραήλ αυξήθηκε σε τουλάχιστον 300 χιλιόμετρα στον νότο, 60 χιλιόμετρα ανατολικά και 20 χιλιόμετρα εξαιρετικά ανώμαλου εδάφους στο βορρά, ένα πλεονέκτημα ασφαλείας που αποδείχτηκε χρήσιμο στον Άραβο-Ισραηλινό Πόλεμο του 1973, έξι χρόνια αργότερα.

Η πολιτική σημασία του Πολέμου του 1967 ήταν τεράστια· το Ισραήλ έδειξε πως δεν ήταν μόνο ικανό, αλλά και πρόθυμο να εξαπολύσει στρατηγικά χτυπήματα που μπορούσαν ν’ αλλάξουν την ισορροπία της περιοχής. Η Αίγυπτος και η Συρία διδάχτηκαν τακτικά μαθήματα και θα εξαπέλυαν επίθεση το 1973 με στόχο να ξαναπάρουν τις περιοχές που έχασαν.

Μιλώντας τρεις εβδομάδες μετά το τέλος του πολέμου, ενώ δεχόταν τιμητικό δίπλωμα από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο, ο Γιτζάκ Ραμπίν έδωσε την δική του εξήγηση πίσω από την επιτυχία του Ισραήλ:

«Οι αεροπόροι μας, που χτύπησαν τα αεροπλάνα των εχθρών μας με τόση ακρίβεια όση κανένας άλλος στον κόσμο καταλαβαίνουν πως έγινε και ο κόσμος ζητά τεχνολογικές επεξηγήσεις ή μυστικά όπλα· οι ένοπλες δυνάμεις μας που νίκησαν τον εχθρό ακόμα και όταν ο εξοπλισμός τους ήταν κατώτερος απ’ αυτόν· οι στρατιώτες μας σ’ όλους τους άλλους κλάδους... που κατέβαλαν τους εχθρούς μας παντού, παρά τους ανώτερους αριθμούς και τις οχυρώσεις των τελευταίων - όλα αυτά απέδειξαν όχι μόνο κρύο αίμα και κουράγιο στη μάχη αλλά... μια κατανόηση πως όχι μόνο η προσωπική τους στάση εναντίον των μεγαλύτερων κινδύνων θα έφερνε την νίκη για την χώρα τους και για τις οικογένειες τους, αλλά πως αν η νίκη δεν ήταν δική τους το εναλλακτικό ενδεχόμενο ήταν η εκμηδένιση».

Σύμφωνα με τον Chaim Herzog:

«Στις 19 Ιουνίου 1967, η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (του Ισραήλ) ψήφισε ομόφωνα να επιστρέψουμε το Σινά στην Αίγυπτο και τα Υψώματα Γκολάν στην Συρία σε αντάλλαγμα για ειρηνικές διαπραγματεύσεις. Τα Υψώματα Γκολάν θα αποστρατικοποιούνταν και ένας ειδικός διακανονισμός θα διαπραγματευόταν για τα Στενά του Tiran. Η κυβέρνηση επίσης αποφάσισε να ανοίξει διαπραγματεύσεις με τον Βασιλιά Χουσεΐν σχετικά με τα ανατολικά σύνορα».


Η Ισραηλινή απόφαση θα μεταβιβαζόταν στα Αραβικά κράτη από τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ ήταν πληροφορημένες για την απόφαση, αλλά όχι για το ότι θα το μεταβίβαζαν εκείνοι. Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη παραλαβής του από την Αίγυπτο ή την Συρία, και κάποιοι ιστορικοί ισχυρίζονται πως δεν πήραν ποτέ την προσφορά.

Αργότερα, η Αραβική Σύνοδος Κορυφής στο Χαρτούμ αποφάσισε πως δεν θα υπήρχε «ούτε ειρήνη, ούτε αναγνώριση, ούτε διαπραγμάτευση με το Ισραήλ». Όμως, όπως σημειώνει ο Avraham Sela, η σύνοδος του Χαρτούμ είχε αποτέλεσμα μια αλλαγή πορείας όσον αφορά την αντίληψη της σύγκρουσης από τα Αραβικά κράτη μακριά από αυτήν που ήταν κεντραρισμένη στο ζήτημα της νομιμότητας του Ισραήλ, προς αυτήν που εστιαζόταν στις περιοχές και τα σύνορα, και αυτό ενισχύθηκε στις 22 Νοεμβρίου όταν η Αίγυπτος και η Ιορδανία αποδέχτηκαν το Ψήφισμα 242 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Η απόφαση του Ισραηλινού Υπουργικού Συμβουλίου στις 19 Ιουνίου δεν περιλάμβανε την Λωρίδα της Γάζας, και άφησε ανοιχτή την πιθανότητα της μόνιμης προσάρτησης στο Ισραήλ μέρους της Δυτικής Όχθης. Στις 25-27 Ιουνίου, το Ισραήλ ενσωμάτωσε την Ανατολική Ιερουσαλήμ μαζί με περιοχές της Δυτικής Όχθης βόρεια και νότιας της πόλης στα νέα δημοτικά όρια της Ιερουσαλήμ.

Ακόμα άλλη οπτική γωνία του πολέμου αγγίζει τον πληθυσμό στις καταληφθείσες περιοχές: περίπου ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιοι στην Δυτική Όχθη, 300.000 (σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ) έφυγαν στην Ιορδανία, όπου συνέβαλαν στην αυξανόμενη αναταραχή. Οι υπόλοιπες 600.000 παρέμειναν. Στα Υψώματα Γκολάν, έφυγαν περίπου.80 000 Σύριοι. 

Μόνο στους κατοίκους της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και των Υψωμάτων Γκολάν επιτράπηκε να πάρουν πλήρη Ισραηλινή υπηκοότητα, όταν το Ισραήλ προσάρτησε αυτές τις περιοχές στις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Η Ιορδανία και η Αίγυπτος τελικά απέσυραν τις διεκδικήσεις τους στην Δυτική Όχθη και την Γάζα αντίστοιχα (το Σινά επιστράφηκε στην βάση τις Συμφωνίες του Camp David το 1978 και το ζήτημα των Υψωμάτων Γκολάν ακόμα βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την Συρία). 

Μετά την Ισραηλινή κατάκτηση αυτών των νέων «περιοχών», ξεκίνησε μια μεγάλη προσπάθεια εποικισμού για ν’ ασφαλίσει το μόνιμο στήριγμα του Ισραήλ. υπήρχαν τώρα εκατοντάδες χιλιάδες Ισραηλινοί έποικοι σ’ αυτές τις περιοχές, αν και οι Ισραηλινοί οικισμοί στην Γάζα εκκενώθηκαν και καταστράφηκαν τον Αύγουστο του 2005 ως μέρος του μονομερούς σχεδίου του Ισραήλ για απεμπλοκή.


Επίσης ο Πόλεμος του 1967 έθεσε τα θεμέλια για μελλοντική δυσαρμονία στην περιοχή - από τις 22 Νοεμβρίου 1967, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθέτησε το Ψήφισμα 242, την φόρμουλα «γη για ειρήνη», η οποία καλούσε την απομάκρυνση του Ισραήλ «από τις περιοχές που κατείχε» το 1967 ως αντάλλαγμα για «τον τερματισμό όλων των διεκδικήσεων ή των κρατών για πολεμική στάση».

Οι σχεδιαστές του Ψηφίσματος 242 αναγνώριζαν πως κάποιες εδαφικές ρυθμίσεις ήταν πιθανές, και επομένως σκόπιμα δεν συμπεριέλαβαν τις λέξεις όλες ή τις στην επίσημη έκδοση του κειμένου στην Αγγλική γλώσσα όταν αναφερόταν στις «κατεχόμενες περιοχές» κατά τον πόλεμο, αν και είναι παρόν στις άλλες, ειδικά, στις Γαλλικές, Ισπανικές και Ρωσικές εκδόσεις. Αναγνώριζε το δικαίωμα «κάθε κράτους στην περιοχή» - επομένως και του Ισραήλ - «να ζει με ειρήνη μέσα σε ασφάλεια και αναγνωρισμένα σύνορα ελεύθερα από απειλές ή πράξεις βίας». 

Το Ισραήλ επέστρεψε το Σινά στην Αίγυπτο το 1978, μετά τις Συμφωνίες του Camp David, και απαγκιστρώθηκε από την Λωρίδα της Γάζας το καλοκαίρι του 2005, αν και ο στρατός του μπαίνει ξανά συχνά στην Γάζα για στρατιωτικές επιχειρήσεις και ακόμα διατηρεί τον έλεγχο των συνοριακών περασμάτων, των λιμανιών και των αεροδρομίων.

Τα επακόλουθα του πολέμου είχαν επίσης και θρησκευτική σημασία. Υπό την Ιορδανική κυριαρχία, οι Εβραίοι απαγορεύονταν να επισκεφθούν το Δυτικό Τείχος (ακόμα κι αν η Συμφωνία Κατάπαυσης του Πυρός έδινε για τους Ισραηλινούς Εβραίους πρόσβαση στο Δυτικό Τείχος).

Οι Εβραϊκοί ιεροί τόποι δεν συντηρούνταν, και τα κοιμητήρια τους είχαν βεβηλωθεί. Μετά την προσάρτηση τους στα Ισραήλ, κάθε θρησκευτική ομάδα πήρε τον έλεγχο των δικών της αγίων τόπων. Παρά την σημασία του Όρους του Ναού στην Εβραϊκή παράδοση, το Τζαμί του al-Aqsa βρίσκεται υπό την αποκλειστική διοίκηση ενός Μουσουλμανικού βακουφιού, και οι Εβραίοι απαγορεύεται να διακινούνται εκεί.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου