Γιατί δεν έχουν πλανήτες όλα τα άστρα;

Επί σχεδόν δέκα χρόνια οι επιστήμονες προσπαθούσαν να ανακαλύψουν τι είναι αυτό που διακρίνει τα αστέρια που έχουν πλανητικά συστήματα από τα άγονα ξαδέλφια τους. Τελευταία όμως μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Garik Israelian βρήκε την απάντηση. Συγκεκριμένα διαπίστωσαν ότι η ποσότητα του λιθίου σε αστέρια σαν τον Ήλιο μας εξαρτάται από το αν έχουν ή δεν έχουν πλανήτες. 

 

Σε μια πρόσφατη δημοσίευση στο Nature μια ομάδα, με επικεφαλής τον Garik Israelian, που εργάζεται με τον φασματογράφο Harps (High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher) και ο οποίος συνδέεται με το τηλεσκόπιο των 3.6 μέτρων στην La Silla της Χιλής, ανέφερε ότι βρήκε ενδείξεις ότι αστέρια σαν τον Ήλιο μας που έχουν πλανήτες δεν έχουν τόσο λίθιο όσο τα άστρα χωρίς πλανήτες.

Όλα αυτά μας βοηθούν να κατανοήσουμε το δικό μας αστέρι, στο οποίο έχουν γίνει εμφανή εδώ και καιρό τα χαμηλά επίπεδα του λιθίου του (140 φορές λιγότερο από ό,τι θα έπρεπε να είχε όταν σχηματίστηκε). Η εργασία με τον φασματογράφο HARPS  βασίζεται σε μια ανάλυση, περίπου, 500 άστρων, συμπεριλαμβανομένων και εβδομήντα που είναι γνωστό ότι φιλοξενούν πλανήτες. Ο διάσημος κυνηγός εξωπλανητών Michel Mayor βρήκε πως το δείγμα των εξωπλανητών είναι το καλύτερο που υπάρχει μέχρι σήμερα  για να καταλάβουμε τι κάνει τα άστρα που έχουν πλανήτες μοναδικούς. Η πλειοψηφία των άστρων που φιλοξενούν πλανήτες έδειξαν ότι έχουν λιγότερο από το 1% του λιθίου που κατέχουν άλλα άστρα. Τα περισσότερα αστέρια πρέπει να έχουν περίπου την ίδια ποσότητα του λιθίου, εκτός κι αν το στοιχείο – που δημιουργήθηκε λίγο μετά το Big Bang – είχε καταστραφεί μέσα στο αστέρι.

 

Καλλιτεχνική εικόνα από ένα αστέρι βρέφος που ακόμη περιβάλλεται από ένα πρωτοπλανητικό δίσκο με την βοήθεια του οποίου σχηματίζονται οι πλανήτες. Χρησιμοποιώντας τον πολύ επιτυχημένο φασματογράφο Harps του ESO (Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο), μια ομάδα αστρονόμων έχει διαπιστώσει ότι τα αστέρια σαν τον Ήλιο μας που φιλοξενούν πλανήτες έχουν καταστρέψει το λίθιο τους πολύ πιο αποτελεσματικά από τα άστρα χωρίς πλανήτες. Η διαπίστωση αυτή δεν θα ρίξει φως μόνο στα χαμηλά επίπεδα του λιθίου που βρίσκονται στον ήλιο μας, επιλύοντας ένα μακροχρόνιο μυστήριο, αλλά θα δώσει επίσης στους αστρονόμους κι έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο να ξεχωρίσουν τα αστέρια που είναι πιθανόν να φιλοξενούν πλανήτες.

 

Γιατί όμως ένας πλανήτης να διαταράσσει το υλικό (εδώ το λίθιο) στο μητρικό του άστρο για να αλλάξει την διάταξη των χημικών στοιχείων που βρίσκονται στην εξωτερική του ατμόσφαιρα, όπου μπορεί να υπάρχει το λίθιο;

 

Η ομάδα του Israelian επισημαίνει την απώλεια της στροφορμής που προκαλείται από την παρουσία των πλανητών, αναγκάζοντας έτσι τα μητρικά αστέρια να στρέφονται  λιγότερο γρήγορα και να επιτρέπουν στις ατμόσφαιρες τους να αναμειγνύονται πιο ελεύθερα. Το λίθιο λοιπόν στην αστρική ατμόσφαιρα θα μπορούσε να πέσει πάνω στην αστρική επιφάνεια και να καταστραφεί.

 

Όμως και η ηλικία του άστρου θα μπορούσε επίσης να παίξει ρόλο για αυτή την διαφορά στην ποσότητα του λιθίου, λένε κάποιοι αστροφυσικοί από το Πόρτο της Πορτογαλίας.

 

Η ομάδα του Israelian αμφισβητεί αυτή την ιδέα, σημειώνοντας ότι όλα τα αστέρια στο δείγμα της είναι ηλικίας πάνω από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, και υποστηρίζει ότι τα πορίσματά της δεν μπορεί να είναι σύμπτωση. Αν λοιπόν οι παρατηρήσεις τους είναι σωστές, λένε ότι μπορεί να έχουμε βρει ένα εργαλείο παρατήρησης που θα μπορούσε να επιταχύνει την αναζήτηση εξωπλανητών.