«Ποιο είναι το αφεντικό;» Η μάχη για επιβολή και έλεγχο

Ο γάμος πρέπει να αποτελεί συνύπαρξη ισότιμων συντρόφων, πολύ συχνά, όμως, τα πράγματα δεν εξελίσσονται καθόλου έτσι. Οι προσπάθειες για επιβολή κατατρώγουν τα θεμέλια κάθε σχέσης. Κι ενώ πιστεύουμε ότι η επιβολή ισχύος περιορίζεται συνήθως στο ποιος κάνει κουμάντο στα χρήματα ή ποιος είναι το «αφεντικό» στην κρεβατοκάμαρα, στην πραγματικότητα, η μάχη για τον έλεγχο δίνεται σε πολλές και διαφορετικές «αρένες». Από το ποια ταινία θα δούμε ή πώς θα πειθαρχήσουμε τα παιδιά μέχρι το πού θα περάσουμε τα Χριστούγεννα ή με ποιους φίλους θα κάνουμε παρέα.

        

Παραδοσιακά, η ζυγαριά της δύναμης έγερνε μέχρι πρότινος προς την πλευρά αυτού που είχε το πορτοφόλι. Καθώς, όμως, οι γυναίκες εισέβαλαν μαζικά στην αγορά εργασίας, η ισχύς μετακινήθηκε προς την αντίθετη κατεύθυνση. Είναι αλήθεια ότι το γυναικείο κίνημα τροποποίησε τη θέση τόσο της νοικοκυράς όσο και των γυναικών που εργάζονται έξω από το σπίτι τους. Η γυναίκα πλέον απαιτεί μεγαλύτερη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων για την οικογένεια, ανεξάρτητα από το μέγεθος του πορτοφολιού της. Στην πραγματικότητα, η εξέλιξη αυτή αποτελεί ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα σύγχρονα ζευγάρια.

Η συχνή κριτική, η απόδοση του σφάλματος, καθώς και η ασέβεια, ο σαρκασμός και η υποτίμηση του/της συντρόφου μπροστά στους άλλους αποτελούν, επίσης, τρόπο επιβολής ισχύος, με απώτερο σκοπό να εδραιωθεί και να αποδειχθεί ποιος είναι το «αφεντικό».
Εκτός από την παραπάνω εκδοχή, όμως, υπάρχει και η κατηγορία του εξίσου ελεγκτικού, σιωπηλού, χειριστικού συντρόφου, που κρατάει μούτρα, κλαίει, παίζει το ρόλο του μάρτυρα ή δεν λαμβάνει υπόψη του τις πράξεις, τις ιδέες ή τις γνώμες του άλλου, καθώς τις θεωρεί «ασήμαντες, ανούσιες ή κουτές».

Ίσως, όμως, η πιο κοινή πάλη για ισχύ εμφανίζεται όταν και οι δυο σύντροφοι μεταχειρίζονται ο ένας τον άλλον με τη συμπεριφορά που οι θεραπευτές γάμου ονομάζουν «παθητικο-επιθετική». Αυτό συμβαίνει όταν, ενώ προσποιούνται ότι συνεργάζονται, στην πραγματικότητα δεν υπολογίζει ο ένας τον άλλον. Αποτέλεσμα; Ένας φαύλος κύκλος γκρίνιας και περιφρόνησης που εκνευρίζει και τις δύο πλευρές, πυροδοτώντας διαρκείς αψιμαχίες στον πόλεμο του ελέγχου.
Μερικοί «στήνουν» αγώνες για ισχύ, χωρίς να το θέλουν, εξαιτίας μιας βαθιάς ανάγκης να προφυλάξουν συναισθηματικά τους εαυτούς τους. Ίσως να έχουν μεγαλώσει σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον και να έχουν «σημαδευτεί» από καβγάδες, διαμάχες ή αβεβαιότητα. Κάτι τέτοιο το συναντάμε πολύ συχνά, όταν η μητέρα ή ο πατέρας ήταν αλκοολικοί.
Ορισμένοι, πάλι, έχουν τόσο χαμηλή αυτοεκτίμηση, ώστε ο μόνος τρόπος για να νιώσουν καλά είναι να μειώνουν τους συνανθρώπους τους, επομένως, όσοι είναι πιο «κοντινοί» τους αποτελούν και τους πιο συχνούς και εύκολους στόχους τους. Κάτι τέτοιο, βέβαια, είναι πολύ λυπηρό, διότι με αυτές τις τακτικές η ενίσχυση του «εγώ» είναι προσωρινή, τα προβλήματα όμως που παρουσιάζονται στο γάμο είναι μακροπρόθεσμα.
Κάθε φορά που ένας σύντροφος νιώθει αδύναμος και αισθάνεται πως τον έχουν χειριστεί, απειλήσει ή υποβιβάσει και απορρίψει, αρχίζει να «βράζει» μέσα του από άρνηση και απέχθεια. Έτσι, αντί οι δυο να δρουν ως ομάδα, κάθε δραστηριότητα μετατρέπεται σ’ ένα ανταγωνιστικό παιχνίδι για «επικράτηση του ενός».

Ποιος κερδίζει; Ποιος παραδίδεται; Ποιος υποχωρεί; Σ’ αυτούς τους γάμους κάθε κριτική ή διαφωνία εκλαμβάνεται ως προσωπική απόρριψη. Οι προσβολές, οι ταπεινώσεις και οι εκνευρισμοί συναντώνται σε ημερήσια διάταξη και ο τοίχος υψώνεται συνεχώς.
Όπως γίνεται αντιληπτό, ο μόνος βέβαιος τρόπος για να εκτονωθεί η πάλη για άσκηση ισχύος είναι να μάθουμε να δεχόμαστε ολοκληρωτικά τον άλλον. Η «παραδοχή» αποτελεί το αντίθετο του να είμαστε ανταγωνιστικοί, κριτικοί και ενοχοποιητικοί.

Είναι ξεκάθαρο ότι, προκειμένου τα ζευγάρια ν’ αποφύγουν την πάλη ισχύος, θα πρέπει να μάθουν να εκφράζουν συναισθήματα και ιδέες κατά πρόσωπο, όταν αντιμετωπίζουν κριτική ή διαφωνία, χωρίς, ωστόσο να καταφεύγουν σε κατηγορίες ή κριτική του εαυτού τους. Ν’ ακούν, δηλαδή, με ενσυναίσθηση τις απόψεις και τα συναισθήματα του/της συντρόφου τους, αναγνωρίζοντας τις δυνατότητες και υποστηρίζοντας τις αδυναμίες του/της.

Εν τέλει, το μυστικό για έναν επιτυχημένο γάμο χωρίς πάλη για ισχύ και έλεγχο είναι να συγκεντρώνετε την προσοχή και την ενέργειά σας σ’ αυτά που μοιράζεστε και σας ενώνουν παρά σε αυτά που σας χωρίζουν!