Η πόλωση μπορεί να προκύψει σε πολλαπλά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένου του ενδοπροσωπικού -εσωτερικά στο άτομο, του διαπροσωπικού -μεταξύ ατόμων και του διαπροσωπικού μεταξύ ομάδων ατόμων. Κάθε επίπεδο έχει το δικό του σύνολο προβλημάτων.
Η ενδοπροσωπική πόλωση δημιουργείται όταν ένα άτομο παλεύει με αντίθετες σκέψεις και απόψεις. Η προκύπτουσα γνωστική ασυμφωνία μπορεί να εκδηλωθεί ως «ασπρόμαυρη» σκέψη, η οποία είναι χαρακτηριστική μίας σειράς ψυχικών διαταραχών, όπως η οριακή διαταραχή προσωπικότητας, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, ο ναρκισσισμός, η κατάθλιψη και το άγχος. Ο «ασπρόμαυρος» τρόπος αντιμετώπισης των πραγμάτων, αποτελεί ένα είδος γνωστικής παραμόρφωσης που ορίζει την σκέψη με απολυτότητα σε ένα δίπολο και όχι σε μία ποικιλία «αποχρώσεων».
Η διαπροσωπική πόλωση προκύπτει όταν ένα άτομο αντιλαμβάνεται τις δικές του απόψεις ως εκ διαμέτρου αντίθετες με τις απόψεις ενός άλλου ατόμου. Αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στις σχέσεις, τα οποία προκύπτουν από την αίσθηση του ατόμου ότι δεν το καταλαβαίνει, δεν το υποστηρίζει και το κρίνει ένα άλλο άτομο, του οποίου οι ιδέες/απόψεις είναι διαφορετικές από τις δικές του.
Σχετικά με την διαπροσωπική πόλωση που αφορά τις ομάδες, φαίνεται να προκύπτει από την διαίρεση μίας ομάδας σε αντίπαλα «στρατόπεδα». Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει μικρές ή μεγάλες ομάδες. Σε κοινωνικό επίπεδο, οι άνθρωποι μπορεί να πολωθούν λόγω πολιτικών απόψεων, θρησκευτικής ιδεολογίας, επιστημονικής ερμηνείας κλπ.
Οι συνέπειες της πόλωσης
Για ένα άτομο, η διχαστική σκέψη «άσπρο-μαύρο» οδηγεί στην αδυναμία να αναγνωρίσει την πολυπλοκότητα, την αβεβαιότητα και την ρευστότητα της ζωής. Επίσης, η αδυναμία εύρεσης μίας μέσης λύσης μπορεί να προκαλέσει «καταστροφολογική σκέψη» η οποία ορίζεται ως «μία γνωστική παρερμηνεία που ωθεί τους ανθρώπους να οδηγηθούν βιαστικά στο χειρότερο δυνατό συμπέρασμα». Αυτός ο τρόπος σκέψης προκαλεί επίσης απαισιοδοξία και πεσσιμισμό, τα οποία μπορεί να διαστρεβλώσουν την αντίληψη κάποιου για ένα ρεαλιστικά μικρής βαρύτητας περιστατικό, σε ανεπανόρθωτη καταστροφή. Άλλες συνέπειες της «ασπρόμαυρης» σκέψης είναι η ακαμψία και η αδιαλλαξία. Εάν ένα άτομο πιστεύει ότι έχει δίκιο και αρνείται μία διαφορετική άποψη, περιορίζει την δυνατότητά του διευρύνει την μάθηση και την εξέλιξή του.
Η πόλωση σε διαπροσωπικό επίπεδο μπορεί να οδηγήσει σε αρκετά σχεσιακά ζητήματα. Εάν ένα άτομο είναι απογοητευμένο από τον σύντροφό του, μπορεί να «μετατοπίσει» ψυχικά αυτόν τον σύντροφο από το «καλό αντικείμενο» στην κατηγορία «κακό αντικείμενο» και ενδεχομένως να τερματίσει την σχέση, αντί να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει τις διαφορές που έχει μαζί του. Επίσης, ένα άτομο που λαμβάνει μία δυσμενή αξιολόγηση στην εργασία του, μπορεί να φτάσει να εγκαταλείψει την δουλειά του επειδή αισθάνεται ότι διώκεται από τον εργοδότη του, αντί να την αντιμετωπίσει ως μια ευκαιρία εποικοδομητικής ανατροφοδότησης και τελικά να βελτιωθεί.
Σε κοινωνικό επίπεδο, η πόλωση μπορεί να οδηγήσει σε πολυάριθμες δυσμενείς συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της απροθυμίας για συμβιβασμούς, της απώλειας εμπιστοσύνης στους θεσμούς, της μισαλλοδοξίας των αντίθετων απόψεων και της νοοτροπίας «Όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εχθρός μας». Σε ακραίο επίπεδο, η πόλωση μπορεί να οδηγήσει στην ιδέα ότι όσοι έχουν αντίθετες απόψεις είναι εχθροί και θέλουν το κακό μας. Αυτή η ακραία μορφή πόλωσης δημιουργεί το αίσθημα της θυματοποίησης, που μπορεί επίσης να προκύψει από την αντίληψη ότι όσοι είναι διαφορετικοί από εμάς δεν μας καταλαβαίνουν, δεν θα μας αποδεχθούν και μπορεί να θέλουν να μας καταστρέψουν.
Συχνά, τονίζονται οι διαφορές ανάμεσα στο «εμείς» και «οι άλλοι», ενώ θα μπορούσαμε να επικεντρωθούμε στις ομοιότητες και τα κοινά μας σημεία.
Η υπέρβαση της πόλωσης
Μία επιλογή για σταματήσουμε και να αντιστρέψουμε την πόλωση, είναι να μειώσουμε την ένταση του βαθμού της. Αυτό μπορεί να είναι αποτελεσματικό σε προσωπικό, διαπροσωπικό και κοινωνικό επίπεδο.
Οι στρατηγικές μείωσης της πόλωσης που χρησιμοποιούνται σε προσωπικό επίπεδο περιλαμβάνει για παράδειγμα την συμπεριφορική θεραπεία για την οριακή διαταραχή προσωπικότητας (BPD), στην οποία η πόλωση κατέχει προεξάρχουσα θέση. Η λέξη «διαλεκτική» αναφέρεται στην αλληλεπίδραση αντικρουόμενων ιδεών και μέσα από αυτή την παρέμβαση ενισχύεται η ικανότητα αποδοχής και αλλαγής με σκοπό την ανάπτυξη και την βελτίωση. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω ενός συνδυασμού εκπαίδευσης, πρακτικής επίγνωσης, ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων, εκμάθησης συναισθηματικής ρύθμισης και απόκτησης δεξιοτήτων ανοχής στην αβεβαιότητα. Αυτό είναι επίσης εφικτό, μέσω ψυχοδυναμικών μοντέλων ψυχοθεραπείας, όπου μπορεί να έρθουν στην επιφάνεια οι βαθύτερες αιτίες του διχασμού, που συχνά είναι μη συνειδητές και απέχουν πολύ από τις προφανείς «αιτίες».
Σε διαπροσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, η διερεύνηση των πεποιθήσεων και το να είναι κάποιος πρόθυμος να δεχτεί τις απόψεις των άλλων ως έγκυρες, ακόμα κι αν διαφωνεί μαζί τους, μπορεί να οδηγήσει στην αποδοχή και επικύρωση διαφορετικών οπτικών πάνω στο εκάστοτε ζήτημα. Επιπλέον, η ενθάρρυνση της επικοινωνίας, η ακρόαση των αντίθετων απόψεων, η αύξηση της συνεργασίας και η ενθάρρυνση της διαφάνειας, μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μειώνοντας παράλληλα την πόλωση. Μπορούμε τελικά να συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε, χωρίς αυτό να μας τοποθετεί σε αντιμαχόμενες πλευρές.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου