Η ανάσταση του Γλαύκου και ο Ασκληπιός

Ο Γλαύκος ήταν γιος του Μίνωα και της Πασιφάης. Παιδί ακόμα, κυνηγώντας ένα ποντικό έπεσε σε ένα πιθάρι γεμάτο μέλι και πνίγηκε.

Μετά έρευνες, βρέθηκε το πτώμα του Γλαύκου με τη βοήθεια του Θεού Απόλλωνα.

Σύμφωνα με χρησμό, ο μικρός Γλαύκος θα μπορούσε να αναστηθεί από όποιον κατάφερνε να περιγράψει το χρώμα μιας αγελάδας του κοπαδιού του Μίνωα, το χρώμα της οποίας άλλαζε τρεις φορές τη μέρα.

Ο Μίνωας ζήτησε από τους σοφότερους συμβούλους του, να περιγράψουν το χρώμα του θαυμαστού αυτού ζώου. Τον γρίφο έλυσε ο Πολύιδος, γιος του Κοιρανού, λέγοντας πως το ζώο αυτό είχε το χρώμα του μούρου: άσπρο στην αρχή (άγουρο), κόκκινο αργότερα και τελικά μαύρο (ώριμο). Ο Μίνωας έκλεισε τότε τον Πολύιδο μαζί με το πτώμα του Γλαύκου και τον διέταξε να ξαναδώσει τη ζωή στον γιο του.

Καθώς ο Πολύιδος καθόταν απελπισμένος δίπλα στο πτώμα του μικρού Γλαύκου, είδε να προχωρά προς αυτόν ένα φίδι, φοβήθηκε φυσικά, και το σκότωσε. Λίγο αργότερα όμως φάνηκε δεύτερο φίδι που βλέποντας το πρώτο νεκρό, έφυγε για να επιστρέψει σε λίγο έχοντας στο στόμα του ένα χόρτο, με το οποίο άγγιξε το νεκρό φίδι και αμέσως αυτό αναστήθηκε.

Ο Πολύιδος άρπαξε τότε το χόρτο, άγγιξε με αυτό τον νεκρό Γλαύκο και αυτός αναστήθηκε. Ο Μίνωας όμως δεν έμεινε ευχαριστημένος, και πριν αφήσει τον Πολύιδο να επιστρέψει στην πατρίδα του, του ζήτησε να μάθει την τέχνη στον Γλαύκο. Ο Πολύιδος υπάκουσε, αλλά φεύγοντας έφτυσε στο στόμα του Γλαύκου, κάνοντάς τον να ξεχάσει όλα όσα είχε μάθει.

Σύμφωνα πάντως με άλλη παράδοση, ο Γλαύκος αναστήθηκε από τον Ασκληπιό. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, ο Μίνωας έστειλε απελπισμένος τον νεκρό γιο του Γλαύκο, στο ασκληπιείο της Επιδαύρου, στον Ασκληπιό. Και αυτό διότι θεωρούσαν τον Ασκληπιό θνητό ήρωα με θεραπευτικές ικανότητες, που έφθαναν μέχρι και την επαναφορά των νεκρών στη ζωή.

Ο Ασκληπιός ήταν γιος της Κορωνίδας και του Θεού Απόλλωνα. Ο Απόλλωνας θεός του φωτός, της ιατρικής και της μουσικής, ερωτεύτηκε την Κορωνίδα, πριγκίπισσα της Θεσσαλίας. Από τον ερωτά τους συνελήφθη ο Ασκληπιός, η Κορωνίδα όμως σύναψε σχέση με έναν θνητό κατά την εγκυμοσύνη της.

Ένας κόρακας αποκάλυψε στον Απόλλωνα πως η ερωμένη του επρόκειτο να παντρευτεί τον θνητό. Ο Απόλλωνας τιμώρησε για τα κακά μαντάτα τον κόρακα, αλλάζοντας το λευκό του φτέρωμα στο γνωστό μας μαύρο. Κατόπιν τιμώρησε την ερωμένη του καίγοντάς τη, αν και σε άλλη εκδοχή του μύθου ήταν η Άρτεμις που εξέθεσε την «άπιστη» Κορωνίδα (ή Αρσινόη). Πριν να αποτεφρωθεί εντελώς η Κορωνίς, ο Απόλλωνας διέσωσε το έμβρυο που έφερε στη μήτρα της από τις φλόγες.

Ο νεογέννητος Ασκληπιός χρειαζόταν κάποιον για να τον μεγαλώσει. Έτσι ο Απόλλωνας τον άφησε να μεγαλώσει και να εκπαιδευτεί δίπλα στον σοφό κένταυρο Χείρωνα, εκπαιδευτή πολλών ηρώων όπως ο Αχιλλέας, ο Ιάσωνας, ο Πηλέας κ.α.

Ο Ασκληπιός έφερε τα προσωνύμια «ηπιόδωρος» που σημαίνει αυτός που δωρίζει την γαλήνη, «ηπιοδότης» που σημαίνει αυτός που προσφέρει καταπράυνση των πόνων, και «ηπιόφρων» που σημαίνει αυτόν που παρέχει αγάπη, στοργή και την ηρεμία. Το Ασκλ- παράγεται από την λέξη ασκάλαβο που σημαίνει φίδι, σαύρα, ερπετό. Το –ήπιος είναι κατά τον Πλούταρχο το δεύτερο συνθετικό και φυσικά σημαίνει ότι η λέξη ήπιος εννοεί, δηλαδή ο ήρεμος, ο πράος. Αυτή λοιπόν η λεκτική παραγωγή δίνει ως αποτέλεσμα «ο όφις που θεραπεύει, καταπραΰνει».

Τόση μεγάλη ήταν η πίστη στον Θεό Ασκληπιό, ώστε τον ονόμαζαν «Σωτήρα» όπως αυτός αναγραφόταν σε νομίσματα και επιγραφές. Ο Ασκληπιός απεικονίζεται γενειοφόρος με μακριά μαλλιά ακουμπισμένος σε βακτηρία (ρόπαλο) γύρω από την οποία είναι τυλιγμένο το φίδι, σύμβολο του θεραπευτή - θεού, έμβλημα σωφροσύνης και μυστικής γνώσης.

Επανερχόμενος στον μύθο ο Ασκληπιός έτυχε να παρατηρήσει, πως στο ρόπαλο στο οποίο στηριζόταν, τυλίχθηκε περιέργως ένα φίδι. Ο Ασκληπιός φοβούμενος το σκότωσε. Τότε ένα άλλο φίδι πλησίασε το σκοτωμένο, το δάγκωσε και το σκοτωμένο φίδι επανήλθε στην ζωή.

Ο Ασκληπιός κατάλαβε τότε πως το δηλητήριο του φιδιού, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε κατάλληλες, ελεγχόμενες δόσεις ως φάρμακο!

Ο Ασκληπιός πήρε τον Γλαύκο στο Εγκοιμητήριο ή Άβατον, όπου κατακλίνονταν οι ασθενείς περιμένοντας να εμφανιστεί στον ύπνο τους για να τους υποδείξει τον τρόπο θεραπείας τους. Με το δηλητήριο του φιδιού, ο Ασκληπιός παρασκεύασε μια ουσία, την οποία έδωσε στον νεκρό Γλαύκο και τον ανάστησε! Έκτοτε το φίδι έγινε σύντροφος και σύμβολο του Ασκληπιού.

Ο Γλαύκος επέστρεψε ζωντανός στην Κρήτη κι εμφανίσθηκε στον έκπληκτο πατέρα του προς δόξα του Ασκληπιού.

Λέγεται μάλιστα πως κατόπιν τούτου, ο Ασκληπιός ανάστησε και άλλους νεκρούς, (τον Καπανέα, τον Λυκούργο, και τον Ιππόλυτο γιο του Θησέα), ώστε ο Άδης διαμαρτυρήθηκε στον Δία, και αυτός έριξε έναν κεραυνό και σκότωσε τον θεό της Ιατρικής!

Δεν είναι φυσικά τυχαίο, πως το φίδι που τυλίγεται γύρω από το ρόπαλο μοιάζει πολύ με το κηρύκειο του Θεού Ερμή, για αυτό τον λόγο το κηρύκειο του Ερμή καθιερώθηκε και ως σύμβολο της Ιατρικής.

Είναι χαρακτηριστικό πως μετά τον θάνατο της Μέδουσας από τον Περσέα, το αίμα της δόθηκε από την Θεά της Σοφίας Αθηνά, στον Ασκληπιό.

Με αίμα της Μέδουσας από την αριστερή της αρτηρία, ο Ασκληπιός μπορούσε να σκοτώσει και με αίμα από τη δεξιά της αρτηρία μπορούσε να θεραπεύσει. Αυτό αναπαραστάθηκε στο σύμβολο του κηρυκείου. Ο συμβολισμός όμως του Κηρυκείου δεν περιορίζεται σε αυτή μόνο την ερμηνεία.

Σύμφωνα με τον Πέτρο Γράβιγγερ, το Κηρύκειο του Ερμή με τα δυο συνεστραμμένα φίδια γύρω από μια κατακόρυφη ράβδο παριστάνει την πτώση της πρωταρχικής ύλης στη σταθμητή ύλη της γέννησης και την κατοπινή επιστροφή της στην αρχική πηγή από την οποία αυτή απέρρευσε. Τα δυο φίδια συμβολίζουν τα δυο ρεύματα του πρωταρχικού Χάους, το πέρας-άπειρο, φως-σκοτάδι ή άρρεν-θήλυ (το φίδι στα αριστερά είναι το «θηλυκό» ενώ στα δεξιά το «αρσενικό). Ο κεντρικός λοιπόν άξονας είναι αυτός που διαχωρίζει και συγχρόνως συμβιβάζει τα αιωνίως αντίθετα και αντιστοιχεί στον Άξονα του Κόσμου.

Η καθοδική και ανοδική αντίστοιχα κατεύθυνση των δυο φιδιών συμβολίζει επίσης τις δυο πύλες των ηλιοστασίων και κατ' επέκταση τα δυο λειτουργήματα του Ερμή σαν αγγελιαφόρου των θεών στους ανθρώπους και σαν ψυχοπομπού, που επαναφέρει δηλαδή τις ψυχές στη πηγή από την οποία προήλθαν. Όπως ο Θύρσος του Διόνυσου, έτσι και το Κηρύκειο του Ερμή φαίνεται να αναφέρεται στο Δένδρο της Ζωής και στο νευρικό σύστημα του ανθρώπου κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, το οποίο πρέπει να κυριαρχήσει ο μύστης.

Τα φτερά στην κορυφή του άξονα, συμβολίζουν την ατομική συνείδηση που ενώνεται με την κοσμική, όταν η ενέργεια ρέει ανεμπόδιστα σε όλο το σώμα μέχρι που ενεργοποιεί το ενεργειακό κέντρο της κορυφής και αυτή η διαδικασία φέρνει την πραγματική & ολοκληρωμένη ίαση.

Τρείς είναι οι βασικές ιδιότητες των φιδιών, που συμβάλουν στη χρησιμοποίηση τους, ως σύμβολο της ιατρικής ή του ελιξιρίου της ζωής. Η απόρριψη κατά τακτά διαστήματα του παλιού δέρματος του φιδιού και η εμφάνιση του νέου, η εκούσια νάρκη όμοια προς την ύπνωση στην οποία πέφτουν, και τέλος το δηλητήριό του, το οποίο σε κατάλληλες, ελεγχόμενες δόσεις μπορεί να αποτελέσει ιατρικό και φάρμακο. Αυτό συμβολίζει η ράβδος του Ασκληπιού.

Οι «Όφεις» που κατείχαν το μυστικό της αθανασίας ήταν ένα αλληγορικό όνομα για τους αρχαίους μυημένους ή «Δράκοντες της Σοφίας», οι οποίοι θεωρούνταν ότι κατέχουν τα μυστικά της Αθανασίας. Η υπερνίκηση του θανάτου, προϋποθέτει τη γνώση των μυστηρίων του υπνωτισμού. Οι απόκρυφες αυτές γνώσεις διδάσκονταν κατά τις μυητικές τελετές Αιγυπτιακών μυστηρίων που λάμβαναν χώρα στις υπόγειες στοές των Πυραμίδων.

Όπως προαναφέρθηκε, οι θεραπείες στα Ασκληπιεία (υπήρχαν περίπου τριακόσια) λάμβαναν χώρα στο Εγκοιμητήριο, όπου σημαντικό ρόλο στην θεραπεία των ασθενών, έπαιζαν τα όνειρα που έβλεπαν οι ασθενείς, μετά από ειδικές τελετουργίες.

Όταν οι ασθενείς προσέρχονταν στο ιερό αναζητώντας θεραπεία, δεν τους επιτρεπόταν αμέσως η είσοδος, παρά μόνο μετά τον εξαγνισμό τους.

Της διαδικασίας των τελετουργιών προϊστατο ο Πρωθιερέας ή Μεγάλος Ιερέας και τον βοηθούσαν οι Πυροφόροι, που εκτελούσαν χρέη διακόνου και βοηθών στις ιατρικές εργασίες, οι Ιερομνήμονες και οι θεράποντες νοσοκόμοι που ονομάζονταν Ασκληπιάδες. Ανάμεσά τους υπήρχαν και γυναίκες οι οποίες ανήκαν στην τάξη των Νακόρων ή Ζακόρων. Ο Γαληνός αναφέρει πως πριν από τον Ασκληπιό, η ιατρική ήταν απολύτως εμπειρική, και πως μόνο δια των φυτών εθεραπεύοντο οι άνθρωποι, ενώ αυτός την ανύψωσε σε θεία επιστήμη.

Ο προσερχόμενος ασθενής στα Ασκληπιεία, πριν από την εγκοίμηση, έπρεπε να ακολουθήσει ένα προκαταρκτικό στάδιο. Μέρος της προετοιμασίας αποτελούσαν η νηστεία, λουτρά ζεστά και κρύα, παρακολούθηση θεατρικών πράξεων, μουσικών δρώμενων, ανάγνωση στη βιβλιοθήκη, γυμναστική, μαλάξεις, εισπνοή διαφόρων αναθυμιάσεων, πιθανώς χρήση ορισμένων ψυχοτρόπων ουσιών. Συζητήσεις με τους ιερείς και γιατρούς του Ασκληπιείου, ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις.

Προκειμένου για το Ασκληπιείο της Επιδαύρου για το οποίο έχουμε περισσότερες πληροφορίες, ο προσκυνητής – ικέτης μετά τα Προπύλαια, ακολουθούσε την ιερά οδό, που οδηγούσε στο ναό του Ασκληπιού. Μετά το ναό, ο ικέτης έπρεπε να σταθεί στην Ιερή Κρήνη, το νερό της οποίας χρησίμευε για τον καθαρμό του σώματος (συμβολική ψυχική κάθαρση), και συμβολικό ψυχικό εξαγνισμό.

Εν συνεχεία πήγαινε στο βωμό να προσφέρει τη θυσία. Μετά την θυσία μέσα στο ιερό έβλεπε τα αναθήματα και τις επιγραφές αυτών που είχαν θεραπευτεί. Μετά τις προσευχές, τους εξαγνισμούς και τις θυσίες, ο ασθενής έπρεπε να περάσει από θρησκευτικές δοκιμασίες για να ενισχυθεί η πίστη του και η ψυχή του να είναι έτοιμη να πλησιάσει το Θεό. Εκεί περίμεναν με αγωνία τον αριερέα να μπει από την είσοδο της ανατολής και να φωνάξει τρεις φορές: «Ασκληπιέ θαυματουργέ, σε περιμένουμε».

Μετά από αυτήν την προετοιμασία, η οποία ανάλογα με τη περίπτωση διαρκούσε μικρότερο ή περισσότερο χρονικό διάστημα, έφτανε η μεγάλη ώρα της εγκοίμησης.

Την κατάλληλη ημέρα, την οποία έκριναν οι ιερείς-θεραπευτές του Ασκληπιού, ο ασθενής οδηγούνταν στο Αβατον ή στον θάλαμο της Εγκοίμησης. Το κτίριο είχε έναν τμήμα του βυθισμένο μέσα στη γη ένας θάλαμος που έμοιαζε σαν μήτρα. Εκεί λάμβανε χώρα η θεραπευτική ύπνωση ενώ ο ασθενής ήταν ξαπλωμένος πάνω στο δέρμα ζώου. Κατά την διάρκεια του ύπνου του θα λάμβανε για ένα θεραπευτικό όνειρο – σύμβολο, την ‘επιφάνεια’ του θεού. Ο Θεός άγγιζε ή περιποιούταν το πάσχον σημείο ή έδινε συμβουλές.

Ο Λουκιανός αναφέρει ότι οι μετέχοντες στην θεραπευτική διαδικασία έπαιρναν όρκο σιωπής ότι δεν θα φανέρωναν τα ιατρικά ή άλλα μυστικά τους. Μόνον οι ανώτεροι στην ιεραρχία ασκούσαν την ιατρική, οι άλλοι περιορίζονταν στις θρησκευτικές θεραπείες, οι οποίες παρουσίαζαν στενές σχέσεις με τα Ελευσίνια μυστήρια.

Ο ύπνος λοιπόν και το όνειρο ήταν το μέσον για τη θεραπεία. Πολλές φορές στα αρχαία μυστήρια ο ύπνος ήταν μέσα στο τυπικό και αποτελούσε ένα είδος συμβολικού προσωρινού θανάτου, κατά τη διάρκεια του οποίου ο μυούμενος περνούσε σημαντικές εμπειρίες και μετά επέστρεφε ανανεωμένος, ξαναγεννημένος. Την άλλη μέρα, οι ασθενείς εξιστορούσαν τι είδαν στον ύπνο τους στους ιερείς, και ανάλογα με το όνειρο, τους δινόταν κάποια αγωγή για να ακολουθήσουν. Ήταν πολλές οι φορές όμως που ο ασθενής ξυπνούσε εντελώς θεραπευμένος και σε κάποιες περιπτώσεις, η θεραπεία έφτανε στα όρια του θαύματος, μετά από μακροχρόνιες ασθένειες.

H έννοια της ίασης για τα Ακσληπειία αφορούσε μία ευρύτερη σε σχέση με την σημερινή έννοια της θεραπείας πρακτική. Σε αντιστοιχία με την σύγχρονη ολιστική ιατρική, υπήρχε η αντίληψη του ανθρώπου ως ένα ενεργειακό πλέγμα, αρμονικά ενταγμένο, και αλληλοεξαρτόμενο τμήμα της κοσμικής τάξης.

Σε αυτό το πλαίσιο η Ίαση προυπόθετε την αποκατάσταση συνολικότερα των δυσλειτουργιών, τόσο στην ψυχή όσο και στο σώμα. Αυτό περιλάμβανε την επαφή με αυτό που ο ψυχίατρος Roberto Assagioli, ο θεμελιωτής της Ψυχοσύνθεσης, ονομάζει «ανώτερο ψυχοπνευματικό» μέρος του ανθρώπου.

Η αποκατάσταση της υγείας επιτυγχανόταν με την υπερ-ατομική αντίληψη, μια προσπάθεια σύνδεσης με το κοσμικό γίγνεσθαι και το Όλον. Η σύγχρονη ομοιοπαθητική, η ινδική Αγιουβέρδα ή η κινέζικη ιατρική, αποτελούν αντίστοιχες προσεγγίσεις που αναγνωρίζουν τον άνθρωπο σαν ένα ενεργειακό όν και την ασθένεια σαν ένα μπλοκάρισμα ή αγκύλωση ροής της ενέργειας. Η ολιστική ιατρική αναγνωρίζει καθαρά την σημασία της αντιμετώπισης των ασθενειών μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο σχέσεων και αλληλεπίδρασης της σωματικής, της συναισθηματικής, της νοητικής και ευρύτερα της ψυχικής ενέργειας.

Η εγκοίμηση συνεπώς ήταν ένας μυητικός τρόπος θεραπείας που εφαρμοζόταν με αρκετή επιτυχία στα αρχαία θεραπευτήρια. Για όσους ήθελαν να προχωρήσουν περισσότερο στις τεχνικές αυτές, πίσω από τα κατά τόπους ιερά υπήρχαν τα Μυστήρια, τα οποία πρόσφεραν σ' έναν μικρό αριθμό ανθρώπων τη δυνατότητα της Μύησης, δηλαδή του περάσματος σ' ένα ανώτερο επίπεδο συνείδησης.

Την θεραπευτική τέχνη του Ασκληπιού συνέχισαν , οι γιοι του, Μαχάονας και Ποδαλείριος. Ο Μαχάονας σύμφωνα με τον Όμηρο, θεράπευσε τον Μενέλαο, όταν ο τελευταίος είχε τραυματιστεί σε μάχη κατά τον τρωικό πόλεμο, από το βέλος ενός Τρώα πολεμιστή. Η σύζυγος του Ασκληπιού η Επιόνη, ανακούφιζε τον πόνο, η κόρη του Υγεία ήταν η θεά της υγείας, η κόρη του Πανάκεια, αντιπροσώπευε την ίαση και ο γιος του, Τελεσφόρος την ανάρρωση.