Τους αντάμειψα με ένα χρηματικό δώρο, κάτι για το οποίο στη συνέχεια κατηγορήθηκα - μάλλον δικαίως. Εκείνο το βράδυ σκέφτηκα καλά τις επόμενες κινήσεις μου. Αποφάσισα ότι δεν έπρεπε να δείξω την ενόχλησή μου για τη στάση μιας μερίδας της Συγκλήτου. Η γνώση της ρωμαϊκής ιστορίας μού επέβαλλε σεβασμό για ένα πολιτικό σώμα που σε παλιότερες εποχές υπήρξε φυτώριο δημοκρατικών συνειδήσεων και ασυμβίβαστου πατριωτισμού. Σεβάστηκα τη Σύγκλητο όπως σεβόμουν την ιστορία της ίδιας της Ρώμης. Άλλωστε το ποινικό μητρώο των καισάρων είχε στιγματιστεί ανεπανόρθωτα από τη συμπεριφορά του Καλιγούλα απέναντι στους Πατέρες της Ρώμης.
Δεν ήταν όλοι τους στοργικοί πατέρες. Γρήγορα αντιλήφθηκα ότι υπήρχε πρόβλημα άδειων εδράνων κατά τις συνεδριάσεις. Έτσι, έκανα υποχρεωτική την παρουσία στο βουλευτήριο και απηύθυνα παραινέσεις για ουσιαστική συμμετοχή στις συζητήσεις, δεδομένου ότι πολλοί εμφανίζονταν μόνο κατά τη στιγμή της ψηφοφορίας για να ρίξουν ψήφο σύμφωνα με προαποφασισμένη γραμμή. Ασφαλώς δυσαρέστησα πολλούς. Μια άλλη άμεση μέριμνά μου ήταν η αναβάθμιση της επαρχιακής περιφέρειας, που μαστιζόταν από κακοδιοίκηση. Διέγνωσα ότι το πρόβλημα δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί χωρίς μια κεντρική αυτοκρατορική υπηρεσία που θα μπορούσε να δρα κάτω από την άμεση εποπτεία μου. Αποφάσισα ότι η υπηρεσία αυτή ήταν καλύτερο να επανδρωθεί με ανθρώπους της άμεσης εμπιστοσύνης μου που ήταν έτοιμοι να αφιερωθούν αποκλειστικά στα διοικητικά τους καθήκοντα. Οι συγκλητικοί δεν ήταν η καταλληλότερη επιλογή για τις θέσεις αυτές: από μεγάλες πολιτικές οικογένειες οι περισσότεροι, συνηθισμένοι σε μια πιο απόμακρη σχέση με τα πρακτικά προβλήματα της διακυβέρνησης και της διαχείρισης και με μια έντονη αίσθηση του προσωπικού κύρους που δεν επέτρεπε εύκολα την προσαρμογή τους στα νέα δεδομένα, με έκαναν να αναζητήσω διαφορετικές λύσεις. Με κατηγόρησαν ότι με τον τρόπο αυτό δημιούργησα μια καινούργια επαγγελματική γραφειοκρατία. Μπορεί να είναι κι έτσι· είναι όμως γενικά παραδεκτό ότι στα χρόνια που κυβέρνησα η περιφέρεια αναζωογονήθηκε, η οικονομία νοικοκυρεύτηκε και έγιναν μεγάλα δημόσια έργα. Αισθανόμενοι ότι ο πολιτικός τους ρόλος συρρικνωνόταν, πολλοί συγκλητικοί αντέδρασαν, έμμεσα και σπασμωδικά. Λυπάμαι που ορισμένοι από αυτούς έφθασαν στα όρια της συνωμοσίας εναντίον μου. Στις περιπτώσεις αυτές έπραξα ό,τι επέβαλλαν το δημόσιο συμφέρον και οι νόμοι· αλλά δεν χάρηκα ποτέ που έπρεπε να το πράξω.
Ο Τιβέριος, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια, πολιτεύθηκε με μεγάλη σύνεση και στο πνεύμα των πολιτικών υποθηκών του Αύγουστου. Ήταν, ωστόσο, άτολμος και προτιμούσε τη σιγουριά της πεπατημένης από το ρίσκο της καινοτομίας, ακόμη και όταν διαπίστωνε την ανάγκη αλλαγών. Από την άποψη αυτή φάνηκε, κατά την εκτίμησή μου, λιγότερο διορατικός από τον Αύγουστο, ο οποίος, χωρίς να ανατρέψει εκ βάθρων την παράδοση, έδωσε ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους και ενθάρρυνε πρωτοβουλίες και τομές. Έκανα συστηματική προσπάθεια να συνεχίσω αυτή την πολιτική, ανοίγοντας τα πολιτικά αξιώματα σε όλους, ανεξάρτητα από καταγωγή και προέλευση. Επέμεινα αποφασιστικά στην ανάγκη να γίνουν Ρωμαίοι με πλήρη δικαιώματα όλοι όσοι είχαν ενστερνιστεί τις αξίες και την πολιτική κουλτούρα της Ρώμης. Κατηγορήθηκα λυσσαλέα γι᾽ αυτό, ιδίως από φιλοσόφους σαν τον Σενέκα που διασάλπιζαν τους κινδύνους μιας πολιτικής η οποία αποσκοπούσε στο «να απονείμει αδιακρίτως τη ρωμαϊκή τήβεννο σε Ιουδαίους, Γαλάτες και Έλληνες». Επιμένω ακόμη και σήμερα ότι μια παγκοσμιοποιημένη εξουσία όπως η ρωμαϊκή δεν έχει την πολυτέλεια να στηρίζεται στη φυλετική καθαρότητα.
Προσπάθησα να χειριστώ με καλή πίστη προβλήματα που οι προκάτοχοί μου αντιμετώπισαν είτε με προχειρότητα είτε με βία. Θυμίζω στους αναγνώστες μου το ιουδαϊκό ζήτημα. Με την ανοχή μου, και παρά την προηγούμενη απαγόρευση του Τιβέριου που επισήμως δεν έχει αρθεί μέχρι σήμερα, η ιουδαϊκή κοινότητα της Ρώμης αυξήθηκε σημαντικά. Παραχώρησα σε όλους τους Ιουδαίους απανταχού της αυτοκρατορίας πλήρεις θρησκευτικές ελευθερίες και το δικαίωμα να μη συμμετέχουν στην επίσημη λατρεία του αυτοκρατορικού προσώπου, εφόσον το απαγορεύουν οι θρησκευτικοί τους νόμοι. Η στάση μου δεν εκτιμήθηκε. Μέσα στην ίδια τη Ρώμη συνέχισαν να ασκούν προσηλυτισμό και έγιναν υπαίτιοι ταραχών, αποδεικνύοντας με αυτό τον τρόπο ότι απαρέγκλιτος στόχος τους είναι να προκαλέσουν παγκόσμια αναταραχή. Η απέλασή τους ήταν φυσική συνέπεια της πολιτικής που επέλεξαν. Δεν γνωρίζω αν στις πρόσφατες ταραχές έπαιξαν κάποιο ρόλο και οι ακόλουθοι της νέας θρησκευτικής τάσης που αναγνωρίζει ως ηγέτη της τον Χριστό. Πρόκειται για δυναμική μειονότητα που δεν έχει προβεί σε επίσημες προκλήσεις, αλλά διαισθάνομαι ότι διακατέχεται από τον ίδιο προσηλυτιστικό ζήλο που με υποχρέωσε να πάρω μέτρα και στην περίπτωση των Ιουδαίων.
Στον στρατιωτικό τομέα ακολούθησα σε γενικές γραμμές την προτροπή του Αυγούστου να μην ασκηθεί περαιτέρω επεκτατική πολιτική και να διασφαλιστούν με τον αποτελεσματικότερο τρόπο τα σημερινά σύνορα της επικράτειας. Ωστόσο, θεώρησα απαραίτητο για λόγους ασφαλείας να προσαρτήσω εδάφη στη Βόρεια Αφρική και στη Θράκη· και υλοποίησα τελικά την πλήρη κατάκτηση της Βρετανίας σχεδόν έναν αιώνα μετά την πρώτη απόβαση του Ιουλίου Καίσαρα σ᾽ αυτό το νησί του απώτατου Βορρά. Υπάρχουν δυο τρόποι για να δει κανείς τέτοια εγχειρήματα: οι βάρβαροι από την πλευρά τους μιλούν για εισβολή· η Ρώμη προτιμά να προβάλει την εκπολιτιστική διάσταση του πράγματος. Αυτό είναι το υψηλό πεπρωμένο της, όπως το διατύπωσε και ο Βιργίλιος στην Αινειάδα:
Λαούς να κυβερνάς είναι ο κλήρος που σ᾽ εσένα έλαχε, Ρωμαίε:
το νόμο της ειρήνης να περνάς, τους νικημένους να τους σέβεσαι,
τους αλαζόνες να δαμάζεις - τούτη η τέχνη είναι που σου πρέπει.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου