Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΥΠΕΡ ΦΟΡΜΙΩΝΟΣ

ΔΗΜ 36.23–27

Απαράδεκτη, σύμφωνα με τους νόμους, η αγωγή κατά του Φορμίωνα

Στο παρακάτω απόσπασμα ο ομιλητής ανακεφαλαιώνει όσα υποστήριξε στις παραγράφους της διηγήσεως και της πίστεως που προηγήθηκαν (βλ. ΔΗΜ 36.1–3).

[23] Ἃ τοίνυν ἤδη περὶ αὐτοῦ τοῦ μὴ εἰσαγώγιμον εἶναι τὴν
δίκην δεῖ σκοπεῖν ὑμᾶς, ταῦτ’ ἀναμνήσθητ’ ἐκ τῶν εἰρημένων.
ἡμεῖς γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, γεγενημένου μὲν διαλογισμοῦ
καὶ ἀφέσεως τῆς τραπέζης καὶ τοῦ ἀσπιδοπηγείου τῆς μισθώ-
σεως, γεγενημένης δὲ διαίτης καὶ πάλιν πάντων ἀφέσεως,
οὐκ ἐώντων τῶν νόμων δίκας ὧν ἂν ἀφῇ τις ἅπαξ λαγχάνειν,
[24] συκοφαντοῦντος τούτου καὶ παρὰ τοὺς νόμους δικαζομένου
παρεγραψάμεθ’ ἐκ τῶν νόμων μὴ εἶναι τὴν δίκην εἰσαγώγιμον.
ἵν’ οὖν εἰδῆθ’ ὑπὲρ οὗ τὴν ψῆφον οἴσετε, τόν τε νόμον ὑμῖν
τοῦτον ἀναγνώσεται καὶ τὰς μαρτυρίας ἐφεξῆς τῶν παρόν-
των, ὅτ’ ἀφίει τῆς μισθώσεως καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων
ἐγκλημάτων Ἀπολλόδωρος. λαβέ μοι τὰς μαρτυρίας ταυ-
τασὶ καὶ τὸν νόμον.

ΜΑΡΤΥΡΙΑΙ. ΝΟΜΟΣ.

[25] Ἀκούετε τοῦ νόμου λέγοντος, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τά τ’
ἄλλ’ ὧν μὴ εἶναι δίκας, καὶ ὅσα τις ἀφῆκεν ἢ ἀπήλλαξεν.
εἰκότως· εἰ γάρ ἐστι δίκαιον, ὧν ἂν ἅπαξ γένηται δίκη,
μηκέτ’ ἐξεῖναι δικάζεσθαι, πολὺ τῶν ἀφεθέντων δικαιότερον
μὴ εἶναι δίκας. ὁ μὲν γὰρ ἐν ὑμῖν ἡττηθεὶς τάχ’ ἂν εἴποι
τοῦθ’ ὡς ἐξηπατήθηθ’ ὑμεῖς· ὁ δ’ αὑτοῦ φανερῶς καταγνοὺς
καὶ ἀφεὶς καὶ ἀπαλλάξας, τίν’ ἂν ἑαυτὸν αἰτίαν αἰτιασάμενος
τῶν αὐτῶν πάλιν εἰκότως δικάζοιτο; οὐδεμίαν δήπου. διόπερ
τοῦτο πρῶτον ἔγραψεν ὁ τὸν νόμον θεὶς ὧν μὴ εἶναι δίκας,
ὅσα τις ἀφῆκεν ἢ ἀπήλλαξεν. ἃ τῷδε γέγονεν ἀμφότερα·
καὶ γὰρ ἀφῆκεν καὶ ἀπήλλαξεν. ὡς δ’ ἀληθῆ λέγω, μεμαρ-
τύρηται ὑμῖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι.

Λαβὲ δή μοι καὶ τὸν τῆς προθεσμίας νόμον.

ΝΟΜΟΣ.

[26] Ὁ μὲν τοίνυν νόμος, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, σαφῶς οὑτωσὶ
τὸν χρόνον ὥρισεν· Ἀπολλόδωρος δ’ οὑτοσὶ παρεληλυθότων
ἐτῶν πλέον ἢ εἴκοσιν τὴν ἑαυτοῦ συκοφαντίαν ἀξιοῖ περὶ
πλείονος ὑμᾶς ποιήσασθαι τῶν νόμων, καθ’ οὓς ὀμωμοκότες
δικάζετε. καίτοι πᾶσι μὲν τοῖς νόμοις προσέχειν εἰκός ἐσθ’
ὑμᾶς, οὐχ ἥκιστα δὲ τούτῳ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι. [27] δοκεῖ γάρ
μοι καὶ ὁ Σόλων οὐδενὸς ἄλλου ἕνεκα θεῖναι αὐτὸν ἢ τοῦ μὴ
συκοφαντεῖσθαι ὑμᾶς. τοῖς μὲν γὰρ ἀδικουμένοις τὰ πέντ’
ἔτη ἱκανὸν ἡγήσατ’ εἶναι εἰσπράξασθαι· κατὰ δὲ τῶν ψευ-
δομένων τὸν χρόνον ἐνόμισεν σαφέστατον ἔλεγχον ἔσεσθαι.
καὶ ἅμ’ ἐπειδὴ ἀδύνατον ἔγνω ὂν τούς τε συμβάλλοντας καὶ
τοὺς μάρτυρας ἀεὶ ζῆν, τὸν νόμον ἀντὶ τούτων ἔθηκεν, ὅπως
μάρτυς εἴη τοῦ δικαίου τοῖς ἐρήμοις.

***
[23] Λοιπόν, άνδρες Αθηναίοι, φέρατε εις τον νουν σας εκείνα εκ των λεχθέντων, τα οποία πρέπει να σας πείσουν ότι είναι νόμιμος η αίτησίς μας περί του απαραδέκτου της αγωγής του Απολλοδώρου. Ημείς δηλαδή, άνδρες Αθηναίοι, αφού έγινεν ο κανονισμός του λογαριασμού της τραπέζης, και εδόθη απαλλαγή σχετικώς με την μίσθωσιν αυτής και του ασπιδοπηγείου, αφού έγινε διαιτησία και πάλιν απηλλάγη ο Φορμίων πάσης υποχρεώσεως, οι δε νόμοι απαγορεύουν να εγείρη τις αγωγήν διά ζήτημα διά το οποίον θα απαλλαγή τις πάσης υποχρεώσεως, [24] ούτος συκοφαντεί και εγείρει αγωγήν παράνομον· διά τούτο υπεβάλομεν ένστασιν περί του απαραδέκτου της αγωγής του. Διά να είσθε λοιπόν εν γνώσει του ζητήματος, διά το οποίον θα εκφέρετε την γνώμην σας, και τον νόμον τούτον θα αναγνώση εις σας ο γραμματεύς και εν συνεχεία τας μαρτυρίας εκείνων, οι οποίοι ήσαν παρόντες, ότε ο Απολλόδωρος απήλλασσε τον Φορμίωνα πάσης υποχρεώσεως διά την μίσθωσιν και τας άλλας απαιτήσεις του. Παρακαλώ, γραμματεύ, λάβε τας μαρτυρίας ταύτας και τον νόμον.

ΜΑΡΤΥΡΙΑ. ΝΟΜΟΣ

[25] Ηκούσατε τον νόμον, άνδρες Αθηναίοι, τον νόμον, ο οποίος αναφέρει όλας τας περιπτώσεις, κατά τας οποίας δεν δύναται τις να καταφύγη εις τα δικαστήρια και ιδιαιτέρως την περίπτωσιν, κατά την οποίαν επήλθε συμβιβασμός και εδόθη απαλλαγή πάσης υποχρεώσεως. Και η διάταξις αύτη είναι πολύ δικαία· διότι, εάν είναι δίκαιον να μη εισάγωνται πλέον εις το δικαστήριον αι υποθέσεις, αι οποίαι ήδη εκρίθησαν, πολύ δικαιότερον είναι να μη φέρωνται εις τα δικαστήρια αι υποθέσεις, διά τας οποίας επήλθε συμφωνία μεταξύ των διαφερομένων. Διότι ο μεν καταδικασθείς από το δικαστήριόν σας ίσως ήθελεν ισχυρισθή, ότι σεις εξηπατήθητε· εκείνος όμως, ο οποίος ο ίδιος φανερά εξέφρασε γνώμην εναντίον του εαυτού του και συνεβιβάσθη και έδωσεν απαλλαγήν πάσης υποχρεώσεως, ποίαν δικαιολογίαν δύναται να προβάλη εναντίον της αποφάσεως που εξέφερε διά τον εαυτόν του, ώστε να έλθη εκ νέου εις το δικαστήριον διά την ιδίαν υπόθεσιν; Βεβαίως ουδεμίαν. Διά τούτο ο νομοθέτης έθεσεν επί κεφαλής όλων των περιστάσεων, κατά τας οποίας δεν δύναται τις να επανέλθη εις το δικαστήριον, εκείνην κατά την οποίαν επήλθε συμβιβασμός και απαλλαγή πάσης υποχρεώσεως. Ταύτα δε και τα δύο έγιναν εις τον Φορμίωνα, διότι ο Απολλόδωρος και συνεβιβάσθη με αυτόν και τον απήλλαξε πάσης υποχρεώσεως. Την αλήθειαν των λόγων μου επεβεβαίωσαν, άνδρες Αθηναίοι, οι μάρτυρες.

Γραμματεύ, λάβε και τον νόμον, ο οποίος καθορίζει την προθεσμίαν (πέραν της οποίας δεν δύναται τις να επανέλθη εις το δικαστήριον).

ΝΟΜΟΣ

[26] Ο μεν λοιπόν νόμος, άνδρες Αθηναίοι, πολύ σαφώς καθώρισε την προθεσμίαν· ο Απολλόδωρος όμως, αφού επέρασαν περισσότερα από είκοσιν έτη, έχει την αξίωσιν την συκοφαντίαν του σεις να θέσετε εις ανωτέραν θέσιν από τους νόμους, σύμφωνα προς τους οποίους έχετε ορκισθή ότι θα κρίνετε. Και όμως όλους μεν τους νόμους είναι πρέπον σεις να σέβεσθε, προ πάντων δε τούτον, άνδρες Αθηναίοι. [27] Έχω δε την γνώμην ότι και ο Σόλων διά καμμίαν άλλην αιτίαν δεν έθεσε τον νόμον τούτον παρά διά να μη συκοφαντείσθε. Διότι δι' εκείνους μεν, οι οποίοι αδικούνται, ο Σόλων ενόμισεν ότι είναι αρκετά τα πέντε έτη διά να λάβουν το δίκαιόν των· διά δε τους ψευδομένους ενόμισεν ότι ο διαρρεύσας χρόνος είναι η καλυτέρα απόδειξις του ψεύδους των. Και συγχρόνως, επειδή έβλεπεν ότι ήτο αδύνατον να ζουν πάντοτε οι συμβαλλόμενοι και οι μάρτυρες, έθεσε τον νόμον εις την θέσιν τούτων, διά να χρησιμεύση ως μάρτυς εις τους στερουμένους μαρτύρων.