Ο θάνατος χάνει τη φρίκη του αν κάποιος πεθάνει έχοντας εξαντλήσει τη ζωή του

Δεν διδάσκω Γιόζεφ, ότι ο άνθρωπος οφείλει ν' αντέχει το θάνατο ή να «συμβιβάζεται» μαζί του.

Ακολουθώντας αυτή την κατεύθυνση προδίδεις τη ζωή σου!

Το μάθημα που σου διδάσκω είναι: Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή!

"Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή!"

Η φράση αυτή προκάλεσε ένα σοκ στο Μπρόιερ. Η ευχάριστη απογευματινή βόλτα είχε αποκτήσει θανάσιμη σοβαρότητα.

-Να πεθαίνεις την κατάλληλη στιγμή; Τι εννοείς; Σε παρακαλώ, Φρήντριχ, δεν το αντέχω, σ' το 'χω πει πολλές φορές, να μου λες κάτι τόσο σημαντικό με τόσο αινιγματικό τρόπο. Γιατί το κάνεις αυτό;

-Θέτεις δυο ερωτήματα. Σε ποιό από τα δυο να απαντήσω;

-Σήμερα, πες μου για το να πεθαίνει κανείς τη σωστή στιγμή.

-Ζήσε όταν ζεις!

Ο θάνατος χάνει τη φρίκη του αν κάποιος πεθάνει έχοντας εξαντλήσει τη ζωή του!

Αν ο άνθρωπος δε ζει στη σωστή στιγμή, τότε δεν μπορεί ποτέ να πεθάνει τη σωστή στιγμή.

-Και τι σημαίνει αυτό; ξαναρώτησε ο Μπρόιερ, νιώθοντας ακόμη πιο μπερδεμένος.

-Ρώτησε τον εαυτό σου, Γιόζεφ: έχεις εξαντλήσει τη ζωή σου;

-Απαντάς στην ερώτηση με ερώτηση. Φρήντριχ!

-Κάνεις ερωτήσεις που γνωρίζεις την απάντησή τους" αντέκρουσε ο Νίτσε.

-Αν γνώριζα την απάντηση, γιατί να ρωτήσω;

-Για ν' αποφύγεις να μάθεις τη δική σου απάντηση!

-Γιόζεφ, προσπάθησε να καθαρίσεις το μυαλό σου. Φαντάσου το ακόλουθο διανοητικό πείραμα!

Τι θα συνέβαινε αν κάποιος δαίμονας σου έλεγε ότι αυτή τη ζωή -όπως τη ζεις τώρα και όπως την έχεις ζήσει στο παρελθόν- πρέπει να τη ζήσεις ξανά, αμέτρητες φορές;

Και χωρίς να συμβαίνει τίποτα καινούριο;

Όπου κάθε πόνος και κάθε χαρά κι ό,τι ήταν άφατα μικρό ή μεγάλο στη ζωή σου θα επιστρέφει σε σένα, όλα στην ίδια διαδοχή και ακολουθία -ακόμα κι αυτός ο άνεμος και τα δέντρα κι αυτά τα γλιστερά βράχια, ακόμα και το νεκροταφείο κι ο τρόμος, ακόμα κι αυτή η γλυκιά στιγμή κι εσύ κι εγώ, πιασμένοι απ' το μπράτσο, μουρμουρίζοντας αυτά τα λόγια;

Καθώς ο Μπρόιερ έμεινε σιωπηλός, ο Νίτσε συνέχισε:

-Φαντάσου την αιώνια κλεψύδρα της ύπαρξης ν' αναποδογυρίζει ξανά και ξανά και ξανά. Και κάθε φορά, αναποδογυρίζουμε κι εσύ κι εγώ, απλοί κόκκοι στη διαδικασία.

Ο Μπρόιερ έκανε μια προσπάθεια να τον καταλάβει.

-Αυτή η -η- η φαντασίωση, πώς-;

-Είναι κάτι παραπάνω από φαντασίωση.

Είναι κάτι παραπάνω από ένα νοητικό πείραμα.

Άκου μόνο τα λόγια μου! Άσε απ' έξω όλα τ' άλλα!

Σκέψου την αιωνιότητα. Δες πίσω σου -φαντάσου- να κοιτάζεις ατέλειωτα πίσω στο παρελθόν.

Ο χρόνος εξαπλώνεται προς τα πίσω για όλη την αιωνιότητα.

Και, αν ο χρόνος εξαπλώνεται συνεχώς προς τα πίσω, οτιδήποτε θα μπορούσε να συμβεί δεν έχει ήδη συμβεί;

Οτιδήποτε γίνεται τώρα δεν θα έχει γίνει έτσι παλιά;

Οτιδήποτε περπατάει εδώ δεν έχει περπατήσει το ίδιο μονοπάτι στο παρελθόν;

Ίρβιν Γιάλομ, Όταν έκλαψε ο Νίτσε