ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Πρὸς τὴν ἐπιστολήν (15-19)

[15] Εἰ δέ τις ὑμῶν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸν Φίλιππον ὁρῶν εὐτυχοῦντα φοβερὸν εἶναι νομίζει καὶ δυσπολέμητον, σώφρονος μὲν ἀνδρὸς χρῆται προνοίᾳ· μεγάλη γὰρ ῥοπή, μᾶλλον δὲ τὸ ὅλον ἡ τύχη ἐστὶ πρὸς ἅπαντα τὰ τῶν ἀνθρώπων πράγματα· κατὰ πολλοὺς μέντοι τρόπους ἕλοιτ᾽ ἄν τις οὐχ ἧττον τὴν ἡμετέραν εὐτυχίαν ἢ τὴν ἐκείνου.

[16] παρά τε γὰρ τῶν προγόνων ἐκ πλείονος χρόνου παρειλήφαμεν τὴν εὐδαιμονίαν οὐ τούτου μόνον, ἀλλὰ συνελόντι φράσαι πάντων τῶν ἐν Μακεδονίᾳ βασιλευσάντων· κἀκεῖνοι μὲν Ἀθηναίοις φόρους ἤνεγκαν, ἡ δ᾽ ἡμετέρα πόλις οὐδενί πω τῶν ἁπάντων. ἔτι δὲ τοσούτῳ πλείους ἀφορμὰς αὐτοῦ πρὸς τὴν τῶν θεῶν εὔνοιαν ἔχομεν, ὅσῳ διατελοῦμεν εὐσεβέστερα καὶ δικαιότερα πράττοντες.

[17] τί ποτ᾽ οὖν ἐκεῖνος ἐν τῷ προτέρῳ πολέμῳ πλείω κατώρθωσεν ἡμῶν; ὅτι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, (παρρησιάσομαι γὰρ πρὸς ὑμᾶς) ὁ μὲν αὐτὸς στρατεύεται καὶ ταλαιπωρεῖ καὶ τοῖς κινδύνοις πάρεστιν, οὔτε καιρὸν παριεὶς οὔθ᾽ ὥραν ἔτους παραλείπων οὐδεμίαν, ἡμεῖς δὲ (εἰρήσεται γὰρ τἀληθῆ) οὐδὲν ποιοῦντες ἐνθάδε καθήμεθα, μέλλοντες ἀεὶ καὶ ψηφιζόμενοι καὶ πυνθανόμενοι κατὰ τὴν ἀγορὰν εἴ τι λέγεται νεώτερον. καίτοι τί γένοιτ᾽ ἂν νεώτερον ἢ Μακεδὼν ἀνὴρ καταφρονῶν Ἀθηναίων καὶ τολμῶν ἐπιστολὰς πέμπειν τοιαύτας οἵας ἠκούσατε μικρῷ πρότερον;

[18] καὶ τῷ μὲν ὑπάρχουσι μισθοφόροι στρατιῶται, καὶ νὴ Δία πρὸς τούτοις τῶν παρ᾽ ἡμῖν ῥητόρων τινές, οἳ τὰς παρ᾽ ἐκείνου δωρεὰς οἴκαδε λαμβάνειν νομίζοντες οὐκ αἰσχύνονται Φιλίππῳ ζῶντες, οὐδ᾽ αἰσθάνονται πάντα καὶ τὰ τῆς πόλεως καὶ τὰ σφῶν αὐτῶν μικροῦ λήμματος πωλοῦντες. ἡμεῖς δ᾽ οὔτε τῶν ἐκείνου πραγμάτων οὐδὲν στασιάζειν παρασκευάζομεν, οὔτε ξενοτροφεῖν ἐθέλομεν, οὔτε στρατεύεσθαι τολμῶμεν.

[19] οὔκουν ἐστὶν οὐδὲν δεινόν, εἴ τι πεπλεονέκτηκεν ἡμῶν κατὰ τὸν πρότερον πόλεμον, ἀλλὰ μᾶλλον εἰ μηδὲν ποιοῦντες ἡμεῖς ὧν προσήκει τοὺς πολεμοῦντας, νομίζομεν κρατήσειν τοῦ πάντα πράττοντος· ἃ δεῖ τοὺς πλεονεκτήσειν μέλλοντας.

***
[15] Αν όμως κάποιος από σας, Αθηναίοι, βλέποντας τον Φίλιππο να τον βοηθάει η τύχη του, πιστεύει ότι είναι φοβερός και δύσκολος αντίπαλος, προνοεί ως σώφρων άνθρωπος. Γιατί είναι μεγάλη η επιρροή της τύχης, μάλλον είναι το παν σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής· από πολλές όμως απόψεις θα προτιμούσε κάποιος τη δική μας καλή τύχη παρά την τύχη εκείνου.

[16] Γιατί έχουμε κληρονομήσει την καλή τύχη από τους προγόνους μας όχι μόνο πολύ πιο πριν από τον Φίλιππο αλλά γενικά πολύ πιο πριν από όλους όσοι βασίλευσαν στη Μακεδονία. Εκείνοι πλήρωναν φόρους στους Αθηναίους, ενώ η πόλη μας σε κανέναν μέχρι τώρα από όλο τον κόσμο. Επιπλέον, έχουμε τόσο περισσότερους λόγους σε σχέση με αυτόν όσον αφορά την προς εμάς εύνοια των θεών όσο πιο σύμφωνες με τον θείο νόμο και το ανθρώπινο δίκαιο είναι οι πράξεις στις οποίες συνεχίζουμε να προβαίνουμε.

[17] Τότε, γιατί εκείνος κατόρθωσε περισσότερα από μας στον προηγούμενο πόλεμο; Γιατί αυτός, Αθηναίοι, (θα μιλήσω σε σας ελεύθερα), παίρνει μέρος στις εκστρατείες ο ίδιος προσωπικά, υφίσταται ταλαιπωρίες και είναι παρών στους κινδύνους, χωρίς να χάνει καμιάν ευκαιρία, χωρίς να αφήνει καμιά εποχή του έτους ανεκμετάλλευτη, ενώ εμείς (γιατί θα σας μιλήσω με κάθε ειλικρίνεια) καθόμαστε εδώ χωρίς να κάνουμε τίποτε, αναβάλλοντας συνεχώς, βγάζοντας ψηφίσματα και συγκεντρώνοντας πληροφορίες από την αγορά για τις τελευταίες ειδήσεις. Αλήθεια, τι πιο καινούργιο μπορεί να υπάρξει από το ότι ένας Μακεδόνας περιφρονεί τους Αθηναίους και τολμά να στέλνει επιστολές σαν αυτή που ακούσατε προ ολίγου;

[18] Επίσης, ο Φίλιππος έχει μισθοφόρους στρατιώτες και, μα τον Δία, και κάποιους από τους δικούς μας ρήτορες μίσθαρνα όργανά του, που, πιστεύοντας ότι κουβαλούν τα δώρα του στην πατρίδα, δεν ντρέπονται να έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην υπηρεσία του Φιλίππου, ούτε και αντιλαμβάνονται ότι για ένα μικρό κέρδος ξεπουλούν τα πάντα, τόσο τα συμφέροντα της πόλης όσο και τα δικά τους. Εμείς, αντίθετα, ούτε επιχειρούμε να κινήσουμε αποστασίες στην επικράτειά του ούτε θέλουμε να διατηρούμε μισθοφόρους ούτε τολμάμε να εκστρατεύσουμε.

[19] Επομένως, δεν είναι καθόλου παράξενο, αν έχει υπερισχύσει κάπως έναντι ημών κατά τον προηγούμενο πόλεμο· αντίθετα, θα ήταν πιο παράξενο, αν εμείς, χωρίς να κάνουμε τίποτε από όσα επιβάλλεται να κάνουν αυτοί που πολεμούν, πιστεύουμε ότι θα νικήσουμε αυτόν που κάνει όσα πρέπει να κάνουν όσοι έχουν φιλόδοξα σχέδια για το μέλλον.