Πολιτεύματα και νόμοι είναι παροδικοί, ισχύουν όσο τ ανέχονται οι άνθρωποι. Όταν καταντούν τυραννικοί και "παρά φύσιν βιάζονται", πρέπει ν αντικατασταθούν με ανθρωπινότερους.Ο περίφημος σοφιστής όπως ήταν επόμενο απόκτησε φήμη άθεου «άθεον εκτήσατο δόξαν».
Η ανθρωπομετρική άποψη ήταν για την ολιγαρχία χτύπημα σκληρότερο από τη μηχανιστική αντίληψη της ιωνικής φυσικής για τον κόσμο. Της αφαιρούσε άσπλαχνα τη θεική πρόνοια, που τα είχε κανονίσει τόσο φρόνιμα, να είναι δηλαδή αυτοί αφεντάδες κι οι άλλοι υποζύγια. Ο γέρος Πλάτων γράφει νοσταλγικά : "ο δε θεός ημίν πάντων χρημάτων μέτρον αν είη μάλιστα"
Έτσι ο Έλληνας δημοκρατικός άνθρωπος, άσκιαχτος από τις υπερφυσικές δυνάμεις, γίνεται από θεονόμος ανθρωπονόμος και παίρνει στα χέρια την τύχη του, ρυθμίζει την τεχνική, οικονομική και πολιτική ζωή με πρωτοβουλία δική του.
Οι θεσμοί, οι νόμοι, οι έξεις, η γλώσσα, η θρησκεία, είναι δικά του κατασκευάσματα.
Την ομιλία του δεν του τη δίδαξε κανένα θεός, τις τέχνες καμιά Αθηνά.
Την έννομη κοινωνική ζωή την οργάνωσε ο ίδιος ο άνθρωπος με το φιλότιμο και το αίσθημα του δικαίου (αιδώς και δίκη) που έχει μέσα του.
Η αγάπη της δικαιοσύνης το όσιο και ιερό, είναι συγκινήσεις του ανθρώπου ανεξάρτητες από πίστη σε θεό. Οι θεοί κατάντησαν το πολύ διακοσμητικοί, όπως έγινε πολύ πιο συνειδητά στον Επίκουρο. Την θέση τους την πήρε το ανθρώπινο λογικό.
Ο άνθρωπος δεν ενεργεί από φόβο κανενός θεού παρά από εσωτερική ανάγκη να είναι ηθικός, γιατί το φωτισμένο μυαλό του λέει πως συμφέρο του είναι να ενεργεί έτσι, επειδή ξέρει πως χωρίς εκείνα τα κοινωνικά αισθήματα τα χωρίς (αιδώς και δίκη) , δεν υπάρχει ούτε κράτος ούτε άτομο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου