Το Ταξίδι και το Τοπίο
Όταν ταξιδεύουμε στα μονοπάτια της ζωής, φυσικά εναποθέτουμε την προσοχή μας σε μέρη ομορφιάς, απολαμβάνοντας τη μεγαλοπρέπεια ενός ηλιοβασιλέματος, την τρυφερή αγκαλιά ενός αγαπημένου προσώπου ή την ήσυχη ικανοποίηση ενός επιτεύγματος. Αυτά είναι οι κήποι του ταξιδιού μας, όπου ο χρόνος μοιάζει να επιβραδύνει και οι αισθήσεις μας ξυπνούν στην πληρότητα της ύπαρξης. Σε αυτές τις στιγμές, γευόμαστε κάτι από το θείο—μια νύξη της τέλειας αρμονίας που υποβόσκει σε όλη την ύπαρξη.
Ωστόσο, αναπόφευκτα, το μονοπάτι μας οδηγεί και σε δύσκολα εδάφη—μέρη απώλειας, σύγχυσης και πόνου. Εδώ, επισπεύδουμε τα βήματά μας, εστιάζοντας την προσοχή μας στην ασφαλή διέλευση αντί στα γραφικά τοπία. Προστατεύουμε τον εαυτό μας όσο καλύτερα μπορούμε, πλοηγώντας προσεκτικά μέσα από βραχώδεις διαδρομές, κρατώντας τα μάτια μας στραμμένα στην υπόσχεση πιο ήπιων τοπίων μπροστά μας.
Ο μυστικιστής κατανοεί ότι και οι δύο αυτές εμπειρίες—οι όμορφες και οι δύσκολες—προέρχονται από την ίδια πηγή. Είναι διαφορετικές εκφράσεις της ίδιας θεμελιώδους πραγματικότητας, όπως τα κύματα διαφορετικού ύψους στον ίδιο ωκεανό. Ο κόσμος δεν αλλάζει την ουσιαστική του φύση όταν εκδηλώνεται ως πόνος αντί για χαρά· απλώς αποκαλύπτει μια διαφορετική όψη του άπειρου δυναμικού του.
Ο Καθρέφτης της Συνείδησης
Στην μυστικιστική οπτική, η συνείδηση θεωρείται ως το θεμέλιο κάθε ύπαρξης. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως «εξωτερικό κόσμο» είναι, στην πραγματικότητα, μια αντανάκλαση του άπειρου βάθους της επίγνωσης. Ο μεσαιωνικός Σούφι ποιητής Ρούμι αποτύπωσε αυτή την κατανόηση όταν έγραψε: «Δεν είσαι μια σταγόνα στον ωκεανό. Είσαι ολόκληρος ο ωκεανός μέσα σε μια σταγόνα.»
Αυτή η αναγνώριση μεταμορφώνει τη σχέση μας με το ταξίδι της ζωής. Όταν κατανοήσουμε πραγματικά ότι η ποικιλομορφία του κόσμου προκύπτει από μια υποκείμενη ενότητα, αρχίζουμε να βαδίζουμε διαφορετικά πάνω στη γη. Εξακολουθούμε να εκτιμούμε την ομορφιά και να επιδιώκουμε να αποφύγουμε τη βλάβη, αλλά δεν βλέπουμε πλέον αυτά ως θεμελιωδώς αντίθετες εμπειρίες. Αντιθέτως, γίνονται συμπληρωματικές όψεις του κοσμικού χορού—το λιλά ή το θείο παιχνίδι που εκδηλώνεται ως ο κόσμος της μορφής.
Πέρα από τη Δυαδικότητα
Η μυστικιστική οδός μας καλεί να υπερβούμε τη δυαδική σκέψη που χωρίζει την εμπειρία σε επιθυμητή και ανεπιθύμητη, καλή και κακή, όμορφη και άσχημη. Αντ’ αυτού, προσφέρει μια προοπτική που αγκαλιάζει κάθε εμπειρία ως ουσιαστικές εκφράσεις του συνόλου. Από αυτή την οπτική, ακόμα και η βιαστική μας διέλευση μέσα από δύσκολα εδάφη γίνεται ιερή—μια απαραίτητη κίνηση μέσα από μια όψη του θείου προς μια άλλη.
Ο χριστιανικός μυστικιστής του 14ου αιώνα Μάιστερ Έκχαρτ υπέδειξε αυτή την κατανόηση όταν έγραψε: «Το μάτι με το οποίο βλέπω τον Θεό είναι το ίδιο μάτι με το οποίο ο Θεός με βλέπει.» Σε αυτή την αμοιβαία όραση, κάθε διαχωριστικότητα διαλύεται. Δεν υπάρχει ταξιδιώτης ξεχωριστός από το μονοπάτι, ούτε παρατηρητής διακριτός από το παρατηρούμενο. Υπάρχει μόνο το ενιαίο πεδίο της ύπαρξης, που εκφράζεται σε ατελείωτες παραλλαγές.
Το Παράδοξο της Διαφορετικότητας στην Ενότητα
Ωστόσο, εδώ βρίσκεται το μεγάλο παράδοξο της μυστικιστικής κατανόησης: η αναγνώριση της ενότητας δεν αναιρεί την πραγματικότητα της διαφορετικότητας. Αντιθέτως, αποκαλύπτει τη διαφορετικότητα ως την απαραίτητη έκφραση της ενότητας. Όπως το λευκό φως διαθλάται σε ουράνιο τόξο χρωμάτων όταν περνά μέσα από ένα πρίσμα, έτσι και η μοναδική πηγή της ύπαρξης εκδηλώνεται ως οι αμέτρητες μορφές της ύπαρξης.
Η αρχαία Βεδαντική έννοια του Μπράχμαν (η απόλυτη πραγματικότητα) που εμφανίζεται ως οι πολλές μορφές του κόσμου (μάγια) αποτυπώνει αυτό το παράδοξο τέλεια. Η διαφορετικότητα του κόσμου δεν είναι ούτε μια ψευδαίσθηση που πρέπει να απορριφθεί ούτε μια απόλυτη πραγματικότητα που πρέπει να κατακτηθεί, αλλά μάλλον η δυναμική έκφραση του άμορφου που παίρνει μορφή.
Η Πρακτική της Ενιαίας Επίγνωσης
Πώς μπορούμε να ζήσουμε από αυτή την κατανόηση; Οι μυστικιστικές παραδόσεις προσφέρουν πρακτικές που μας βοηθούν να ρίξουμε μια ματιά και τελικά να ενσαρκώσουμε αυτή την αντίληψη της ενότητας-μέσα-στη-διαφορετικότητα:
Στον διαλογισμό, μαθαίνουμε να αναπαυόμαστε στην ευρύχωρη επίγνωση που περιέχει κάθε εμπειρία χωρίς να ορίζεται από καμία από αυτές—όπως ο ουρανός που παραμένει αμετάβλητος από τα σύννεφα που περνούν μέσα από αυτόν.
Στην συμπονετική δράση, αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας στους άλλους και ανταποκρινόμαστε στον πόνο τους ως δικό μας, όχι από ηθική υποχρέωση αλλά από την άμεση αντίληψη της κοινής μας ύπαρξης.
Στην ενατένιση της φύσης, αντιλαμβανόμαστε το αλληλοσυνδεδεμένο δίκτυο της ζωής όχι ως αφηρημένη έννοια αλλά ως μια βιωμένη πραγματικότητα, νιώθοντας τον παλμό του συνόλου σε κάθε ιδιαίτερη εκδήλωση.
Στην παράδοση στο θείο, απελευθερώνουμε τις προσκολλήσεις μας σε συγκεκριμένα αποτελέσματα και ανοίγουμε τον εαυτό μας στη σοφία του μεγαλύτερου συνόλου, εμπιστευόμενοι το ταξίδι ακόμα και όταν ο σκοπός του παραμένει ασαφής στην περιορισμένη μας κατανόηση.
Το Αιώνιο Τώρα
Ίσως η βαθύτερη διορατικότητα της μυστικιστικής προοπτικής είναι ότι η ενότητα του κόσμου υπάρχει όχι μόνο στον χώρο αλλά και στον χρόνο. Το ίδιο το ταξίδι—με τη φαινομενικά γραμμική του εξέλιξη από το παρελθόν στο μέλλον—υπάρχει μέσα στο αιώνιο παρόν. Όπως έγραψε ο χριστιανικός στοχαστής Τόμας Μέρτον: «Η ζωή είναι τόσο απλή: ζούμε σε έναν κόσμο που είναι απόλυτα διαφανής και το θείο λάμπει μέσα από αυτόν όλη την ώρα.»
Από αυτή την οπτική, τόσο τα όμορφα μέρη όπου εναποθέτουμε την προσοχή μας όσο και τα δύσκολα εδάφη από τα οποία περνάμε βιαστικά είναι εξίσου παρόντα στο αιώνιο τώρα. Δεν είναι σταθμοί σε ένα γραμμικό ταξίδι αλλά όψεις του διαμαντιού της ύπαρξης, κάθε μία αντανακλώντας το φως της ύπαρξης με τον μοναδικό της τρόπο.
Η Επιστροφή στο Θαύμα
Η μυστικιστική οπτική τελικά μας επιστρέφει σε μια κατάσταση βαθιάς έκπληξης για το θαύμα της ίδιας της ύπαρξης. Όταν αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο ως ένα—παρά τα πολλά του πρόσωπα—δεν μπορούμε ποτέ ξανά να θεωρήσουμε οποιαδήποτε πτυχή του δεδομένη. Το συνηθισμένο γίνεται εξαιρετικό. Το καθημερινό αποκαλύπτεται ως ιερό. Ακόμα και ο πόνος, αν και ποτέ δεν αναζητείται, γίνεται μια πύλη για βαθύτερη κατανόηση αντί για απλώς ένα εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί.
Σε αυτή την κατάσταση έκπληξης, γινόμαστε ξανά σαν παιδιά, βλέποντας τον κόσμο με φρέσκα μάτια. Όπως δίδαξε ο Ιησούς: «Αν δεν αλλάξετε και δεν γίνετε σαν μικρά παιδιά, δεν θα εισέλθετε ποτέ στη βασιλεία των ουρανών.» Αυτή η βασιλεία δεν είναι ένα μακρινό βασίλειο αλλά ο ίδιος ο κόσμος, αντιληπτός μέσα από τα μάτια της συνείδησης της ενότητας.
Το Ξετύλιγμα του Ταξιδιού
Καθώς ταξιδεύουμε στα μονοπάτια της ζωής, λοιπόν, μπορεί να συνεχίσουμε να απολαμβάνουμε τα όμορφα μέρη και να βιαζόμαστε μέσα από δύσκολες διαδρομές. Αλλά το κάνουμε με την αυξανόμενη επίγνωση ότι αυτά δεν είναι ξεχωριστές πραγματικότητες αλλά εκφράσεις της ίδιας υποκείμενης αλήθειας. Ο κόσμος είναι πράγματι ένα, ακόμα και στην υπέροχη διαφορετικότητά του.
Σε αυτή την αναγνώριση βρίσκεται τόσο η βαθιά ειρήνη όσο και η δυναμική εμπλοκή με τη ζωή. Δεν χρειάζεται να δραπετεύσουμε από τον κόσμο για να βρούμε την ενότητα, γιατί η ενότητα είναι η ίδια η φύση του κόσμου όταν βλέπεται με τα μάτια της σοφίας. Είμαστε ταυτόχρονα οι ταξιδιώτες στο μονοπάτι και το ίδιο το μονοπάτι, οι παρατηρητές της ομορφιάς και η ομορφιά που παρατηρείται, οι πλοηγοί της δυσκολίας και η δυσκολία που πλοηγείται.
Με τα λόγια των Ουπανισάδων: «Αυτό είναι ολόκληρο· εκείνο είναι ολόκληρο. Από την ολότητα προέρχεται η ολότητα. Όταν η ολότητα αφαιρείται από την ολότητα, η ολότητα παραμένει.»
Και έτσι το ταξίδι συνεχίζεται, αιώνια νέο αλλά πάντα ολοκληρωμένο, μια συνεχής αποκάλυψη του ενός κόσμου στις άπειρες εκφράσεις του.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου