ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ ΜΑΝΤΥΑΜΑΚΑ (ΣΟΥΝΥΑΒΑΝΤΑ)

Η «ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ» («ΣΧΕΤΙΚΙΣΤΙΚΗ») ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Μαντυαμάκα (Σουνυαβάντα): Όλα Είναι Σουνυάτα. Το Βιτζνάνα (η πιο λεπτή μορφή αντίληψης) είναι σουνυάτα. Όταν αυτό συνειδητοποιείται (όταν το βιτζνάνα "διαλύεται" σαν λειτουργία) αναδύεται η Τζνάνα (η Τζνάνα Παραμίτα), η Μη-Δυαδική Γνώση (Αντβάγια) της Πραγματικότητας, η Πραγματικότητα.

Προοίμιο

«Σαν τα αστέρια, μία οφθαλμαπάτη, σαν λυχνάρι, μία μασκαράτα, δροσοσταλίδες ή μία πομφόλυγα, ένα όνειρο, μία αστραπή ή σύννεφο, έτσι θα έπρεπε να βλέπουμε αυτό που είναι εθισμένο»

Σουνυάτα

Για τον Αρχέγονο Βουδισμό η Έσχατη Πραγματικότητα είναι Απροσδιόριστη. Θεωρείται σαν Αδειοσύνη, Άπειρο, Απροσδιόριστο. Μέσα σε Αυτή την «Αδειοσύνη», με αίτιο την άγνοια (αβίντυα), το σφάλμα, την λανθασμένη αντίληψη (μόχα) εμφανίζεται σε κοσμικό και ατομικό επίπεδο το γίγνεσθαι (σαμσάρα), σαν διαδικασία, σαν εξέλιξη, σαν διαδοχή στιγμιαίων καταστάσεων (ντάρμας)… Τα ντάρμας υπάρχουν σαν στιγμιαία εξαρτημένα φαινόμενα, σαν απλά φαινόμενα ή σαν αιτίες των αντικειμένων, μπορούν δηλαδή να προσδιορισθούν «έτσι» ή «έτσι» και πάντως θεωρούνται πραγματικά…. Το Νιρβάνα πραγματοποιείται με το σβήσιμο των διαδικασιών εξέλιξης, που θεωρούνται «πραγματικές»…

Έτσι Νιρβάνα και Σαμσάρα θεωρούνται και τα δύο πραγματικά και αντίθετα…

Γιά το Σουνυαβάντα το Σουνυάτα (Κενότητα) αποτελεί την Μόνη Πραγματικότητα. Το Σουνυάτα δεν προσδιορίζεται, είναι σαν να μην «υπάρχει» (γι’ αυτό δίνει την «εντύπωση» του Κενού). Tο Σουνυάτα είναι το Απόλυτο, η Έσχατη Πραγματικότητα που δεν υπάγεται σε κατηγορίες της νόησης. Δεν μπορούμε με κανένα τρόπο να «συλλάβουμε» το Σουνυάτα. Το Σουνυάτα (η Κενότητα) είναι «Κενή». Στο Σουνυάτα, στο Απόλυτο, δεν μπορούν να αποδοθούν προσδιορισμοί, ιδιότητες. Αυτό που υπάρχει είναι το Σουνυάτα, δεν υπάρχει τίποτα διαφορετικό, ό,τι εμφανίζεται διαφορετικό, το φαινόμενο, είναι επίσης Σουνυάτα. Το Σαμσάρα λοιπόν δεν είναι παρά μια φαινομενική πραγματικότητα. Τα ντάρμας είναι Σουνυάτα, δηλαδή δεν μπορούν να προσδιορισθούν (δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν υποστηρίγματα της αντίληψης). Τα ντάρμας εμφανίζονται αλλά δεν διαρκούν, είναι αναλαμπές μέσα στο Σουνυάτα, δεν υπάρχουν σταθερά εκεί, άρα δεν διαφέρουν από το Σουνυάτα Έτσι και τα «πράγματα» αυτά καθεαυτά δεν είναι προσδιορίσιμα. Έτσι μόνο το Σουνυάτα αποτελεί Πραγματικότητα … Το Νιρβάνα πραγματοποιείται…Έτσι Νιρβάνα και Σαμσάρα είναι το ίδιο…

Έτσι η Μόνη Πραγματικότητα που υπάρχει είναι το Σουνυάτα (Κενότητα), δεν υπάρχει κάποια διαφορετική κατάσταση, δεν υπάρχει Νιρβάνα, δεν υπάρχει ύπαρξη, σαμσάρα, κάρμα, δεν υπάρχει πραγμάτωση, δεν υπάρχει τίποτα, όλα αυτά είναι φαντασιακές καταστάσεις. Αυτός που αντιλαμβάνεται το Σουνυάτα βιώνει την Πραγματικότητα. Όποιος δεν το αντιλαμβάνεται βυθίζεται σε μια φαντασιακή πραγματικότητα όπου όλα όμως δεν έχουν καμιά πραγματική ύπαρξη. Έτσι αυτό που οφείλουν οι «υπάρξεις» είναι η συνειδητοποίηση του Σουνυάτα, της Μόνης Πραγματικότητας. Όσο δεν το συνειδητοποιούν είναι μέσα στο φαντασιακό. Έτσι στο Σουνυαβάντα η έννοια της Πραγμάτωσης διαφοροποιείται. Το ζητούμενο δεν είναι όπως στο Θεραβάντα το σβήσιμο των διαδικασιών εξέλιξης αλλά η συνειδητοποίηση ότι υπάρχει μόνο Μία Πραγματικότητα κι ότι όλες οι καταστάσεις ύπαρξης είναι φαντασιακές. Αν και η Πραγματικότητα τίθεται διαφορετικά και η έννοια της πραγμάτωσης διαφοροποιείται όμως και στο Σουνυαβάντα υπάρχει κάτι να πραγματωθεί, η συνειδητοποίηση του Σουνυαβάντα, της Μόνης Πραγματικότητας. Έτσι ανάμεσα στο Θεραβάντα και το Σουνυαβάντα δεν υπάρχει καμιά διαφορά, απλά υπάρχει μια διαφορετική περιγραφή και μια διαφορετική προσέγγιση της Πραγματικότητας.

Σουνυάτα και ντάρμας (φαινόμενο, φαινόμενα, κόσμος)

Το Σουνυάτα αποτελεί την Μόνη Πραγματικότητα. Ό,τι εμφανίζεται (προσδιορίσιμο, υπαρκτό, αντικειμενικό) είναι μόνο φαινόμενο που όταν αναλυθεί στους προσδιορισμούς του (λακσάνα – χαρακτηριστικά, προσδιορισμοί, υποστηρίγματα της νόησης) δεν έχει καμία πραγματικότητα δική του (σβαμπάβα – αυτούπαρξη, υπόσταση, πραγματικότητα) κι έτσι «διαλύεται» πάλι στο Σουνυάτα.

Έτσι με αυτή την έννοια υπάρχει μόνο το Σουνυάτα, δεν υπάρχει τίποτα άλλο από το Σουνυάτα, κάποια αντικειμενική πραγματικότητα, αυθύπαρκτα αντικείμενα, κλπ. Τα ντάρμα που για το Θεραβάντα ήταν πραγματικά για το Σουνυαβάντα δεν διαφέρουν από το Σουνυάτα. Τα σκάντας που για το Θεραβάντα θεωρούνταν αληθινά για το Σουνυάτα δεν είναι παρά φαινόμενα που υφαίνονται μέσα στο Σουνυάτα. Το βιτζνάνα (η «συνείδηση» μιάς ατομικής ύπαρξης) όταν αναλυθεί στους προσδιορισμούς του, στην «φύση» του είναι μόνο αντίληψη, είναι φαινόμενο που η βαθύτερη φύση του είναι Σουνυάτα. Το ίδιο όλα τα φαινόμενα, τα σαμσκάρας, οι εντυπωμένες αντιλήψεις που τροφοδοτούν τάσεις, ένστικτα, επιθυμίες, όταν αναλυθούν στην λειτουργία τους δεν έχουν καμιά πραγματικότητα, είναι μόνο αντιλήψεις, είναι Σουνυάτα. Τα αντικείμενα της αντίληψης, της αίσθησης, τα αντικείμενα, είναι όλα φαινόμενα.

Το Σουνυάτα είναι η Μόνη Πραγματικότητα. Όλα τα φαινόμενα είναι αντιλήψεις μόνο (κι όταν αναλυθούν στην φύση τους είναι απατηλά), δεν έχουν καμία πραγματικότητα, είναι Σουνυάτα. Έτσι δεν υπάρχει καμιά ουσιαστική διάκριση ανάμεσα στο Σουνυάτα και την αντίληψη των φαινομένων (που συνθέτουν την εμπειρία του φαινομενικού κόσμου). Υπάρχουν τρεις ποικιλίες φαινομένων, τα φαινόμενα βιτζνάνα, τα φαινόμενα σαμσκάρα, και τα εξωτερικά φαινόμενα. Τα εξωτερικά, αντικειμενικά, φαινόμενα είναι απατηλά, δεν συνθέτουν κάποιο αντικειμενικό, αυθύπαρκτο, κόσμο, δεν υπάρχουν ουσιαστικά. Βέβαια όλα αυτά τα φαινόμενα, όταν εκδηλώνονται, υπακούουν στην δική τους νομοτέλεια. Δεν υπάρχει λοιπόν διάκριση ανάμεσα στο Σουνυάτα και τα φαινόμενα. Απλά υπάρχει αντίληψη του Σουνυάτα ή αντίληψη των φαινομένων που δεν διαφέρουν από το Σουνυάτα.

Σουνυάτα, η Μόνη Πραγματικότητα

Εφόσον μόνο το Σουνυάτα Είναι Πραγματικότητα κι όλα τα φαινόμενα υφαίνονται στο Σουνυάτα και δεν διαφέρουν ουσιαστικά από το Σουνυάτα, είναι Σουνυάτα, δεν υπάρχει σαμσάρα, ούτε έξοδος από το σαμσάρα. Απλά υπάρχει αντίληψη του Σουνυάτα ή αντίληψη των φαινομένων που είναι επίσης Σουνυάτα, είναι το ίδιο κι ας φαίνονται «διαφορετικά». Επίσης ο νόμος του κάρμα (της αιτιότητας, της σύνδεσης αιτίου αποτελέσματος) αφορά μονάχα την «εικονική» πραγματικότητα.

Μονάχα το Σουνυάτα είναι Πραγματικότητα, όλα τα άλλα είναι μονάχα όνειρο, αυταπάτη.

Ντυάνα

Το Σουνυάτα είναι η Μόνη Πραγματικότητα (στο Σουνυάτα υφαίνονται όλα τα φαινόμενα και δεν διαφέρουν από Αυτό). Υπάρχει αντίληψη του Σουνυάτα ή αντίληψη των φαινομένων, που είναι επίσης Σουνυάτα. Μπόντι είναι η αντίληψη ότι μόνο το Σουνυάτα είναι πραγματικότητα. Όταν τα φαινόμενα αναλύονται και διαλύονται στο Σουνυάτα υπάρχει Μπόντι. Όταν τα φαινόμενα αφήνονται να εκδηλώνονται δεν υπάρχει Μπόντι. Υπάρχουν τρία είδη φαινομένων, τα φαινόμενα βιτζνάνα, τα φαινόμενα σαμσκάρα, όλα τα φαινόμενα της αντίληψης.

Η Πρακτική που οδηγεί στο Μπόντι είναι το Ντυάνα. Σκοπός του Ντυάνα είναι να εξουδετερωθούν όλα τα φαινόμενα, να διαλυθούν μέσα στο Σουνυάτα. Τα φαινόμενα της αντίληψης που δεν θεωρούνται διαφορετικά από το Σουνυάτα απορρίπτονται έτσι κι αλλιώς σαν μη πραγματικά (σαν απλά φαινόμενα). Μένουν λοιπόν δύο είδη φαινομένων. Τα σαμσκάρα, που είναι νοητικά εντυπώματα και πρέπει να απορρίπτονται ξανά και ξανά καθώς αναδύονται από το βάθος της ύπαρξης, από τα ένστικτα, τις μνήμες, κλπ. και τα φαινόμενα βιτζνάνα που δομούν την αντίληψη μιας προσωπικής ύπαρξης που πρέπει να από-δομείται συνεχώς μέχρι να διαλυθεί στο Σουνυάτα. Στην συνέχεια πρέπει να από-δομηθεί η ίδια η αντίληψη της Σουνυάτα, που σχετίζεται με τις εσωτερικές νοητικές λειτουργίες. Η Αληθινή Σουνυάτα είναι πέραν όλων αυτών.

Το Ντυάνα έχει λοιπόν Πέντε Βαθμίδες (ή Επτά Βαθμίδες, αν λάβουμε υπ’όψιν μας ότι η απόρριψη της εσωτερικής νοητικότητας έχει τρία στάδια):

1) Απόρριψη του σάμτζνα (αντιληπτική διαδικασία). Τα φαινόμενα της αντίληψης, σαν αντικειμενικά φαινόμενα, απορρίπτονται έτσι κι αλλιώς.

2) Απόρριψη, Εξάλειψη του σαμσκάρα (διανόηση). Τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί σαν στήριγμα ή να χρησιμοποιηθεί σαν βάση για διανοητική εργασία.

3) Απόρριψη, Εξουδετέρωση, του βιτζνάνα (συνείδηση, θεώρηση). Ακόμα και η προσωπική λύτρωση μέσα στο Νιρβάνα πρέπει να απορριφθεί. Το ίδιο το Νιρβάνα σαν προσωπική επίτευξη είναι απατηλό.

4) Απόρριψη της Εσωτερικής Νοητικής Δραστηριότητας… Δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα στο Σουνυάτα και την νοητική δραστηριότητα, το Νιρβάνα και τα σκάντα.

α) Όλα είναι Σουνυάτα – το υποκείμενο και το αντικείμενο διαχωρίζονται.

β) Η ίδια η συνείδηση είναι Σουνυάτα – υποκείμενο αντικείμενο ταυτίζονται.

γ) Η Σουνυάτα είναι άδεια από Σουνυάτα – δεν υπάρχει υποκείμενο, αντικείμενο.

5) ΜΠΟΝΤΙ, (Πραγμάτωση, Επίτευξη, Φώτιση).

Όταν φτάσουμε στην αντίληψη του Σουνιάτα τότε αντιλαμβανόμαστε ότι δεν υπάρχει καμιά διάκριση σε Σουνιάτα και φαινόμενα, καμιά διάκριση.

Μπόντι

Σύμφωνα με την διδασκαλία του Σουνυαβάντα όλα είναι Σουνυάτα, δεν υπάρχει κάτι άλλο από το Σουνυάτα, όλα τα φαινόμενα είναι Σουνυάτα. Όταν το συνειδητοποιούμε υπάρχει Μπόντι. Επομένως Μπόντι σημαίνει αντίληψη της Πραγματικότητας, της Μόνης Πραγματικότητας που υπάρχει, δεν σημαίνει επίτευξη κάποιας άλλης κατάστασης. Όταν δεν αντιλαμβανόμαστε την Πραγματικότητα (όταν δεν υπάρχει Μπόντι) είμαστε σε μια ονειρική κατάσταση, μη πραγματική σε τελευταία ανάλυση. Τελικά είτε αντιλαμβανόμαστε την Πραγματικότητα, είτε όχι. Όταν την αντιλαμβανόμαστε είναι σαν να ξυπνάμε στην Πραγματικότητα, την Μόνη Πραγματικότητα, οι άλλες καταστάσεις είναι σαν να μην υπάρχουν. Δεν υπάρχει επίτευξη λοιπόν με την έννοια ότι μεταβαίνουμε από μια πραγματική κατάσταση σε μια άλλη πραγματική κατάσταση.