Στο κοινωνικό πεδίο, ένα πιθανό κόστος της αυτοεξαπάτησης είναι ότι καθιστά το άτομο ευάλωτο στη χειραγώγηση (και στην εξαπάτηση) από τρίτους. Αν οι άλλοι έχουν επίγνωση των πράξεών μας και εμείς όχι, μπορούν να χειραγωγήσουν τη συμπεριφορά μας χωρίς να το αντιληφθούμε. Αναλογιστείτε την ακόλουθη ιστορία: Πριν από τριάντα πέντε χρόνια, σε ένα επαρχιακό μπαρ της Τζαμάικας, ένας περαστικός από το Κίνγκστον (την πρωτεύουσα της Τζαμάικας) κοκορευόταν στους θαμώνες ότι δεν μέθαγε ποτέ: «Δεν γίνεται να μεθύσεις πρωτευουσιάνο!». Όπως ήταν φυσικό, οι ντόπιοι -ανάμεσά τους και εγώ- διαφωνούσαν, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει μια οξεία αντιπαράθεση. Ξαφνικά, όμως, ένα θαμώνας είχε μια λαμπρή ιδέα: άλλαξε στρατόπεδο. Συμφώνησε με τον περαστικό ότι είναι αδύνατον να μεθύσεις ένα πρωτευουσιάνο… και τον κέρασε ένα ποτό. Σύντομα μπήκαμε στο νόημα και οι υπόλοιποι- αλλάξαμε όλοι στρατόπεδο και αρχίσαμε να κερνάμε τον ξένο ποτά. Ο πρωτευουσιάνος βρισκόταν στον παράδεισο του πότη: όλοι συμφωνούσαν με ό,τι έλεγε και τον κερνούσαν το ένα ποτό μετά το άλλο. Άρχισε να μεθά ολοένα περισσότερο, και τελικά κατέληξε να πέσει από την καρέκλα του, να σωριαστεί κατάχαμα, να ξεράσει στο πάτωμα και να κυλιστεί στον εμετό του. Δεν είμαι υπερήφανος για τη συμπεριφορά μου, αλλά η αλήθεια είναι ότι διπλωθήκαμε όλοι στα γέλια -όσο χαμηλότερα έπεφτε τόσο περισσότερο το διασκεδάζαμε. Όπως αρέσει στον Χιούι Νιούτον να λέει, «τον είχαμε του χεριού μας». Αν θέλαμε, μπορούσαμε να τον είχαμε ληστέψει ή ακόμη και να τον είχαμε σκοτώσει· ήταν έρμαιο των διαθέσεών μας. Είχε υποκύψει σε έναν θανάσιμο κίνδυνο της αυτοεξαπάτησης: μπορεί να μην πίστευε ειλικρινά ότι είναι αδύνατον ένας πρωτευουσιάνος να μεθύσει, αλλά είχε εμφανώς βυθιστεί σε έναν φαντασιακό κόσμο, στον οποίο όλοι έχαφταν αμάσητα τα φούμαρα που τους πουλούσε. Δεν είχε αντιληφθεί στο ελάχιστο τι πραγματικά συνέβαινε, και η περιπέτεια θα μπορούσε κάλλιστα να του είχε στοιχίσει τη ζωή.Παρατηρούμε εδώ ένα γενικό και εξόχως σημαντικό κόστος της αυτοεξαπάτησης. Στο πλαίσιο των κοινωνικών συναναστροφών μας, προσπαθούμε να εξαπατήσουμε τους άλλους κλείνοντας τα μάτια σε κάποια κρίσιμα στοιχεία της κοινωνικής πραγματικότητας. Τι συμβαίνει, όμως, αν οι άλλοι έχουν πλήρη επίγνωση του στοιχείου που εμείς αγνοούμε; Σε τέτοια περίπτωση, διατρέχουμε τον κίνδυνο ο περίγυρός μας να χρησιμοποιήσει εις βάρος μας το ανώτερο επίπεδο γνώσεών του, ενόσω εμείς συνεχίζουμε, αδαείς, να εξαπατούμε τον εαυτό μας. Στην περίπτωση του περαστικού από το Κίνγκστον, η υπεροψία του χρησιμοποιήθηκε από τούς θαμώνες του μπαρ ως όπλο εναντίον του.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου