Ο Κίμων ήταν ο γιος του Μιλτιάδη, του ήρωα της μάχης του Μαραθώνα, πλούσιος και με πολύ ισχυρές γνωριμίες. Μητέρα του ήταν η Ηγησιπύλη, κόρη του Ολόρου, του βασιλιά της Θράκης. Η αδελφή του είχε παντρευτεί τον πλουσιότερο Αθηναίο της εποχής, τον Καλλία και σύζυγος του Κίμωνα ήταν η Ισοδίκη, από τη γενιά των Αλκμεωνιδών, που ήταν η γενιά και του σπουδαίου Περικλή.Ο Κίμων είχε εντυπωσιακή εμφάνιση, ιδιαιτέρως φιλική συμπεριφορά προς όλους και εξαιρετικά πειστικό λόγο. Κατά τη διάρκεια της πολιτικής του δράσης κατόρθωσε να εξομαλύνει τις σχέσεις ανάμεσα στην Αθήνα και την Σπάρτη, κυρίως επειδή θαύμαζε τον τρόπο ζωής των Λακώνων. Οι Σπαρτιάτες τον εμπιστεύονταν και όσο ήταν εκείνος στα πράγματα, επεδίωκαν ειρηνικές σχέσεις με την Αθήνα.
Ο αριστοκράτης, φίλος των φτωχών
Το πιο εντυπωσιακό κατόρθωμα του Κίμωνα ήταν η αφοσίωση της τάξης των ακτημόνων, οι οποίοι επάνδρωναν τα πλοία του νικηφόρου αθηναϊκού ναυτικού και παραδοσιακά ήταν υποστηρικτές του Θεμιστοκλή. Πώς έγινε, λοιπόν, αυτοί οι φτωχοί Αθηναίοι από τους οποίους εξαρτιόταν αποκλειστικά η ασφάλεια και η ευημερία της πόλης, να υποστηρίζουν φανατικά έναν αριστοκράτη που περιόριζε την πολιτική τους δύναμη και που οραματιζόταν την διεύρυνση της εξουσίας του Αρείου Πάγου, δηλαδή των πλουσίων αριστοκρατών.
Τα μεγάλα πλεονεκτήματα του Κίμωνα, εκτός από την ελκυστική του εμφάνιση, ήταν ο πρόσχαρος, κοινωνικός χαρακτήρας του, η ευκολία με την οποία μπορούσε κανείς να τον πλησιάσει και, κυρίως, η γενναιοδωρία του. Οι πλούσιοι φίλοι του που τον συνόδευαν, αντάλλασσαν τα πολυτελή τους ρούχα με εκείνα των απόρων που έβρισκαν στον δρόμο τους και μοίραζαν νομίσματα σε όποιον είχε ανάγκη. Ο ίδιος ο Κίμων είχε αφαιρέσει την περίφραξη από το κτήμα του, ώστε να έχουν όλοι πρόσβαση στους καρπούς του και είχε καθιερώσει καθημερινό συσσίτιο στο ίδιο του το σπίτι. Αν ήσουν ένας από τους άτυχους Αθηναίους χωρίς εισόδημα, μπορούσες καθημερινά να απολαμβάνεις ένα γεύμα στο σπίτι του συμπαθητικού αριστοκράτη. Έχοντας βέβαιη την υποστήριξη της τάξης του και την λατρεία των φτωχών, ο Κίμων παρέμεινε για περισσότερα από δέκα χρόνια ο ισχυρότερος πολιτικός άνδρας της Αθήνας και κανένας δεν φαινόταν ικανός να τον ξεπεράσει.
Η πολιτική του δράση
Το 463 Π.Κ.Χ, όταν ο Περικλής έκανε τα πρώτα του βήματα στην πολιτική σκηνή της Αθήνας, ο Κίμων κυριαρχούσε ήδη τα τελευταία δέκα χρόνια, αφού οι Αθηναίοι τον εξέλεγαν κάθε χρόνο στη θέση του στρατηγού. Οι ηγετικές του ικανότητες είχαν διαφανεί από την εποχή της ναυμαχίας της Σαλαμίνας, όταν, ενάντια στα συμφέροντα της τάξης του, υποστήριξε την πρόταση του Θεμιστοκλή που επέμενε να πολεμήσουν τους Πέρσες στη θάλασσα. Για να πείσει, μάλιστα, τους Αθηναίους, προέβη σε μία συμβολική, συγκινητική ενέργεια: Ανέβηκε στην Ακρόπολη και αφιέρωσε τα ηνία του αλόγου του στη θεά Αθηνά. Ήθελε έτσι να δείξει πως στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν ήταν το ιππικό που θα έσωζε την πόλη.
Ο Κίμων πρωτοστάτησε επίσης στην επίτευξη συμμαχίας ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις, υπό την αρχηγία της Σπάρτης, με στόχο την απελευθέρωση των ελληνικών πόλεων της Μ. Ασίας που αποτελούσαν ακόμα μέρος της περσικής αυτοκρατορίας. Και όταν ο Σπαρτιάτης Παυσανίας με την σκληρή του συμπεριφορά έχασε την εμπιστοσύνη των συμμαχικών πόλεων, ήταν ο Κίμων και ο Αριστείδης που τις κέρδισαν με τους ευγενικούς τους τρόπους. Έτσι, το 478 Π.Κ.Χ οι Σπάρτη παραδίδει την αρχηγία στην Αθήνα και συγκροτείται η Δηλιακή Συμμαχία, με τη συναίνεση όλων των πόλεων και όλων των πολιτικών παρατάξεων.
Ο Κίμων, χρησιμοποιώντας τις πολλές και ισχυρές του γνωριμίες, τα ταλέντα του, αλλά και την στήριξη του Αριστείδη, εξόντωσε τον βασικό πολιτικό του αντίπαλο, τον Θεμιστοκλή, ο οποίος μετά τους περσικούς πολέμους είχε αποκτήσει πολύ μεγάλη πολιτική δύναμη. Η βαθύτερη αιτία της εκδίωξης του Θεμιστοκλή βρίσκεται στο μίσος που έτρεφαν γι’ αυτόν οι Σπαρτιάτες, από την εποχή που τους εξαπάτησε και ξεκίνησε την ανέγερση των Μακρών Τειχών. Η αντιπάθεια των Λακεδαιμονίων θα έθετε σε κίνδυνο τις ομαλές, αλλά πάντα εύθραυστες σχέσεις των δύο ισχυρών πόλεων. Η προτεραιότητα του Κίμωνα ήταν η απελευθέρωση των ελληνικών πόλεων από τον περσικό ζυγό, και χωρίς τη Σπάρτη αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει. Ο Κίμων έπεισε τους Αθηναίους για την ορθότητα του πολιτικού του προγράμματος και το 473 Π.Κ.Χ ο Θεμιστοκλής εξορίστηκε.
Ο κύριος πολιτικός του αντίπαλος ήταν ο Εφιάλτης, παλιός φίλος και ομοϊδεάτης του Θεμιστοκλή, που μετά τον εξοστρακισμό του δεύτερου ήταν επικεφαλής της αντιπολίτευσης. Ο Εφιάλτης αναφέρεται στις πηγές ως ένας έντιμος, δίκαιος και αξιοσέβαστος δημοκράτης. Επιθυμούσε διακαώς να διευρύνει τη συμμετοχή των Αθηναίων πολιτών στα πολιτικά όργανα και, κυρίως, να περιορίσει τις εξουσίες του Αρείου Πάγου, που ήταν το τελευταίο προπύργιο των αριστοκρατών. Για να πετύχει όμως κάτι τέτοιο, θα έπρεπε να εξοντώσει πολιτικά τον πανίσχυρο Κίμωνα.
Η αποτυχία στη Θάσο
Η ευκαιρία εμφανίστηκε το 465 Π.Κ.Χ, όταν η Αθήνα συγκρούστηκε με τη συμμαχική Θάσο για τον έλεγχο του χρυσωρυχείου και κάποιων εμπορικών κέντρων της Θράκης. Όταν η Θάσος αποστατεί από τη Δηλιακή συμμαχία, η Αθήνα στρέφεται για πρώτη φορά εναντίον συμμαχικής πόλης. Ο Κίμων ανέλαβε την εξαιρετικά δύσκολη πολιορκία του νησιού, που ολοκληρώθηκε σε δύο χρόνια κοστίζοντας πολλά σε χρήματα και ανθρώπινες ζωές. Για τον Κίμωνα, αυτό ήταν μία τεράστια αποτυχία!
Ο Εφιάλτης και η παράταξή του κερδίζουν έδαφος. Στο διάστημα που ο Κίμων έλειπε στη Θάσο, οι απογοητευμένοι Αθηναίοι εκλέγουν ανάμεσα στους στρατηγούς τους τον Εφιάλτη και τον Περικλή. Αυτοί δεν χάνουν χρόνο και κατηγορούν κάποια από τα μέλη του Αρείου Πάγου της Βουλής για κερδοσκοπία, ενώ το 463 Π.Κ.Χ, μόλις επιστρέφει ο Κίμων, αντιμετωπίζει και ο ίδιος καταγγελία για παράβαση καθήκοντος (επειδή δεν κατέκτησε τη Μακεδονία) και δωροδοκία από τον βασιλιά της Μακεδονίας. Η κατηγορία ήταν εντελώς αβάσιμη, πρώτον επειδή ο σκοπός της εκστρατείας δεν ήταν η κατάληψη της Μακεδονίας και δεύτερον, επειδή η κατηγορία της δωροδοκίας ήταν πραγματικά αστεία για όσους γνώριζαν τον χαρακτήρα του Κίμωνα. Επρόκειτο για μία καθαρά πολιτική κίνηση της αντιπολίτευσης, που προσπάθησε να εκμεταλλευτεί προς όφελός της την πτώση της δημοτικότητας του Κίμωνα. Με τον ίδιο τρόπο, χρόνια νωρίτερα, είχε επιτεθεί ο πατέρας του Περικλή, ο Ξάνθιππος, στον πατέρα του Κίμωνα, τον Μιλτιάδη.
Ο Περικλής, που είχε επιλεγεί ως ένας από τους επίσημους κατηγόρους, είχε μία θαυμάσια ευκαιρία να κάνει μία εντυπωσιακή είσοδο στην πολιτική σκηνή. Η ρητορική του δεινότητα, η επιβλητική του εμφάνιση και το δυναμικό του ύφος, δεν πέρασαν απαρατήρητα, μολονότι ο Κίμων, όπως ήταν φυσικό, τελικά αθωώθηκε.
Η περιπέτεια στη Σπάρτη
Την επόμενη χρονιά, ο Εφιάλτης και η παράταξή του είχαν μία ακόμα ευκαιρία να πλήξουν τον Κίμωνα. Αυτή τη φορά η αφορμή έρχεται από τον Νότο. Αντιμετωπίζοντας μία σοβαρή εξέγερση των ειλώτων στην πόλη τους, οι Σπαρτιάτες ζητούν τη βοήθεια των Αθηναίων, οι οποίοι τυπικά, είναι ακόμα σύμμαχοί τους. Η Εκκλησία του Δήμου διχάζεται και επικρατεί μεγάλη αναστάτωση. Ο Εφιάλτης προσπαθεί να πείσει τους Αθηναίους να μην βοηθήσουν μία πόλη «που είναι αντίπαλος της Αθήνας, αλλά να αφήσουν το φρόνημα των Σπαρτιατών να κείτεται στη γη και να το ποδοπατήσουν», γράφει ο Πλούταρχος. Φαίνεται, όμως, πως οι οπαδοί του φιλοσπαρτιάτη Κίμωνα εξακολουθούσαν να αποτελούν την πλειοψηφία, γιατί τελικά η Εκκλησία αποφασίζει να στείλει στη Σπάρτη τέσσερις χιλιάδες οπλίτες με επικεφαλής τον Κίμωνα.
Το πολιτικό κλίμα στη Σπάρτη είχε όμως αλλάξει και η συνεισφορά των Αθηναίων δεν εκτιμήθηκε. Φοβήθηκαν οι Σπαρτιάτες πως οι προοδευτικοί Αθηναίοι θα επιχειρούσαν να ανατρέψουν το πολίτευμά τους, κι έτσι τους ζήτησαν να φύγουν. Οι Αθηναίοι το εξέλαβαν ως μεγάλη προσβολή και τη χρέωσαν στον Κίμωνα. Μέχρι να γυρίσει εκείνος από την αποστολή του, οι πολιτικοί του αντίπαλοι είχαν επικρατήσει. Το 461 Π.Κ.Χ ο Κίμων εξοστρακίζεται και οι ακραίοι δημοκράτες του Εφιάλτη και του Περικλή αναλαμβάνουν την τύχη της Αθήνας. Την ίδια χρονιά, ο Εφιάλτης δολοφονείται (άγνωστο από ποιον), πράξη ασυνήθιστη στη δημοκρατική Αθήνα, και ο νέος και άπειρος Περικλής είναι ο νέος επικεφαλής της δημοκρατικής παράταξης και της πόλης.
Το 457 Π.Κ.Χ, μετά από μία αποτυχημένη προσπάθεια των Σπαρτιατών να καταλάβουν την Αττική, ο Περικλής προτείνει και την ανάκληση του Κίμωνα από την εξορία. Ο Κίμων πέτυχε μία εκεχειρία λίγων μηνών με τους Σπαρτιάτες, αλλά σύντομα η κατάσταση άλλαξε και πάλι. Έτσι, όταν οι Αθηναίοι επιτέθηκαν στις πελοποννησιακές πόλεις, ο Κίμων εγκαταλείπει και πάλι την Αθήνα για να επιστρέψει το 451, όταν έληξε η κανονική διάρκεια της εξορίας του.
Ο Περικλής, που επιμένει σθεναρά στα σχέδια του για ειρήνη με τη Σπάρτη, υιοθετεί τώρα το πολιτικό πρόγραμμα του Κίμωνα και του αναθέτει και πάλι τις διαπραγματεύσεις. Γνώριζε ο Περικλής πως ο πραγματικός κίνδυνος βρισκόταν στην ανατολή και για να τον αντιμετωπίσει χρειαζόταν τους Σπαρτιάτες. Ο Κίμων έφερε μία Συνθήκη Ειρήνης διάρκειας πέντε ετών, με μοναδικό όρο τον τερματισμό της συμμαχίας ανάμεσα στην Αθήνα και το Άργος.
Η κληρονομιά του Κίμωνα
Ο Κίμων σκοτώθηκε ή πέθανε από ασθένεια τον επόμενο χρόνο (450 Π.Κ.Χ) στην Κύπρο, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Κιτίου (σημερινή Λάρνακα), που ήταν περσική, ναυτική βάση. Ο Περικλής δεν παρέλειπε σε κάθε περίσταση να τονίζει την σημαντική συμβολή του Κίμωνα στη δόξα που είχε κατακτήσει η Αθήνα. Μάλιστα στις διαπραγματεύσεις με τους Πέρσες, έθεσε επικεφαλής τον γαμπρό του Κίμωνα τον Καλλία και αρκετοί από τους οπαδούς του Κίμωνα υποστήριξαν με θέρμη τις πολιτικές αποφάσεις του Περικλή.
Ο Κίμων κυριάρχησε στην αθηναϊκή πολιτική σκηνή επί τρεις δεκαετίες. Προσέφερε τις ικανότητές του στον αγώνα εναντίον των Περσών και εργάστηκε για την ίδρυση της Δηλιακής συμμαχίας. Δεν εξαργύρωσε τη μεγάλη φήμη που είχε αποκτήσει ώστε να ενισχύσει την πολιτική του παράταξη και αποδεχόμενος τις αποφάσεις της πλειοψηφίας συνέχισε να υπηρετεί την πατρίδα του ακόμα και όταν η εξουσία είχε περιέλθει στους πολιτικούς του αντιπάλους. Αν και συντηρητικός αριστοκράτης, δεν υπήρξε ποτέ εχθρός της δημοκρατίας, αντίθετα κατάφερε να αμβλύνει τις διενέξεις μεταξύ των δύο παρατάξεων. Ήταν λαμπρό παράδειγμα πατριώτη πολιτικού με ρεαλιστική αντίληψη της πραγματικότητας, που ήξερε να προσαρμόζεται στις πολιτικές αλλαγές, ώστε να είναι σε θέση να προσφέρει στην πόλη του υπό τις όποιες συνθήκες. Που δεν δίσταζε να συμμαχήσει με τον πολιτικό του αντίπαλο, αν αυτό θα ωφελούσε τους συμπολίτες του.
Από την άλλη, ήξερε πώς να διαχειρίζεται το ευμετάβλητο θυμικό των πολιτών, να πείθει για την ορθότητα της πολιτικής του απευθυνόμενος στο συναίσθημα, να «κατεβαίνει» από τον αριστοκρατικό του θρόνο και να συναναστρέφεται τις κατώτερες τάξεις με καλή διάθεση. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε σε ποιο βαθμό οι ενέργειές του αυτές ήταν γνήσιες ή υστερόβουλες ( Σε αντίθεση με τον Πλούταρχο, ο Πλάτων τον θεωρεί απλώς δημαγωγό). Αυτό που γνωρίζουμε είναι πως η προσφορά του στην πολιτική ζωή της εποχής του ήταν αξιοθαύμαστη! Και η αξία των όσων μπορούμε να μάθουμε από τη δράση του, ανεκτίμητη!
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου