Η Απερίγραπτη Γοητεία του Κακού και ο Αχαρος Ρόλος του Καλού«Ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά αντιθέτως συχνά την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει» Ουμπέρτο Έκο
«Η Ιστορία της ανθρωπότητας δεν είναι η ιστορία της πάλης των τάξεων αλλά των ανθρώπινων φρικαλεοτήτων» Κ. Καστοριάδης
«Είχα υποθέσει ότι στους περισσότερους ανθρώπους αρέσουν τα χρήματα περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο, ανακάλυψα όμως ότι τελικά η καταστροφή και οι σκοτωμοί τους αρέσουν ακόμη περισσότερο» Μπέρτραντ Ράσελ
«Το έγκλημα, τα βασανιστήρια και οι σφαγές ορίζουν καλύτερα το ανθρώπινο γένος από την Τέχνη, την Επιστήμη και τους θεσμούς» Χουάν Χοσέ Σαέρ «Τόπος»
«Το βαθύ, φονικό ανθρώπινο μίσος εναντίον κάθε ζωντανού είναι πολύ γνωστό κι έχει πολλές φορές περιγραφεί έξοχα από τους συγγραφείς. Το πρόβλημα δεν είναι η ύπαρξη του μίσους και η γνώση των λειτουργιών του, αλλά η πλήρης αδυναμία αυτών των δεδομένων να διεισδύσουν στον ανθρώπινο όχλο και να τον επηρεάσουν αποτελεσματικά» Β. Ράιχ
«Η παραφροσύνη του ανθρώπου είναι η ορθοφροσύνη που δίνει ο ουρανός. Ξεστρατίζοντας ο άνθρωπος από την ανθρώπινη λογική, καταλήγει τελικά να σκέφτεται μ’ εκείνο τον ουράνιο τρόπο που, για την ανθρώπινη λογική, είναι παράλογος και εξωφρενικός. Και τότε, ευτυχώς ή δυστυχώς, νιώθει αδιάλλακτος, αδιάφορος όπως ο Θεός του» Χέρμαν Μέλβιλ, «Μόμπυ Ντικ»
«Οι αιχμάλωτοι πολέμου, οι δούλοι, οι ηττημένοι εχθροί, τα παιδιά, οι άρρωστοι άνθρωποι (ιδιαιτέρως οι πνευματικά ανάπηροι), οι τρόφιμοι φυλακών, οι άοπλοι έγχρωμοι, τα ζώα – όλοι αυτοί έχουν γίνει αντικείμενα φυσικού σαδισμού, που συχνά συμπεριλαμβάνει τα πιο απάνθρωπα βασανιστήρια. Από τα άγρια θεάματα της Ρώμης ως τα σύγχρονα αστυνομικά τμήματα και τις στρατιωτικές μονάδες, τα βασανιστήρια χρησιμοποιούνται κάτω από το προκάλυμμα θρησκευτικών ή πολιτικών σκοπών και πολλές φορές καθαρά για διασκέδαση των εξαθλιωμένων μαζών. Το Κολοσσαίο της Ρώμης είναι πραγματικά το μεγαλύτερο μνημείο του ανθρώπινου σαδισμού» (…)
«Ξεχωριστή μου ευχαρίστηση ήταν πάντα η καταστροφή. Έτσι, μέσα στον καθημερινό πόνο μπορώ να νοιώθω μια συναρπαστική ηδονή βλέποντας το φορτίο των ιδεών και των αξιών να μικραίνει, το οπλοστάσιο των ιδεών να αλέθεται, να γίνεται κομμάτια, να μην μένει πια τίποτε παρά ένας σωρός σάρκες και νεύρα, νεύρα που σαν τεντωμένες χορδές αντιλαλούν τώρα μέσα στο κενό της απομόνωσης (…) Κάνω ό,τι πρέπει να κάνω γιατί κάθε μέρα πεθαίνω, Μιάς κι ό,τι κάνω είναι δοσμένο μόνο σε μια δύναμη, όλα όσα κάνω είναι ριζωμένα σε αυτή τη δύναμη. Κι αυτή η δύναμη θέλει την καταστροφή, γι’ αυτό καταστρέφω. Ξέρω πως θα αφανιστώ, ξέρω πως θα καταρρεύσω όταν αυτή η δύναμη με αφήσει» – E. von Salomon, αξιωματικός ναζί. (…)
«Ένας άλλος έφηβος έλεγε πώς περπατούσε στους δρόμους της πόλης με ένα μαχαίρι κρυμμένο στο μανίκι του και το έμπηγε στους ανύποπτους διαβάτες που τον προσπερνούσαν. Ένοιωθε ηδονή παρατηρώντας την αγωνία στο πρόσωπο του θύματος. Παράσερνε ακόμη και σκυλιά σε σκοτεινά ερημικά δρομάκια και τα σκότωνε με το μαχαίρι, “έτσι για πλάκα”. Σε κάποια στιγμή είπε, με μια έκφραση ικανοποίησης στο πρόσωπο: Πιστεύω τώρα πώς τους έδινα και καταλάβαιναν, όταν τους έμπηγα το μαχαίρι» Έριχ Φρομ, «Η ανατομία της ανθρώπινης καταστροφικότητας»
Βασανισμοί (ζώων κι ανθρώπων) σεξουαλικές διαστροφές, γυναίκες-θαυμάστριες αποτρόπαιων κατά συρροή βιαστών και δολοφόνων. Γιατί οι άνθρωποι έλκονται τόσο από το κακό και το διεστραμμένο, γιατί σκλαβώνουν, εξευτελίζουν, αφανίζουν άλλους ανθρώπους, αφού έχουν όλοι την ίδια δίψα για ελευθερία και ευτυχία; Ο Έριχ Φρομ, στη σχετική διεξοδική μελέτη του, που αναφέραμε προηγουμένως, παρά τον όγκο της δεν έχει και πολλές εξηγήσεις να δώσει για το αποτρόπαιο ανεξήγητο. Πέρα από κάποιες εύστοχες αναλύσεις παθολογικών και κλινικών περιπτώσεων, εξηγεί μια πλειάδα άλλων με το μάλλον απλοϊκό σκεπτικό ότι γίνονται για να διασκεδάσει το άτομο την πλήξη του.
«Σε κάθε περίπτωση, το άτομο που πλήττει παράγει μόνο του την πηγή της διέγερσης -αν δεν του προσφερθεί έτοιμη. Το άτομο που πλήττει οργανώνει συχνά ένα “μίνι-Κολοσσαίο” όπου και παράγει, σε μικρή κλίμακα, πράγματα ανάλογα με τις μεγάλης κλίμακας αγριότητες που συνέβαιναν στο πραγματικό Κολοσσαίο. Τέτοια άτομα συνήθως δεν ενδιαφέρονται για τίποτα, δεν έχουν επαφές με ανθρώπους, εκτός από πολύ επιφανειακές».
Εδώ όμως τίθεται το βασικό και βασανιστικό ερώτημα γιατί, όλα αυτά τα άτομα δεν επιλέγουν να κάνουν κάποια καλή πράξη για να ξεπεράσουν την πλήξη τους και να χαρούν από το γεγονός ότι ανακουφίζουν, βοηθούν, δίνουν ελπίδα και χαρά σε ζώα, σε συνανθρώπους τους, κλπ. αλλά αντιθέτως αντλούν μια ανεξήγητη ευχαρίστηση ασκώντας απόλυτη εξουσία και προκαλώντας πόνο, φόβο, τρόμο, ακόμη και θάνατο;
Εδώ ο Φρομ επισημαίνει: «Είναι πολύ πιο εύκολο να διεγερθεί [να αισθανθεί] από τον θυμό, τη σκληρότητα, ή το πάθος της καταστροφής, παρά από την αγάπη και το παραγωγικό κι ενεργό ενδιαφέρον». Για άλλη μια φορά όμως χρησιμοποιείται ταυτολογικά μια καταγραμμένη πραγματικότητα ως εξήγηση. Γιατί «είναι δύσκολο» να κάνεις απλά πράγματα που θα βοηθήσουν και θα ανακουφίσουν άλλους ανθρώπους και ζώα; Π.χ. να ταίσεις πουλιά ή αδέσποτα ζώα, να βοηθήσεις ηλικιωμένους ή άτομα σε ανάγκη, να συμμετέχεις σε δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος;
Εδώ νομίζω ότι τη σωστή απάντηση έχει ο εναλλακτικός και αποσυνάγωγος βιολόγος Λάϋαλ Γουότσον: «Εμένα όμως ακόμη με στοιχειώνει εκείνο “το βλέμμα” το οποίο δεν μου φαίνεται να είναι αποκλειστικότητα του 20ου αιώνα. Εκείνο το βλέμμα που σου αντιγυρίζουν οι προτομές του Καλλιγούλα και του Νέρωνα, τα πορτραίτα του Βοργία και του Τορκεμάδα, οι φωτογραφίες του Ρασπούτιν και του Ίντι Αμίν. Και μου φαίνεται ότι ο καθένας από αυτούς που έχουν το Άλλο Βλέμμα, έχει παράλληλα πετύχει κάτι ακατανόμαστο, κάτι που αντιβαίνει στη φυσική ιστορία σε τέτοιο βαθμό που τους τοποθετεί χωριστά, αμετάκλητα ξεκομμένους από την ευχαρίστηση και τον πόνο που συνιστούν την αληθινή ανθρωπινότητα» Σκοτεινή Φύση
Ο τρόπος που επεισέρχονται οι εντολές στους εγκεφάλους όλων αυτών των ενεργούμενων είναι μέσω της Κερκόπορτας του ασυνείδητου (η μεγάλη ανακάλυψη-συνεισφορά του Φρόυντ στην ανθρωπότητα). Αν και υπάρχουν πλέον και επιστημονικές ενδείξεις της Νευροφυσιολογίας ότι γενικώς η ελεύθερη βούληση δεν υπάρχει, ότι είναι μια ανθρώπινη ψευδαίσθηση. His Master’s Toys
«Το 2008, ερευνητές του Κέντρου Υπολογιστικής Νευροεπιστήμης Μπερνστάιν, στο Βερολίνο, υποστήριξαν ότι βρήκαν αποδείξεις για την ύπαρξη ενός εντυπωσιακού κενού 7 δευτερολέπτων μεταξύ της δραστηριότητας του εγκεφάλου που συνδέεται με τη λήψη αποφάσεων και στη συνειδητή επίγνωση της απόφασης. Οι ανακαλύψεις αυτές έχουν ανησυχητικές επιπτώσεις για την ελεύθερη βούληση, δεδομένου ότι προτείνουν πως οι δράσεις μας δεν ξεκινούν από το συνειδητό τμήμα του εγκεφάλου μας αλλά και από τη μη-συνειδητή εγκεφαλική δραστηριότητα έξω από το αντιληπτικό μας πεδίο» («20 μεγάλες ιδέες για την κατανόηση της ζωής και του Σύμπαντος» εκδόσεις «Καθημερινή»). Υπάρχουν κι άλλες πολλές επιστημονικές ενδείξεις κι αποδείξεις ότι ο άνθρωπος δεν διαθέτει γνήσια κι αληθινή ελεύθερη βούληση, ότι επηρεάζεται από πλήθος παραγόντων που ξεφεύγουν από τη συνείδηση και τον έλεγχό του κι όμως οι περισσότεροι άνθρωποι, εγωιστές κι αλαζόνες, συνεχίζουν να πιστεύουν ακράδαντα ότι η ζωή τους είναι στα χέρια τους.
Ο σχιζοφρενικός ρόλος του Καλού
Εισαγωγικά, για άλλη μια φορά θα καθορίσω το «καλό», για να το απαλλάξω από την ανθρωποκεντρική ηθική του διάσταση. Λέγοντας «καλό» προσωπικά εννοώ τις στοιχειώδεις απαραίτητες συνθήκες ειρηνικής διαβίωσης των όντων, χωρίς τη συνεχή και αγωνιώδη μάχη για εξεύρεση τροφής και συντρόφου αναπαραγωγής, την αποφυγή των θηρευτών, τις συγκρούσεις αρσενικών για την ιεραρχία (στα αγελαία ζώα), τις ασθένειες, την αδικία, την εκμετάλλευση, τη δουλεία, τα βασανιστήρια, τους πολέμους, όσον αφορά τον άνθρωπο.
Επαναλαμβάνω ότι τα περισσότερα από αυτά είναι αδύνατον να αποφευχθούν ή να αλλάξουν σε ευρεία κλίμακα, επειδή είναι αναπόσπαστα δομικά στοιχεία του γεωσυστήματος (π.χ. η τροφική αλυσίδα). Πολλά από εκείνα που αφορούν τον άνθρωπο θα μπορούσαν όντως να αλλάξουν – και ιστορικά έγιναν πολλές προσπάθειες γι’ αυτό: εξεγέρσεις κι επαναστάσεις ενάντια σε άδικα και καταπιεστικά καθεστώτα, απελευθερωτικοί πόλεμοι από ξένο ζυγό, πόλεμοι ενάντια στη δουλεία, κινήματα χειραφέτησης των γυναικών, ειρηνιστικά κινήματα, φιλοζωικά-χορτοφαγικά κινήματα, κλπ.
Το μέγα παράδοξο και σχιζοφρενικό γεγονός είναι ότι σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, όπου το Καλό προσπαθεί να επιβληθεί και να αλλάξει μια καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, συχνά είναι υποχρεωμένο να υιοθετήσει τις μεθόδους του Κακού! Να σκοτώσει ή/και να φυλακίσει όλους εκείνους που αντιδρούν σε αυτή τη μεταρρυθμιστική διαδικασία, να επιβάλει για ένα χρονικό διάστημα μια αυταρχική διακυβέρνηση για να κατορθώσει να υλοποιήσει την απαραίτητη αλλαγή νοοτροπίας μέσω διαφόρων θεσμών (εκπαίδευση, ΜΜΕ, κλπ.) Αυτό παρουσιάζει το εξής σημαντικό πρόβλημα: σε μια πρώτη φάση, εφαρμόζοντας τέτοιες βίαιες κι αυταρχικές μεθόδους, χάνει την αίγλη του Καλού, μοιραία μολύνεται από το Κακό, εξισώνεται μαζί του! Από την άλλη, οι επιβιώσαντες υπερασπιστές της παλιάς τάξης πραγμάτων επωφελούνται από αυτή την παράδοξη κατάσταση και κατηγορούν το νέο καθεστώς ότι κάνει ακριβώς τα ίδια και χειρότερα (παραβλέποντας τις όποιες θετικές προθέσεις του)!
Η άλλη λυπηρή διαπίστωση είναι ότι, όντως, σχεδόν πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις, οι πρώην καταπιεσμένοι κι εκμεταλλευμένοι γίνονται οι νέοι καταπιεστές κι εκμεταλλευτές, και η Ιστορία επαναλαμβάνεται με μια απλή αντιστροφή ρόλων! Η μόνη περίπτωση όπου το Καλό νίκησε, δίχως να αναγκαστεί να υιοθετήσει μεθόδους του Κακού, ήταν η περίπτωση της απελευθέρωσης της Ινδίας από τον αγγλικό ζυγό, από τον χαρισματικό Μαχάτμα Γκάντι – αλλά και η νίκη εκείνη αμαυρώθηκε δυστυχώς στη συνέχεια από τη δολοφονία του Γκάντι και τον εμφύλιο Ινδουιστών-Μουσουλμάνων. (Εννοείται ότι εδώ αναφερόμαστε κυρίως στους δίκαιους αγώνες λαών, συγκεκριμένων πληθυσμών, επαγγελματικών και κοινωνικών τάξεων, μειονοτήτων, και όχι στην βίαιη και μαζική εφαρμογή αποτρόπαιων κοινωνικών πειραμάτων που εφαρμόστηκαν στον 20ο αιώνα, βασιζόμενα σε εντελώς ιδιοτελείς ή λανθασμένες ιδεολογίες: φασισμός, ναζισμός, κομμουνισμός).
Αυτός είναι, δυστυχώς, ο ιστορικά άχαρος και σχιζοφρενής ρόλος του Καλού, ο οποίος ουσιαστικά ακυρώνει και τις όποιες δυνατότητες αλλαγής της ανθρώπινης κοινωνίας προς το καλύτερο.-
Αυτό είναι o «Επιτυχημένος Ψυχοπαθής»
Ο Cleckley περιγράφει τον «Επιτυχημένο Ψυχοπαθή» στο βιβλίο του «the mask of sanity» δίνοντας κάποια χαρακτηριστικά του.
> Ο παρατηρητής έρχεται αντιμέτωπος με μια πειστική μάσκα λογικής.
> Δεν είναι όλα τα εξωτερικά χαρακτηριστικά αυτής της μάσκας άθικτα.
> Δεν μπορεί εύκολα, να διαπεραστεί από ερωτήσεις που κατευθύνονται προς τα βαθύτερα επίπεδα της προσωπικότητας.
> Ο εξεταστής, ποτέ δεν πετυχαίνει να στοχεύσει το χάος, που εμφανίζεται κατά την αναζήτηση, κάτω από την εξωτερική επιφάνεια, ενός Επιτυχημένου Ψυχοπαθή.
> Οι λογικές διεργασίες, διατηρούν την φυσιολογική πλευρά τους, κάτω από ψυχιατρικές έρευνες και τεχνικές δοκιμές, που έχουν σκοπό ν’ αποκαλύψουν στοιχεία διαταραχής.
> Οι εξετάσεις αποκαλύπτουν, όχι απλώς μια συνηθισμένη δισδιάστατη μάσκα, αλλά αυτό που φαίνεται να είναι μια σταθερή και ουσιαστική διαρθρωτική εικόνα μια υγιούς και ορθολογικής προσωπικότητας.
Θα μπορούσε τότε να θεωρηθεί, με την πλήρη κυριολεκτική έννοια του όρου, ως παράδειγμα του τι εννοούσε ο Trélat όταν προσδιόριζε τον εκφραστικό όρο, la folie lucide (Διαυγή Τρέλα). Επιπλέον, αυτή η δομή της προσωπικότητας σε όλες τις θεωρητικές καταστάσεις λειτουργεί κατά τρόπο φαινομενικά πανομοιότυπο με αυτό της κανονικής, υγιούς λειτουργίας. Οι λογικές διεργασίες σκέψης μπορούν να ειδωθούν σε πλήρη λειτουργία, ασχέτως το πόσο έχουν ενισχυθεί ή αντιμετωπίζονται υπό πειραματικές συνθήκες.
