Η αρπαγή της Αίθρας από τον Ποσειδώνα

<Ο Θησέας συναντά τον Ποσειδώνα

Ο Θησέας, ο δεύτερος σε δημοτικότητα ήρωας της αρχαίας Ελλάδας μετά τον Ηρακλή, είναι ο καρπός της αρπαγής της Αίθρας από τον Ποσειδώνα, που αποτελεί το σημερινό μας θέμα.
Η μητέρα του ήρωα, Αίθρα ήταν κόρη του βασιλιά της Τροιζήνας, Πιτθέα. Πατέρας του θεωρείτο ο Αιγέας, ο ένατος κατά σειρά βασιλιάς της αρχαίας Αθήνας, ο οποίος καταγόταν απ’ ευθείας από τη γενιά του Ερεχθέα.

Ο μύθος όμως θέλει αληθινό πατέρα του τον Ποσειδώνα, ο οποίος ερωτεύθηκε, άρπαξε την νεαρή Αίθρα και την έκανε δική του.
Ας δούμε όμως πώς εξελίχθηκε η όλη ιστορία:
Ο Αιγέας από τα Μέγαρα όπου είχε γεννηθεί επέστρεψε στην Αθήνα και κατόρθωσε να πάρει το θρόνο που είχε χάσει ο πατέρας του Πανδίων. Είχε όμως ένα πρόβλημα. Δεν μπορούσε να αποκτήσει διάδοχο, ενώ είχε ήδη πραγματοποιήσει δύο γάμους. Μες την απελπισία του πήγε να συμβουλευθεί το Μαντείο των Δελφών.

Εκεί η Πυθία του έδωσε ένα σκοτεινό χρησμό που πήρε από τη Θέμιδα: « Ασκού τον προύχοντα πόδα, μέγα φέρτατε λαών, μη λύσης, πριν εις άκρον Αθηναίων αφίκειας» δηλαδή "Μη λύσεις το προεξέχον πόδι του ασκού, μεγάλε αρχηγέ των λαών, πριν φτάσεις στο δήμο των Αθηναίων".
Αυτό που ήθελε να πει ο χρησμός ήταν ότι ο Αιγέας πριν φθάσει στην Αθήνα δε θα έπρεπε να μεθύσει για να μην πέσει στην παγίδα και νυμφευθεί. Ο ασκός στον οποίον αναφερόταν ο χρησμός χρησίμευε για να μεταφέρουν το κρασί και το προεξέχον πόδι για το γέμισμά του.

Ο Αιγέας δεν κατάλαβε το νόημα του χρησμού και, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, πήγε στον βασιλιά Πιτθέα, βασιλιά της Τροιζήνας που θεωρείτο σοφός να τον συμβουλευθεί. Ο Πιτθέας ερμήνευσε το χρησμό, αλλά δεν τον αποκάλυψε στον Αιγέα, γιατί αποφάσισε να τον χρησιμοποιήσει για να τον παντρέψει με την κόρη του Αίθρα. Έτσι οργάνωσε το βράδυ λαμπρό γλέντι, μέθυσε τον Αιγέα και τον έβαλε να κοιμηθεί με την κόρη του, η οποία είχε κοιμηθεί το προηγούμενο βράδυ με τον Ποσειδώνα.

Άλλη εκδοχή του μύθου θέλει να γίνεται η αρπαγή της Αίθρας από τον Ποσειδώνα τη στιγμή που εκείνη πήγαινε να συναντήσει το σύζυγό της Αιγέα στη νήσο Σφαιρία. Και ενώ εκείνη πατούσε επάνω σε βραχάκια για να φθάσει πεζή, ο Ποσειδώνας την πήρε στην υγρή αγκαλιά του, την έκανε δική του πριν από τον Αιγέα αφήνοντάς την έγκυο στο Θησέα.
Κατ’ άλλη εκδοχή, η θεά Αθηνά παρουσιάστηκε στον ύπνο της Αίθρας και την παρακίνησε να πάει στη νήσο Σφαιρία για να προσφέρει θυσία για το νεκρό ηνίοχο του Πέλοπα, τον Σφαίρο ή Μύρτιλο, του οποίου το μνήμα ήταν επάνω στο νησί αυτό.
Και είναι φυσικό ένας ήρωας σαν το Θησέα να μην είναι απόγονος ενός κοινού θνητού αλλά θεού, «θεία σπορά» όπως χαρακτήριζαν οι αρχαίοι τους ήρωες.

Στους μύθους που σχετίζονται με τη γέννηση του Θησέα διαπιστώνουμε ότι πρωταγωνιστές είναι ο Ποσειδώνας και η Αθηνά, οι δύο θεοί ανταγωνιστές για την προστασία της Αθήνας.
Έτσι λοιπόν βλέπουμε ότι μετά από τους χθόνιους βασιλείς της Αθήνας, έρχεται ένας βασιλιάς γεννημένος από το θεό της θάλασσας και με την προστασία της Αθηνάς, της προστάτιδας της πόλης .
Αναφέρεται επίσης και η άποψη ότι ακόμα και οι θνητοί γονείς του αποτελούν αντανάκλαση των δύο αυτών θεών σε γήινο επίπεδο, δηλαδή ο Αιγέας του Ποσειδώνα, καθώς το όνομά του θυμίζει την αίγα που ήταν αρχαίο σύμβολο για τα κύματα της θάλασσας και η Αίθρα της Αθηνάς, καθώς ήταν ιέρεια της θεάς Αθηνάς και το όνομά της σημαίνει το ουράνιο φως.
Ιδανικοί πρόγονοι για έναν ήρωα σαν το Θησέα που υπήρξε ένας από τους καλύτερους βασιλείς για την Αθήνα.

Έγινε όχι μόνο λυτρωτής της πόλης, αλλά και κοινωνικός μεταρρυθμιστής και ασχολήθηκε ακόμα και με τα πολιτιστικά θέματα . Λέγεται ότι αναδιοργάνωσε τα Παναθήναια και ότι θέσπισε τα Ίσθμια. Ο Θησέας απεκάλεσε για πρώτη φορά τη πόλη με το όνομα «Αθήναι», ενώνοντας τις αντιμαχόμενες αθηναϊκές φυλές γεγονός που οι Αθηναίοι εόρταζαν στις 16 Ελατομβαιώνος με τα «Συνοίκια» ή «Συνοικέσια" και έθεσε τα θεμέλια του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Ας επανέλθουμε όμως στη συνέχεια της αφήγησής μας για τη σύλληψη και γέννηση του Θησέα.
Όταν ξεμέθυσε ο Αιγέας, κατάλαβε το δόλο του Πιτθέα, άφησε την Αίθρα κι έφυγε μόνος του για την Αθήνα. Πριν φύγει, άφησε εντολή στην Αίθρα εάν από το γάμο τους γεννηθεί γιος, να τον αναθρέψει όπως αξίζει σε ένα γιο του Αιγέα, χωρίς όμως να φανερώσει την ταυτότητά του. Τέλος πήρε την Αίθρα και την οδήγησε στην Ερμιόνη όπου υπήρχε ο «βωμός του Σθενίου Διός», δηλαδή ο βωμός του σθεναρού Δία.

Εκεί κάτω έκρυψε το ξίφος του και τα σανδάλια του και είπε στην Αίθρα: «όταν ο γιος μας μεγαλώσει και γίνει έφηβος θα πρέπει να ανασηκώσει αυτή την πέτρα, να φορέσει τα σανδάλια, να πάρει το ξίφος ως σημεία αναγνώρισης και να έρθει στην Αθήνα να με συναντήσει, αλλά με μεγάλη μυστικότητα γιατί οι Παλλαντίδες - ανήψια μου από τον αδελφό μου τον Πάλλαντα- είναι επικίνδυνοι».
Το μωρό γεννήθηκε μια γενιά πριν από την εποχή του Τρωικού πολέμου και μια γενιά μετά τον Ηρακλή. Οι πόνοι της γέννας βρήκαν την Αίθρα μπροστά σε ένα ναό του Άρη, στον δρόμο προς το λιμάνι της Κηληντρίδας, στο Γενέθλιο, όπως το είπαν. Ήταν αγόρι και η Αίθρα το ονόμασε Θησέα (από το ρήμα θέτω, επειδή ο Αιγέας είχε «θέσει» κάτω από το βωμό ως σημεία αναγνώρισης το ξίφος και τα σαντάλια).
Ο παππούς Πιτθέας ενθουσιάστηκε με τον εγγονό του και φρόντισε να έχει την ανατροφή που του άξιζε προσλαμβάνοντας τον ξακουστό παιδαγωγό Κοννίδη.
Ο Θησέας πέρασε ήσυχα την παιδική του ηλικία στο παλάτι του παππού του Πιτθέα. Το αίμα του όμως έβραζε και ανυπομονούσε για δράση. Έτσι όταν ο Ηρακλής κάποτε επισκέφθηκε την Τροιζήνα, ο μικρόςΘησέας δε δίστασε να επιτεθεί στη λεοντή του ήρωα νομίζοντάς ότι ήταν αληθινό θηρίο, ενώ οι συνομήλικοί του έτρεξαν να κρυφτούν.

Όταν πέρασε την παιδική ηλικία, επισκέφθηκε τον ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς κι εκεί αφιέρωσε, σύμφωνα με το έθιμο, τους παιδικούς βοστρύχους του. Στη συνέχεια επέστρεψε στην Τροιζήνα, και όταν έμαθε από την μητέρα του την εντολή του Αιγέα, ανασήκωσε τον βράχο, πήρε το ξίφος και τα σανδάλια του πατέρα του και πήρε το δρόμο για την Αθήνα με στόχο να διεκδικήσει το θρόνο σαν γιός και διάδοχος του.
Εύκολος δρόμος από την Τροιζήνα προς την Αθήνα θεωρείτο ο δρόμος της θάλασσας, όπου θα είχε και προστάτη τον αληθινό πατέρα του, Ποσειδώνα. Έτσι τον είχαν συμβουλεύσει και ο παππούς και η μητέρα του, όμως εκείνος προτίμησε να ακολουθήσει το δύσκολο δρόμο ο οποίος θα αναδείκνυε την ανδρεία του.
Η ιστορία του Θησέα έχει πολλά κεφάλαια με ποικίλο ενδιαφέρον: οι άθλοι, η αναγνώριση από τον πατέρα του, Αιγέα, η νίκη του Μινώταυρου, η επιστροφή και κατάκτηση του θρόνου, η κάθοδος στον Άδη, οι γυναίκες της ζωής του και ο ρόλος που έπαιξαν στη μυητική του πορεία.
Αυτά όμως όλα δεν αφορούν το σημερινό μας θέμα.

Θα αναφερθούμε μόνο στο τέλος του Θησέα που ήρθε από τον βασιλιά Λυκομήδη στην Σκύρο, όταν τον έριξε από ένα απόκρημνο βράχο. Τα λείψανα του ήρωα βρέθηκαν πολλά χρόνια αργότερα στη Σκύρο, έπειτα από υπόδειξη του μαντείου των Δελφών «Σκάψτε κάτω από το λόφο όπου έχει τη φωλιά του ένας πελώριος αετός». Το Δελφικό χρησμό εκπλήρωσε ο Κίμων. Σύμφωνα με το μύθο, παρατήρησε έναν αετό να χτυπάει με το ράμφος και να σκάβει με τα νύχια του σε ένα συγκεκριμένο σημείο, όπου έσκαψαν και βρήκαν τα οστά του Θησέα δίπλα στα όπλα του. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Κίμων λέγεται ότι αναγνώρισε τα οστά του Θησέα από το μεγάλο τους μέγεθος. Τα οστά τα μετάφεραν στην Αθήνα με μεγάλες τιμές, όπου για τη στέγασή τους ιδρύθηκε το Θησείο, το ηρώο που έκτισαν για τον σκοπό αυτό «εν μέσει πόλει» (κατά τον Πλούταρχο, κοντά δηλαδή στον βωμό των 12 θεών).

Και οι δύο θνητοί γονείς του Θησέα έδωσαν τέλος στη ζωή τους. Ο Αιγέας ως γνωστόν από την αβλεψία του Θησέα να αντικαταστήσει τα μαύρα πανιά με λευκά κατά την επιστροφή του από την Κρήτη, νομίζοντας ότι ο γιος του χάθηκε, ρίχτηκε στη θάλασσα που πήρε το όνομά του ως Αιγαίο πέλαγος.
Οι Αθηναίοι για να τον τιμήσουν τον τοποθέτησαν στη σειρά των θεών της θάλασσας και τον ανακήρυξαν γιο του Ποσειδώνα.
Η δε Αίθρα οδηγήθηκε στην αυτοκτονία εξαιτίας του προώρου θανάτου των εγγονών της