Η απομυθοποίηση των θρησκειών: Χριστιανισμός

Ο αρχάγγελος Γαβριήλ σταλμένος από το θεό παρουσιάζεται στην παρθένα Μαρία, μια αγνή εβραιοπούλα, που έκτοτε θεωρείται η πιο ευλογημένη γυναίκα του κόσμου. Της δίνει να μυρίσει έναν κρίνο και της αναγγέλλει ότι θα μείνει έγκυος, χωρίς την παρέμβαση άνδρα και άμωμα θα γεννήσει το γιο του θεού!

Η παρθένος Μαρία προερχόταν από τη βασιλική οικογένεια του Δαβίδ. Ο πατέρας της καταγόταν από την Ναζαρέτ και η μητέρα της από την Βηθλεέμ, εκεί που εννέα μήνες μετά, γέννησε άμωμα το γιο του θεού, σε ένα σπήλαιο με θαυματουργό τρόπο. Άγγελοι υμνούσαν στον ουρανό κι ένα φωτεινό αστέρι φώτισε τη φάτνη μέσα στην οποία ο Ιησούς σαν σωτήρας της ανθρωπότητας ζεσταινόταν από τα ζώα που φιλοξενούσε. Την όγδοη μέρα, σαν εβραίος, περιτομήθηκε και την τεσσαρακοστή, σύμφωνα με το Μωσαϊκό Νόμο, τον αφιέρωσαν στο Ναό.

Ο βασιλιάς Ηρώδης θορυβήθηκε από τη γέννηση αυτή και φοβισμένος πως θα χάσει το θρόνο, στην προσπάθειά του να τον σκοτώσει, σκότωσε 2000 παιδιά. Ο Ιησούς δραπέτευσε στην Αίγυπτο. Όταν όμως ήρθε ήταν πάνσοφος και μεγάλος θεραπευτής.

Αφού βρήκε 12 μαθητές, όσες και οι φυλές του Ισραήλ, άρχισε να διδάσκει στα πλήθη που τον ακολουθούσαν θεραπεύοντας τους πάσχοντες με θαυματουργό τρόπο. Ο λαός τον αγαπούσε, όμως η ηγεσία τον φθόνησε πολύ. Μετά από προδοσία ενός εκ των μαθητών του, συνελήφθη και με συνοπτικές διαδικασίες τον εκτέλεσαν με σταύρωση!

Κατά την στιγμή του θανάτου του ο ήλιος χάθηκε σ’ ολόκληρο τον κόσμο για τρεις ολόκληρες ώρες, ο ναός σχίστηκε στα δύο, η γη σείστηκε με δύναμη και θόρυβο μεγάλο και οι τάφοι άνοιξαν. Πολλοί δε αναστήθηκαν τότε και μπήκαν στην πόλη και από την αναστάτωση αυτή φόβος πλημμύρισε σε όλους κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι αυτός που πέθανε ήταν πράγματι ο γιος του θεού!
Μετά τρεις ημέρες όμως αναστήθηκε και παρουσιάστηκε στους μαθητές του, δίνοντάς τους τις τελευταίες οδηγίες. Έπειτα αναλήφθηκε στους ουρανούς και κάθισε δεξιά του πατέρα του. Οι μαθητές του διέδωσαν την διδασκαλία του και έξω από το Ισραήλ, στα πέρατα του κόσμου! Η έλευση του Υιού του θεού είχε σκοπό να λυτρώσει τον άνθρωπο από το προπατορικό αμάρτημα. Αυτό, σύμφωνα με την Παλιά Διαθήκη, είναι ένα θανάσιμο αμάρτημα που κουβαλά κάθε άνθρωπος από τη στιγμή που θα έρθει στον κόσμο μέχρι να πεθάνει. Ο Ιησούς δίδαξε πώς πρέπει να συμπεριφέρεται ο άνθρωπος στην επίγεια ζωή προκειμένου να βιώσει, μετά θάνατον και την επουράνια κοντά στο θεό.

Η απομυθοποίηση

Όλα δείχνουν ότι πρόκειται για έναν ακόμα εβραϊκό μύθο που, επινοήθηκε μετά την καθιέρωση του Βιβλικού Κανόνα. Το ιερατείο, φυσικά ήταν αντίθετο στις απόψεις τους και γι’ αυτό τους έθεσε εκτός, σαν αιρετικούς. Διωγμένοι από το σώμα της Ορθόδοξης εβραϊκής θρησκείας περιπλανώμενοι σε χώρες έντονης ελληνιστικής επιρροής ήταν φυσικό να μπολιαστεί ο αρχικός μύθος με τις πέριξ του Ισραήλ θρησκείες. Το αποτέλεσμα αυτής της κίνησης ονομάστηκε γνωστικισμός. Πιθανότατα οι Γνωστικοί αυτοί να ήταν οι διωγμένοι Εσσαίοι που οι χριστιανοί αργότερα θα αποσιωπήσουν χαρακτηριστικά και με επιμέλεια! Οι ρίζες τους φαίνονται να βρίσκονται στο Ισραήλ, όπως και σε μια κοινότητα στην Αλεξάνδρεια, όμως οι παγανιστικές επιρροές μεταστρέφουν τον μύθο και τη φιλοσοφία του.
Στην κορυφή των δοξασιών εκείνης της περιόδου βρίσκονται οι μυστηριακές θρησκείες του Διονύσου στη Ελλάδα, του Όσιρη και της Ίσιδος στην Αίγυπτο, του Άδωνη στην Συρία, του Μίθρα στην Περσία. Επίσης, σχετικά νέες θρησκείες, του Ορφέα στην Ελλάδα και του Σέραπη στην Αίγυπτο, όλες περιστρέφονται γύρω από τον θεάνθρωπο που γεννιέται, πεθαίνει και ανασταίνεται για να δώσει ζωή και ελπίδα στους ανθρώπους. Η αλληγορία προσφέρεται κατά κόρον στη φιλοσοφική θεώρηση του μύθου. Σοφοί και διδάσκαλοι γράφουν συνεχώς κείμενα μέσα από τα οποία κωδικοποιούν βαθιές πνευματικές αλήθειες, συσσωρευμένες από το χρόνο και την εμπειρία που σήμερα η θρησκειολογία μας φέρνει στο φως σαν συγκριτικά στοιχεία, κάνοντας ορατή την εποχή εκείνη της ενοθείας στην οποία όλες οι θρησκείες συγκλίνουν. Η παγκοσμιοποίηση είναι μία τάση που τείνει να ενώσει την διαφορετικότητα σε ένα πράγμα, να το κάνει κοινό για όλους. Η ενοθεία έχει ακριβώς αυτήν την ροπή, ενοποιώντας διαφορετικές θρησκευτικές δοξασίες. Εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς ότι η τάση αυτή είναι ο προάγγελος του μονοθεϊσμού, όπως τον ξέρουμε σήμερα. Βέβαια ο μονοθεϊσμός δεν είναι καινούρια ιδέα αλλά αντίληψη που δοκιμάστηκε στην Ελλάδα, την Περσία και την Αίγυπτο, όμως εγκαταλείφθηκε. Ανάμεσα σε τόσες απόψεις και τάσεις που δημιουργούν οι φιλοσοφικές κινήσεις κάποιες φαίνεται πραγματικά να επηρεάζουν κάποτε πολλούς δημιουργώντας αυτό που λέμε ρεύμα.
Ο χριστιανικός γνωστικισμός ήταν αυτός που φάνηκε να κερδίζει τη μάχη, στον οποίο, κάτω από το όνομα Χριστός (καθόλου εβραϊκός όρος και κυρίως ιδιότητα και όχι όνομα) κατόρθωσε να ενοποιήσει όλες αυτές τις δοξασίες. Οι διωγμένοι από το ιερατείο, Εσσαίοι, φαίνεται να βρίσκουν κατεύθυνση προς τον γνωστικισμό. Αναφερόμαστε στα τέλη του 1ου αιώνα και της αρχής του 2ου στον οποίο αρχίζει η εξάπλωση των συμπιληματικών γνωστικών «ιερών κειμένων». Σοφοί και διδάσκαλοι αναζητούν νέα κατεύθυνση, προσπαθώντας μέσα από την πληθώρα των αμφίβολων συγγραμμάτων που κυκλοφορούν, την ένωση ή την απόρριψη των κειμένων αυτών, προκειμένου να δικαιολογήσουν την πίστη τους σε κάτι ανώτερο των απαρχαιωμένων θρησκειών. Οι παλιές θρησκείες, χαρακτηρισμένες σαν ειδωλολατρικές, πολεμούνται ανηλεώς προκειμένου σαν νικητές να δοξάσουν τη νέα θρησκεία στην οποία ο θεός αποκαλύπτεται κάνοντας λυτρωτικό κάλεσμα. Μετά την εδραίωση των ρωμαϊκών κατακτήσεων, είναι γνωστό ότι τα ήθη παρήκμασαν και οι αντιθέσεις μεγάλωσαν, ωθώντας τους νέους ηθικολόγους να αναζητήσουν λύσεις στη φιλοσοφία και την ουτοπία. Η ελπίδα για τη σωτηρία της ψυχής ήταν η ευκολότερη λύση, που άφηνε ανέγγιχτα τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Η ζωή δεν έχει καμιά αξία πια. Ήταν πρόσκαιρη και κυρίως μεταβατική. Ο νεοπλατωνισμός έδινε ώθηση, όμως παρέμενε ακόμα μυστηριακός και αρχέγονος, ενώ ο γνωστικισμός, με τις αλληγορίες, ζωντάνευε τους μύθους των παγανιστών. Φαινόταν πιο αληθινός και άμεσος για το λαό.

Κάποιοι χριστιανοί γνωστικοί προσπάθησαν να δώσουν μεγαλύτερη αληθοφάνεια στους μύθους τους. Πίστεψαν πως όσα αναφέρονται σαν αλληγορία δεν είναι μύθοι, αλλά αλήθειες, κάνοντάς τους να ξεχωρίζουν από τους πρώτους γνωστικούς. Αυτοί με «ψέματα» θα πείσουν τους αφελείς ότι όλα αυτά είναι αληθινά. Βάζω εισαγωγικά στη λέξη «ψέματα» γιατί οι επίδοξοι εκσκαφείς των γνωστικών κειμένων πείστηκαν και ίδιοι από τις αλληγορίες, εκλαμβάνοντάς τες σαν αληθινή εκδοχή! Βρισκόμαστε ήδη στα μισά του 2ου αιώνα. Ο Ιουστίνος ο Μάρτυς διασώζει εκείνη την εποχή. Οι γνωστικοί θα αγωνιστούν, όμως νικητές θα αναδειχτούν οι δογματικοί χριστιανοί που θα ξεχωρίσουν πλήρως από τους αδερφούς τους, αν και δεν θα μοιάζουν ακόμα σε τίποτα με τους χριστιανούς όπως τους ξέρουμε σήμερα.

Τα συμπιληματικά κείμενα θα αρχίσουν να δένουν το ένα με το άλλο, όμως οι αντιφάσεις θα χάσκουν μέχρι να δοθούν απαντήσεις ώστε να αποτελέσουν τον Κανόνα. Όχι πως μετά θα εξαφανιστούν. Απλά μετά η πίστη θα θολώσει τη λογική, έτσι ώστε να μη φαίνονται στον πιστό. Οι διωγμοί στα τέλη του 3ου αιώνα θα δέσουν τους δογματικούς χριστιανούς αναστατώνοντας ακόμα πιο πολύ την χέρσα αυτοκρατορία των Ρωμαίων. Οι «αιρετικοί» γίνονται η πέτρα του σκανδάλου ανάμεσα στις κοινότητες των χριστιανών που συχνά φτάνουν σε μάχες μεταξύ τους, λύνοντας τις διαφορές με τα χέρια. Εχθροί μπάζουν από παντού, τα σύνορα παραμένουν αφύλακτα και οι επιδρομές και τα πλιάτσικα αυξάνουν. Η αυτοκρατορία κλονίζεται και οι χριστιανοί αρνούνται να υποστηρίξουν τα εγκόσμια αφεντικά. Στις αρχές του επόμενου αιώνα, κάποιος φιλόδοξος αυτοκράτορας θα εκμεταλλευτεί το επαναστατικό πνεύμα των χριστιανών κάνοντάς τους συμμάχους ενάντια στους προσωπικούς του εχθρούς.
Ο επίδοξος Κωνσταντίνος, λάτρης ακόμα του Ήλιου, θα καταφέρει να ιδρύσει την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με κέντρο την Κωνσταντινούπολη. Τον χριστιανισμό θα αναγνωρίσει σαν κρατική θρησκεία. Ήταν το αντάλλαγμα, αλλά και ο τρόπος που θα συντηρούσε έκτοτε το θρόνο του. Επαναπαυμένοι και οι χριστιανοί που βρήκαν κρατική υποστήριξη αν και συχνά εναντιώνονται και στον ίδιο τον αυτοκράτορα κι ας τον θεωρούν αντιπρόσωπο του θεού στη γη! Οι διαμάχες ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και τον Αθανάσιο είναι χαρακτηριστικές. Ο ένας είχε συμφέρον από τον άλλον! Το τερπνόν μετά του ωφελίμου! Ένας κόλακας φίλος του Κωνσταντίνου, ο Ευσέβιος της Καισαρείας, κατάφερε μεταξύ άλλων με ψέματα να γράψει την πρώτη Εκκλησιαστική Ιστορία, καθιερώνοντας και τον πρώτο Κανόνα των χριστιανών. Αν και αιρετικός ο Καισάρειας, οι δογματικοί μέχρι και σήμερα τον τιμούν για το έργο του. Τα μαγειρέματα από κει και πέρα θα είναι ευκολότερα. Πλαστογραφήσεις και χαλκεύματα θα λαμπρύνουν τη νέα θρησκεία, ενώ οι γνωστικοί και οι αρχαίες θρησκείες, που αποτελούσαν την μητρική τους γνώση, θα υποστούν ανηλεή διωγμό από τους απολογητές και τους αιρεσιάρχες! Η Ελλάδα καταντά επαρχία της Αγίας Πόλης και ο αρχαίος της θησαυρός καταληστεύεται. Η ανθρωπότητα είχε αλλάξει σελίδα. Είχε αρχίσει ήδη ο Μεσαίωνας να αγκαλιάζει κάθε εκδήλωση της ζωής.

Επίλογος

Η λάμψη του αρχαίου κόσμου σβήνει. Συγγράμματα καίγονται, μνημεία καταστρέφονται, φιλοσοφικές σχολές κλείνουν και οι λάτρεις των αρχαίων θρησκειών βρίσκονται υπό συνεχή διωγμό. Εξορίες, δημεύσεις περιουσιών, βασανιστήρια και εκτελέσεις. Σε λίγους αιώνες όλα θα έχουν αλλάξει και μία νέα αποκαλυπτική θρησκεία θα κάνει την εμφάνιση της: ο Ισλαμισμός.
Ο Μεσαίωνας είχε μπει για τα καλά και το σκοτάδι απλώθηκε παντού!