Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟΣ

ΙΣΟΚΡ 7.15–19

(ΙΣΟΚΡ 7) 

Πρόθεσις: Η ανάγκη επιστροφής στις πατρογονικές μορφές πολιτειακής οργάνωσης

[15] Ὑπὲρ ἧς ἐγὼ καὶ τοὺς λόγους μέλλω ποιεῖσθαι καὶ
τὴν πρόσοδον ἀπεγραψάμην. [16] εὑρίσκω γὰρ ταύτην μόνην
ἂν γενομένην καὶ τῶν μελλόντων κινδύνων ἀποτροπὴν καὶ
τῶν παρόντων κακῶν ἀπαλλαγήν, ἢν ἐθελήσωμεν ἐκείνην
τὴν δημοκρατίαν ἀναλαβεῖν, ἣν Σόλων μὲν ὁ δημοτικώτατος
γενόμενος ἐνομοθέτησε, Κλεισθένης δ’ ὁ τοὺς τυράννους
ἐκβαλὼν καὶ τὸν δῆμον καταγαγὼν πάλιν ἐξ ἀρχῆς κατέ-
στησεν. [17] ἧς οὐκ ἂν εὕροιμεν οὔτε δημοτικωτέραν
οὔτε τῇ πόλει μᾶλλον συμφέρουσαν. τεκμήριον δὲ μέγιστον·
οἱ μὲν γὰρ ἐκείνῃ χρώμενοι, πολλὰ καὶ καλὰ διαπραξάμενοι
καὶ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις εὐδοκιμήσαντες, παρ’ ἑκόντων
τῶν Ἑλλήνων τὴν ἡγεμονίαν ἔλαβον, οἱ δὲ τῆς νῦν παρού-
σης ἐπιθυμήσαντες, ὑπὸ πάντων μισηθέντες καὶ πολλὰ
καὶ δεινὰ παθόντες, μικρὸν ἀπέλιπον τοῦ μὴ ταῖς ἐσχάταις
συμφοραῖς περιπεσεῖν. [18] καίτοι πῶς χρὴ ταύτην τὴν
πολιτείαν ἐπαινεῖν ἢ στέργειν τὴν τοσούτων μὲν κακῶν
αἰτίαν πρότερον γενομένην, νῦν δὲ καθ’ ἕκαστον τὸν
ἐνιαυτὸν ἐπὶ τὸ χεῖρον φερομένην; πῶς δ’ οὐ χρὴ δεδιέναι
μὴ τοιαύτης ἐπιδόσεως γιγνομένης τελευτῶντες εἰς
τραχύτερα πράγματα τῶν τότε γενομένων ἐξοκείλωμεν;

[19] Ἵνα δὲ μὴ συλλήβδην μόνον ἀκηκοότες, ἀλλ’ ἀκριβῶς
εἰδότες ποιῆσθε καὶ τὴν αἵρεσιν καὶ τὴν κρίσιν αὐτῶν,
ὑμέτερον μὲν ἔργον ἐστὶ παρασχεῖν ὑμᾶς αὐτοὺς προσ-
έχοντας τὸν νοῦν τοῖς ὑπ’ ἐμοῦ λεγομένοις, ἐγὼ δ’ ὡς ἂν
δύνωμαι συντομώτατα περὶ ἀμφοτέρων τούτων πειράσομαι
διελθεῖν πρὸς ὑμᾶς.

***
Για τη διοίκηση αυτή πρόκειται εγώ τώρα να μιλήσω και για την ανάπτυξη του θέματος αυτού εζήτησα προκαταβολικά να παρουσιαστώ μπροστά σας.

Γιατί έχω τη γνώμη και πιστεύω ότι τότε θα απαλλαγούμε από τη σημερινή αθλιότητα και θα αποτρέψουμε και τους μελλοντικούς κινδύνους, αν αποφασίσουμε να ξαναφέρουμε τη Δημοκρατία εκείνη που εθεμελίωσε ο δημοφιλέστατος Σόλων και που αποκατέστησε πάλι ο Κλεισθένης, αφού έδιωξε τους τυράννους.

Από το δημοκρατικό αυτό πολίτευμα δεν μπορούμε να βρούμε άλλο πιο κοσμαγάπητο ούτε προ πάντων περισσότερο συμφέρον στην πολιτεία μας. Και για να στηρίξω την άποψή μου αυτή, υπενθυμίζω ότι εκείνοι που έζησαν με το πολίτευμα αυτό, αφού έκαμαν πολλά και ωραία έργα και απόκτησαν καλή φήμη σ' όλους τους ανθρώπους, εξασφάλισαν στα τελευταία την ηγεμονία των Ελλήνων, όχι βέβαια χωρίς τη θέλησή τους. Όσοι όμως επεθύμησαν περισσότερο το σημερινό δημοκρατικό πολίτευμα, εμισήθησαν απ' όλους και έπαθαν πολλά και μεγάλα δεινά και λίγο έλειψε να περιπέσουν και στην έσχατη συμφορά.

Πώς είναι λοιπόν δυνατόν να επαινούμε ή να ευνοούμε αυτό το πολίτευμα που έγινε αιτία τόσων και τόσων συμφορών ως τώρα και που ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να πηγαίνη προς το χειρότερο; Και γιατί τάχα δεν πρέπει να φοβούμεθα ότι με τον κατήφορο που επήρε θα καταντήσουμε στα τελευταία σε κατάσταση περισσότερο άθλια από την εποχή εκείνη;

Και για να δώσετε την προτίμησή σας και την κρίση σας για το θέμα που συζητούμε, όχι αφού ακούσετε περιληπτικά γι' αυτό, αλλ' αφού το κατανοήσετε βαθιά, είναι ανάγκη σεις από το ένα μέρος να συγκεντρώσετε όλη σας την προσοχή σ' αυτά που εγώ αναπτύσσω, κι' εγώ από το άλλο να προσπαθήσω να τελειώσω την ανάπτυξη του θέματος αυτού με κάθε δυνατή συντομία.