ΚΡΙΤΩΝ. Είναι πολύ πρωί ακόμη.
ΣΩ. Τί ώρα πάνω-κάτω;
ΚΡ. Βαθιά χαράματα.
ΣΩ. Απορώ πώς θέλησε να σου ανοίξει ο φύλακας.
ΚΡ. Γνώριμος πια μου είναι, Σωκράτη, τόσο συχνά που έρχομαι εδώ· έπειτα έχει πάρει από μένα και κάποιο φιλοδώρημα.
ΣΩ. Τώρα ήρθες ή έχεις πολλή ώρα εδώ;
ΚΡ. Έχω πολλή ώρα.
[43b] ΣΩ. Και πώς δεν με ξύπνησες αμέσως μόλις ήρθες, αλλά κάθεσαι κοντά μου χωρίς να μιλάς;
ΚΡ. Μά τον Δία, Σωκράτη, ούτε κι εγώ ο ίδιος θα ήθελα να βρίσκομαι σε τόσο μεγάλη αγρύπνια και λύπη· αλλά και με σένα, ώρα πολλή τώρα, παραξενεύομαι βλέποντας πόσο γλυκά κοιμάσαι· κι επίτηδες δεν ήθελα να σε ξυπνήσω, για να περνάς την ώρα σου, όσο γίνεται, πιο ευχάριστα. Κι αλήθεια, σ᾽ όλη σου τη ζωή πολλές φορές ως τώρα σε καλοτύχησα για τον χαρακτήρα σου· μα πιο πολύ σε καλοτυχίζω τώρα, σ᾽ αυτή εδώ τη συμφορά, που τόσο καρτερικά και ήρεμα την υπομένεις.
ΣΩ. Μα θα ήταν πραγματικά ανάρμοστο, Κρίτων, ν᾽ αγανακτώ σε τόσο μεγάλη ηλικία, γιατί ήρθε τώρα η ώρα να πεθάνω.
[43c] ΚΡ. Κι άλλοι, Σωκράτη, στην ηλικία σου πέφτουν σε τέτοιες συμφορές, όμως τα χρόνια δεν τους εμποδίζουν καθόλου ν᾽ αγανακτούν με την τύχη που τους βρίσκει.
ΣΩ. Σωστά είν᾽ αυτά. Μα πες μου, γιατί έχεις έρθει τόσο πρωί;
ΚΡ. Γιατί φέρνω είδηση, Σωκράτη, θλιβερή, όχι για σένα, το βλέπω καθαρά, αλλά για μένα και για όλους τους φίλους σου, θλιβερή και αβάσταχτη, τέτοια που, το ξέρω καλά, δεν θα μπορούσε να την αντέξει η ψυχή μου.
ΣΩ. Και ποιά είναι αυτή η είδηση; Μήπως έχει φτάσει το πλοίο από τη Δήλο και [43d] μια κι έφτασε αυτό, εγώ πρέπει να πεθάνω;
ΚΡ. Δεν έχει φτάσει βέβαια ακόμη, μου φαίνεται όμως πως θα έρθει σήμερα απ᾽ όσα είπαν μερικοί που ήρθαν από το Σούνιο και το άφησαν εκεί. Είναι λοιπόν φανερό απ᾽ αυτές τις ειδήσεις ότι θα φτάσει σήμερα και θα είναι ανάγκη βέβαια, Σωκράτη, αύριο να θανατωθείς.
ΣΩ. Αλλά, Κρίτων, η ώρα η καλή. Αν έτσι το θέλουν οι θεοί, έτσι ας γίνει. Δεν νομίζω όμως ότι το πλοίο θα έρθει σήμερα.
[44a] ΚΡ. Από πού το συμπεραίνεις;
ΣΩ. Θα σου ειπώ· νομίζω πως είναι ορισμένο να πεθάνω την άλλη μέρα από κείνη που θα έρθει το πλοίο.
ΚΡ. Έτσι βέβαια λένε εκείνοι που είναι αρμόδιοι γι᾽ αυτές τις υποθέσεις.
ΣΩ. Λοιπόν, δεν νομίζω πως θα έρθει την ημέρα που ξημερώνει σε λίγο αλλά την άλλη. Κι αυτό το συμπεραίνω από κάποιο όνειρο που είδα εδώ και λίγη ώρα αυτή τη νύχτα. Και φαίνεται πως είναι ευτύχημα που εκείνη την ώρα δεν με ξύπνησες.
ΚΡ. Και ποιό ήταν τ᾽ όνειρό σου;
ΣΩ. Μου φάνηκε πως μια γυναίκα καλοπλασμένη κι όμορφη, [44b] λευκοφορεμένη, με πλησίασε, με φώναξε με τ᾽ όνομά μου και μου είπε: «Σωκράτη,
την τρίτη μέρα θα φτάσεις στην εύφορη Φθία».
ΚΡ. Παράξενο το όνειρό σου, Σωκράτη.
ΣΩ. Κι όμως, ολοφάνερο, όπως μου φαίνεται, Κρίτων.
ΚΡ. Αλήθεια, ολοφάνερο. Μα, ευλογημένε μου Σωκράτη, και τώρα ακόμη είναι καιρός να μ᾽ ακούσεις και να κοιτάξεις να σωθείς· γιατί ο θάνατός σου θα είναι για μένα διπλή συμφορά: Δεν θα χάσω μονάχα έναν τέτοιο φίλο, που όμοιό του εγώ ποτέ κανένα δεν θα εύρω· μα θα φανώ ακόμη στον πολύ τον κόσμο, που δεν ξέρει καλά ούτε μένα ούτε σένα, [44c] ότι τάχα αμέλησα, ενώ μπορούσα να σε σώσω αν ήθελα να ξοδέψω χρήματα. Κι αλήθεια, για έναν άνθρωπο ποιά γνώμη μπορεί να είναι χειρότερη, παρά να φαίνεται πως προτιμά το χρήμα από τους φίλους; Γιατί ο πολύς κόσμος ποτέ δεν θα πιστέψει ότι συ ο ίδιος δεν θέλησες να φύγεις από δω, ενώ εμείς ήμαστε πρόθυμοι γι᾽ αυτό.
ΣΩ. Μα, καλότυχε Κρίτων, γιατί να νοιαζόμαστε μεις τόσο πολύ για τη γνώμη του κόσμου; Οι σώφρονες άνθρωποι, αυτοί που αξίζει να προσέχουμε τη γνώμη τους περισσότερο, θα κρίνουν πως αυτά έγιναν έτσι, όπως ακριβώς θα έχουν γίνει.
[44d] ΚΡ. Όμως, το βλέπεις, Σωκράτη, είναι ανάγκη να νοιαζόμαστε και για τη γνώμη του κόσμου. Αυτά που μας βρήκανε τώρα το φανερώνουν μόνα τους, ότι ο πολύς ο κόσμος μπορεί να κάνει όχι τα πιο μικρά, μα τα πιο μεγάλα κακά· φτάνει να έχουν κάποιον συκοφαντήσει σ᾽ αυτόν.
ΣΩ. Μακάρι, Κρίτων, να μπορούσε ο πολύς ο κόσμος να κάνει τα πιο μεγάλα κακά· θα μπορούσε τότε να κάνει και τα πιο μεγάλα καλά, κι όλα θα ήταν όμορφα έτσι. Τώρα όμως δεν είναι σε θέση να κάνει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Γιατί δεν έχει τη δύναμη να κάνει έναν άνθρωπο ούτε σώφρονα ούτε άφρονα, αλλά κάνει ό,τι του φέρνει η τύχη.
[44e] ΚΡ. Καλά αυτά, ας παραδεχτούμε πως είναι έτσι. Θέλω όμως, Σωκράτη, να μ᾽ απαντήσεις σε τούτο: άραγε μήπως νοιάζεσαι για μένα και για τους άλλους φίλους σου, μην τυχόν, αν συ βγεις από δω μέσα, μας δημιουργήσουν ιστορίες οι συκοφάντες, ότι σε βγάλαμε από δω κρυφά σαν κλέφτες, κι αναγκαστούμε έτσι να χάσουμε ή και όλη μας την περιουσία ή πολλά χρήματα ή να πάθουμε και τίποτ᾽ άλλο ακόμη; Αν πραγματικά [45a] φοβάσαι κάτι τέτοιο, άφησέ το να πάει στο καλό. Γιατί εμείς βέβαια έχουμε χρέος να σε σώσουμε, κι ας περάσουμε αυτό τον κίνδυνο, κι αν χρειαστεί ακόμη μεγαλύτερο απ᾽ αυτόν. Άκου λοιπόν εμένα και μην κάνεις διαφορετικά.
ΣΩ. Και γι᾽ αυτά νοιάζομαι, Κρίτων, και γι᾽ άλλα πολλά.
ΚΡ. Ε, λοιπόν, ούτε κι αυτά να φοβάσαι· γιατί ούτε και το χρήμα είναι πολύ, που ζητάνε κάποιοι να πάρουν για να σε βγάλουν από δω μέσα και να σε σώσουν. Έπειτα δεν βλέπεις πόσο φτηνοί είναι οι συκοφάντες κι έτσι δεν χρειάζονται γι᾽ αυτούς πολλά χρήματα; [45b] Και συ έχεις στη διάθεσή σου πρώτα τα δικά μου χρήματα, όπως νομίζω αρκετά· έπειτα αν νομίζεις, φροντίζοντας κάπως για μένα, πως δεν πρέπει να ξοδεύω τα δικά μου, νά, βρίσκονται δω στην πόλη μας φίλοι από ξένα μέρη, πρόθυμοι να ξοδέψουν. Ένας μάλιστα απ᾽ αυτούς, ο Σιμμίας ο Θηβαίος, γι᾽ αυτόν ακριβώς τον σκοπό έχει φέρει μαζί του χρήμα αρκετό· έτοιμος είναι ακόμη και ο Κέβης κι άλλοι πάρα πολλοί να προσφέρουν χρήματα. Ώστε, κι αυτό το ξαναλέω, δεν πρέπει να διστάσεις καθόλου για να σωθείς, με τη δικαιολογία πως φοβάσαι τις συνέπειες για μας· μήτε εκείνο που έλεγες στο δικαστήριο να σου γίνει εμπόδιο, ότι δηλαδή αν έφευγες από την πόλη μας δεν θα ήξερες πώς να φερθείς και τί να κάνεις. [45c] Γιατί σε πολλά βέβαια μέρη, όπου αλλού κι αν πας, θα σ᾽ αγαπήσουν. Αν όμως προτιμάς να πας στη Θεσσαλία, υπάρχουν εκεί δικοί μου φίλοι, που θα σε περιποιηθούν πολύ και θα σου παρέχουν ασφάλεια, ώστε να μη σ᾽ ενοχλεί κανείς απ᾽ όσους κατοικούν στη Θεσσαλία.
Ακόμη και κάτι άλλο, Σωκράτη· αυτό που πας να κάνεις τώρα έχω τη γνώμη πως δεν είναι ούτε δίκαιο, ν᾽ αφήσεις δηλαδή τον εαυτό σου να χαθεί, τη στιγμή που έχεις την ευκαιρία να σωθείς· και βιάζεσαι να σου συμβούν όσα ακριβώς θα έσπευδαν να κάνουν και οι ίδιοι οι εχθροί σου, και μάλιστα έσπευσαν να κάνουν θέλοντας να σ᾽ εξοντώσουν. Κοντά σ᾽ αυτά εγώ τουλάχιστον νομίζω πως προδίνεις και τα παιδιά σου ακόμη, γιατί [45d] ενώ μπορείς και να τ᾽ αναθρέψεις και να τα μορφώσεις πολύ καλά, ξαφνικά και πρόωρα θα τα εγκαταλείψεις και θα φύγεις και σε ό,τι εξαρτάται από σένα η ζωή τους θα μείνει στα χέρια της τύχης· και φυσικά η μοίρα τους θα είναι η συνηθισμένη μοίρα των ορφανών στην ορφάνια τους. Γιατί ή δεν πρέπει να κάνει κανείς παιδιά ή, αν κάνει, έχει χρέος να ταλαιπωρείται κι αυτός μαζί τους μέρα-νύχτα και ανατρέφοντας και μορφώνοντάς τα. Συ όμως, μου φαίνεται, προτιμάς την ευκολία σου. Πρέπει όμως να προτιμά κανείς εκείνα που θα προτιμούσε ένας άνθρωπος ενάρετος και ανδρείος και μάλιστα όταν ισχυρίζεται πως σ᾽ όλη του τη ζωή φροντίζει για την αρετή. Εγώ τουλάχιστον [45e] ντρέπομαι και για σένα και για μας τους φίλους σου, μήπως φανεί στον κόσμο πως όλα αυτά που γίνονται τώρα με σένα έχουν γίνει από κάποια δική μας ανανδρία: Και ότι έφτασε η υπόθεση στο δικαστήριο, ενώ μπορούσε να μη φτάσει ως εκεί, και ότι δικάστηκε με τον τρόπο που δικάστηκε· και τούτο δω το τελευταίο πάλι, σαν κωμικός επίλογος στην υπόθεση, θα δώσει στον κόσμο την εντύπωση πως επειδή σταθήκαμε ανίκανοι και άνανδροι [46a] μας ξέφυγε από τα χέρια, αφού ούτ᾽ εμείς προσπαθήσαμε να σώσουμε σένα ούτε συ τον εαυτό σου, ενώ αυτό ήταν και με το παραπάνω δυνατό, αν είχαμε και την παραμικρότερη αξία.
Όλ᾽ αυτά, Σωκράτη, στοχάσου μήπως δεν είναι μόνο κακά μα κι εξευτελιστικά και για σένα και για μας. Σκέψου λοιπόν ή, καλύτερα, δεν είναι πια καιρός ούτε να σκεφτείς, αλλά να ᾽χεις πάρει την απόφαση. Και μια απόφαση υπάρχει· τη νύχτα που μας έρχεται όλ᾽ αυτά πρέπει να ᾽χουν τελειώσει. Αν όμως περιμένουμε και λίγο, τίποτα πια δεν θα μπορεί να γίνει. Μα έλα, Σωκράτη, άκουσέ με με κάθε τρόπο και μην κάνεις καθόλου διαφορετικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου