Από τη φιλοσοφία του Hegel

G. Hegel: Η έννοια της ατομικότητας
                   
Aπόλυτη αντί-θεση βρίσκεται σε ισχύ. Ένα είδος των αντι-θέσεων είναι η πολλότητα των ζωντανών όντων· τα ζωντανά όντα πρέπει να εξετάζονται ως οργανώσεις· η πολλότητα της ζωής τελεί σε αντί-θεση: ένα τμήμα της πολλότητας τούτης εξετάζεται απλώς ως ευρισκόμενο σε σχέση και έχει το Είναι του μόνο υπό τη μορφή της συνένωσης· ας σημειωθεί ότι αυτό το τμήμα είναι το ίδιο μια απέραντη πολλότητα, επειδή φέρνει μέσα του ζωή. Το άλλο τμήμα, το οποίο είναι επίσης απέραντη πολλότητα, δεν εξετάζεται παρά ως ευρισκόμενο σε αντί-θεση και έχει το Είναι του μόνο μέσα από τον χωρισμό του από το πρώτο τμήμα· κατά τον ίδιο τρόπο, το πρώτο τμήμα είναι κι αυτό προσδιορισμένο έτσι, ώστε να έχει το Είναι του μόνο μέσα από τον χωρισμό του από το δεύτερο τμήμα. Το πρώτο τμήμα δηλώνει μια οργάνωση, ένα άτομο. Από μόνο του γίνεται φανερό πως ετούτη η ζωή, της οποίας η πολλαπλότητα εξετάζεται μόνο υπό την ισχύ σχέσης και η σχέση τούτη αποτελεί το Είναι της, μπορεί συγχρόνως να εξετάζεται εν μέρει και ως εσωτερικά διαφορετική, ως απλή πολλότητα· η σχέση της δεν είναι περισσότερο απόλυτη απ’ ό,τι [ο] χωρισμός των σχετιζομένων τμημάτων· εν μέρει επίσης πρέπει να σκεπτόμαστε τη δυνατότητά της να έρχεται σε σχέση με το τμήμα που είναι αποκλεισμένο απ’ αυτή, τη δυνατότητα δηλαδή να απολέσει την ατομικότητά της ή να συνδεθεί με αυτό που είναι αποκλεισμένο. –Παρόμοια το πολλαπλό, το αποκλεισμένο από ένα οργανικό όλο, το οποίο έχει το Είναι του μόνο στην αντί-θεση, συγχρόνως πρέπει εν μέρει όχι [μόνο], ως διεαυτό, να κάνει αφαίρεση από εκείνη την οργάνωση και εντός εαυτού [=εσωτερικά] να είναι απόλυτα πολλαπλό, αλλά ως εντός εαυτού [=εσωτερικά] πολλαπλό να βρίσκεται συνάμα σε σχέση· εν μέρει επίσης πρέπει να συνδέεται με το αποκλεισμένο απ’ αυτό το πολλαπλό ζωντανό ον. Η έννοια της ατομικότητας κλείνει μέσα της αντί-θεση προς την απέραντη πολλαπλότητα και προς τη σύνδεση με αυτή την ίδια [την έννοια]· ένας άνθρωπος είναι μια ατομική ζωή, στο βαθμό που είναι μια ζωή διαφορετική από όλα τα στοιχεία και από την απεραντοσύνη των ατομικών ζωών που βρίσκονται έξω απ’ αυτήν. Ο άνθρωπος είναι μια ατομική ζωή μόνο, στο βαθμό που συνιστά ενότητα με όλα τα στοιχεία, με όλη την απεραντοσύνη των [ατομικών] ζωών που βρίσκονται έξω απ’ αυτόν. Ο άνθρωπος είναι [=υπάρχει] μόνο, στο μέτρο που το σύμπαν της ζωής διαιρείται: αυτός είναι το ένα τμήμα, όλα τα υπόλοιπα είναι το άλλο τμήμα· αυτός είναι μόνο, στο μέτρο που ο ίδιος δεν είναι κανένα τμήμα και δεν αποχωρίζει τίποτε απ’ αυτόν.

Εάν λάβουμε ως προϋπόθεση την αδιαίρετη ζωή, εάν τη δεχθούμε ως παγιωμένη, τότε μπορούμε να θεωρήσουμε τα ζωντανά όντα ως εξωτερικεύσεις της ζωής, ως παραστάσεις της. Συγχρόνως, η πολλαπλότητα αυτών των όντων, ακριβώς επειδή τίθενται ως εξωτερικεύσεις, είναι τεθειμένη ως απέραντη και τη στοχαζόμαστε εδραιωμένη υπό την εξής μορφή: ήρεμα, σταθερά υφιστάμενα σημεία, άτομα. Εάν λάβουμε ως προϋπόθεση ένα ζωντανό ον και μάλιστα εμάς που θεωρούμε το πράγμα, τότε βλέπουμε πως η ζωή, που είναι τεθειμένη έξω από τη δική μας περιορισμένη ζωή, είναι μια απέραντη ζωή απέραντης πολλαπλότητας, απέραντης αντίθεσης, απέραντης σχέσης· ως πολλότητα είναι μια απέραντη πολλότητα από οργανώσεις, από άτομα, ως ενότητα είναι ένα μοναδικό οργανωμένο, χωρισμένο και ενωμένο όλο, —είναι η φύση. Ετούτη είναι μια οντοθεσία της ζωής, γιατί ο αναστοχασμός έχει φέρει στη ζωή τις έννοιές του, αυτές δηλαδή της σχέσης και του χωρισμού, του ενικού όντος, ήτοι του ατόμου που υφίσταται για τον εαυτό του, και του καθολικού· επίσης του όντος που τελεί σε συνάφεια, του μεν ενικού όντος ως ενός περιορισμένου, του δε καθολικού ως ενός απεριόριστου. Έτσι ο αναστοχασμός έχει καταστήσει, μέσα από τη διαδικασία της οντοθεσίας, τη ζωή φύση.