Ευτυχώς, δεν είμαι τέλειος!

«Μια στιγμή συμπόνιας προς τον εαυτό σου μπορεί να αλλάξει ολόκληρη τη μέρα σου. Μια σειρά από τέτοιες στιγμές μπορεί να αλλάξει ολόκληρη τη ζωή σου». – Christopher K. Germer

Η δρ. Kristin Neff είναι ερευνήτρια και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν. Διευθύνει το Εργαστήριο Έρευνας της Συμπόνιας του Εαυτού και μελετά το πώς αναπτύσσουμε και ασκούμε τη συμπόνια προς τον εαυτό μας. Σύμφωνα με τη δρα Neff, αυτού του είδους η συμπόνια έχει τρία στοιχεία:

1. Καλοσύνη προς τον εαυτό μας: Όταν υποφέρουμε, όταν αποτυγχάνουμε ή όταν νιώθουμε ανεπαρκείς, δείχνουμε ζεστασιά και κατανόηση προς τον εαυτό μας, αντί να αγνοούμε τον πόνο μας ή αντί να αυτομαστιγωνόμαστε με την αυτοκριτική.

2. Κοινή ανθρώπινη φύση: Αναγνωρίζουμε ότι ο πόνος και το αίσθημα της ανεπάρκειας είναι μέρος της κοινής ανθρώπινης εμπειρίας – κάτι που το περνάμε όλοι και όχι κάτι που συμβαίνει «μόνο σ΄εμένα».

3. Συνειδητή επίγνωση: Προσεγγίζουμε ισορροπημένα τα αρνητικά μας συναισθήματα, έτσι ώστε ούτε να τα καταπιέζουμε ούτε να τα υπερτονίζουμε.

Δεν γίνεται να αγνοούμε τον πόνο μας και ταυτόχρονα να νιώθουμε κατανόηση γι΄αυτόν. Η συνειδητή επίγνωση απαιτεί από εμάς να μην ταυτιζόμαστε υπερβολικά με τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, ώστε να μην μας αρπάζει και μας διαλύει η αρνητικότητα. Ένα από εκείνα που αγαπώ στο έργο της Neff είναι ο ορισμός που δίνει για τη συνειδητή επίγνωση. Πολλοί νομίζουν ότι το να έχουμε συνειδητή επίγνωση των συναισθημάτων μας σημαίνει να μην αποφεύγουμε τα αρνητικά συναισθήματα.

Όμως ο δικός της ορισμός μας θυμίζει ότι σημαίνει επίσης να μην ταυτιζόμαστε υπερβολικά με τα συναισθήματά μας και να μην τα τονίζουμε. Νομίζω ότι αυτό είναι το κλειδί για όλους εμάς που αγωνίζονται με την τελειομανία. Θα σας δώσω το «τέλειο» παράδειγμα: πρόσφατα έστειλα ένα ηλεκτρονικό μήνυμα σε μια συγγραφέα, για να τη ρωτήσω αν μπορώ να χρησιμοποιήσω ένα απόσπασμα του έργου της σε αυτό το βιβλίο.

Της έστειλα το πλήρες κείμενο που ήθελα να συμπεριλάβω στο βιβλίο, ώστε να ξέρει για τι ακριβώς πρόκειται. Εκείνη δέχτηκε γενναιόδωρα, αλλά μου συνέστησε να μη χρησιμοποιήσω την παράγραφο που της είχα στείλει στο μήνυμα, γιατί είχα γράψει λάθος το όνομά της.

Έπεσα σε αυτό που αποκαλώ «παράλυση τελειότητας». Για τ΄όνομα του Θεού! Της γράφω για να της ζητήσω να συμπεριλάβω στο βιβλίο μου ένα απόσπασμα από το έργο της και γράφω λάθος το όνομά της! Θα νομίζει ότι είμαι εντελώς άχρηστη! Γιατί είμαι τόσο απρόσεχτη; Δεν έπαθα κρίση ντροπής – δεν βούλιαξα τόσο πολύ -, αλλά δεν αντέδρασα και με συμπόνια προς τον εαυτό μου. Πλησίασα στο να «διαλυθώ από την αρνητική αντιδραστικότητα». Ευτυχώς, δίπλα μου στο τραπέζι, υπήρχε ένα προσχέδιο του κεφαλαίου που διαβάζεις τώρα. Το κοίταξα και χαμογέλασα. «Να είσαι καλή μ΄εσένα Μπρενέ», είπα στον εαυτό μου. «Δεν χάλασε ο κόσμος!»

Με αυτό το παράδειγμα, βλέπεις πόσο εύκολα μπορούσαν η τελειομανία μου και η έλλειψη συμπόνιας προς τον εαυτό μου να με οδηγήσουν στην κατάκριση. Ένα λαθάκι – κι αμέσως θεωρώ ότι είμαι άχρηστη και απρόσεχτη. Ακριβώς με τα ίδια κριτήρια, όταν παίρνω από κάποιον μηνύματα που έχουν λάθη, έχω την κατάκριση στο τσεπάκι. Το πράγμα παίρνει άσχημες διαστάσεις όταν έρχεται η Έλεν και μου λέει ότι έστειλε ένα μήνυμα στη δασκάλα της και έγραψε λάθος το όνομά της.

Τι της λέω; «Τι πράγμα! Αυτό είναι απαράδεκτο!» ή «Και σ΄εμένα έχει συμβεί – όλοι κάνουμε λάθη»; Η τελειομανία δεν πέφτει ποτέ στο κενό. Αγγίζει του πάντες γύρω μας. Την κληροδοτούμε στα παιδιά μας, μολύνουμε το χώρο εργασίας μας με ανέφικτες προσδοκίες, πνίγουμε τους φίλους μας και τους δικούς μας. Ευτυχώς, το ίδιο γρήγορα εξαπλώνεται και η συμπόνια.

Όταν είμαστε καλοί με τον εαυτό μας, δημιουργούμε μια δεξαμενή συμπόνιας την οποία επεκτείνουμε και στους άλλους. Τα παιδιά μας μαθαίνουν να συμπονούν τον εαυτό τους βλέποντας το παράδειγμά μας και οι άνθρωποι γύρω μας νιώθουν ελεύθεροι να εκφράζονται με αυθεντικότητα και σύνδεση.