Άνουβις, ο κυνοκέφαλος Θεός των Αιγυπτίων

O Άνουβις (ελληνική απόδοση της αιγυπτιακής λέξης Inpou - (Anpou)- ταυτίστηκε με τον ψυχοπομπό Eρμή. Σύμφωνα με τις πεποιθήσεις των αρχαίων Αιγυπτίων, άνοιγε το δρόμο του άλλου κόσμου για χάρη των νεκρών. Απεικονίζονταν ως μαύρος θως (τσακάλι) με χοντρή ουρά, ή ως μελαμψός άνδρας με κεφαλή τσακαλιού ή σκύλου, ιερού τοτεμικού ζώου του Άνουβι. Αυτός είναι άλλωσε και ο λόγος για τον οποίο οι αρχαίοι ΄Ελληνες είχαν δώσει στη μητρόπολη της λατρείας του το όνομα Κυνόπολις.

Στα κείμενα των Πυραμίδων, ο Άνουβις χαρακτηρίζεται τέταρτος γιος του Ρε και κατονομάζεται επίσης ως κόρη του Κεμπεχούτ (Qebehout) ή "θεά δρόσος". Αργότερα εισήλθε στην οικογένεια του ΄Οσιρι, καθώς σύμφωνα με τον μύθο η Νέφθυς, που είχε μείνει άτεκνη από τον σύζυγό της Σετ, , τον γέννησε διαπράττοντας μοιχεία με τον αδελφό της Όσιρι.

Εγκατελειμένος από τη μητέρα του, μόλις γεννήθηκε, τέθηκε υπό την προστασία της Ίσιδας, η οποία ανέλαβε την ανατροφή του. Ο Πλούταρχος στο περί ΄Ισιδος και Οσίριδος μας λέει" Και ενώ τον Άνουβι εγέννησε η Νέφθυς, η Ίσις του προσέφερε το στήθος της. Γιατί Νέφθυς είναι το κάτω από τη γή και αθέατο μέρος και ΄Ισις το επάνω απ΄τη γη και φανερό. Και ο κύκλος ο οποίος αγγίζοντας λίγο και τις δύο είναι κοινός και στις δύο ονομάζεται ορίζων, αλλά λέγεται και ΄Ανουβις και τον εικονίζουν στο πρόσωπο, ωσάν σκύλο. Γιατί και ο σκύλος βλέπει πολύ κατά τη νύχτα και την ημέρα το ίδιο. Και αυτή τη δύναμη φαίνεται στους Αιγυπτίους ότι έχει ο ΄Ανουβις, όμοια με την Εκάτη στους ΄Ελληνες, που είναι πνεύμα γήινο και Ολύμπιο συνάμα.

Και σε μερικούς φαίνεται , ότι ο ΄Ανουβις είναι ο Κρόνος, γιατί τα γεννά όλα μόνος του, και μόνος του τα κυοφορεί και γι΄αυτό ονομάζεται σκύλος. ΄Εχουν όμως και μυστικά αυτοί που λατρεύουν τον ΄Ανουβι. Και από παλαιά είχε τις μέγιστες τιμές στην Αίγυπτο ο κύων, αλλά όταν ο Καμβύσης εσκότωσε τον ΄Απι και τον επέταξε, και κανένα ζώο δεν εζύγωνε και δεν τον εδοκίμαζε, παρά μονάχα ο σκύλος, ΄τοτε έχασε το προνόμιο να είναι ο πρώτος και να τιμάται περισσότερο από τα άλλα ζώα. "

Ο ΄Ανουβις, όταν μεγάλωσε, έλαβε μέρος στην εκστρατεία του Όσιρι για την κατάκτηση του κόσμου. Όταν εκείνος δολοφονήθηκε μετά την επιστροφή του κατόπιν διαταγής του Ρα (Ρε) βοήθησε την Ίσιδα και τη Νέφθυ να τον θάψουν. Ο Άνουβις διαμόρφωσε το τυπικό της επικήδειας τελετουργίας και εκτέλεσε τη μουμιοποίηση του θεού, για να τον προφυλάξει από την επαφή με τον αέρα και να παρεμποδίσει τη σήψη του. Από τούτη τη διαδικασία κέρδισε και το προσωνύμιο «Κύριος των επιδέσμων».

Από τότε ο Άνουβις συνδέθηκε με τις ταφικές τελετουργίες και απεικονίζονταν συνήθως ως ταριχευτής της μούμιας του νεκρού, την οποία υποδέχονταν στην πύλη του τάφου, για να της παραδώσει τις προσφορές που κατέθεταν οι κληρονόμοι της. Στη συνέχεια απεικονίζεται να κρατά τον νεκρό από το χέρι και με την ιδιότητα του φύλακα του ανακτόρου του Όσιρι να τον οδηγεί προς την Αίθουσα της Κρίσης, για το ζύγισμα της ψυχής του.

Η λατρεία του Άνουβι, χάρις στο ρόλο του ως θεού των νεκρών, έγινε καθολικά αποδεκτή, ενώ η είσοδός του στον κεντρικό μύθο του Όσιρι συνέτεινε στη μακρόχρονη διάρκεια της λατρείας του μέχρι τους νεότερους χρόνους, οπότε και ταυτίστηκε εντελώς με τον ψυχοπομπό Ερμή, επονομαζόμενος Ερμάνουβις. Στη μεγάλη, προς τιμήν της Ίσιδας λιτανεία, την οποία περιγράφει ο Απουλήιος, ο κυνοκέφαλος θεός φέρεται να βαδίζει προς τις εικόνες των θεών, κρατώντας στο χέρι το κηρύκειο και τους φοίνικες.Ο Ερμάνουβις εμφανίζεται επίσης στην αλχημική και ερμητική λογοτεχνία του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης .

Παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι περιφρονούσαν τις ζωόμορφες θεότητητες όπως αυτές της Αιγύπτου ως παράξενες και πρωτόγονες (Ο ΄Ανουβις ήταν γνωστό ότι χλευαστικά ονομάζεται " κράχτης " από τους Έλληνες), μερικές φορές τον σχετίζουν με το άστρο του Σειρίου στους ουρανούς , και τον Κέρβερο στον Άδη . Στους Πλατωνικούς διαλόγους του , ο Σωκράτης χρησιμοποιεί ως έμφαση εκφράσεις όπως "μά , τον κύνα", « μα τον κύνα της Αιγύπτου " , " μα τον κύνα τον θεό των Αιγυπτίων ». Πάλι από τον Πλούταρχο πληροφορούμαστε σχετικά "Και ο Θεός ο οποίος δείχνει τα επουράνια και κυβερνά τα φερόμενα προς τα άνω, ονομάζεται ΄Ανουβις και μερικές φορές και Ερμάνουβις, το μεν πρώτο όνομα, γιατί ρυθμίζει τα προς τα άνω, το δε δεύτερο γιατί ρυθμίζει τα προς τα κάτω. Για τούτο το λόγο και θυσιάζουν σ΄αυτόν άλλοτε άσπρο πετεινό και άλλοτε κίτρινο. Επειδή θεωρούν τα προς τα άνω αγνά και καθαρά και τα προς τα κάτω ανάμεικτα και ποικίλα".

Τα ονόματα που παίρνει ο Θεός είναι ανάλογα με τον ταφικό του ρόλο, όπως "αυτός που είναι πάνω στο βουνό του" , η οποία υπογραμμίζει τη σημασία του ως προστάτη των νεκρών και των τάφων τους. Παρακολουθεί επίσης τη ζυγαριά στη μετά θάνατον ζωή , ζυγίζοντας την καρδιά. . Σύζυγος του ΄Ανουβι είναι μιά θεά που ονομάζεται Anput.Η κόρη του είναι η θεά Kebechet .


Πρόσφατες γενετικές μελέτες έδειξαν ότι το αιγυπτιακό τσακάλι είναι στην πραγματικότητα ένα είδος γκρίζου λύκου και έτσι μετονομάστηκε σε αιγυπτιακός λύκος. Το διακριτικό μαύρο χρώμα του Aνουβι δεν είχε να κάνει με το τσακάλι , αλλά με το χρώμα της σηπόμενης σάρκας και το μαύρο χώμα της κοιλάδας του Νείλου , που συμβολίζει την γονιμότητα και την αναγέννηση . Η μόνη γνωστή απεικόνιση του σε πλήρη ανθρώπινη μορφή είναι στον τάφο του Ραμσή ΙΙ στο Άβυδο .Ο ΄Ανουβις απεικονίζεται σε ταφικά σύνολα όπου ο ίδιος εμφανίζεται να ασχολείται με τις μούμιες των νεκρών ή να κάθεται επάνω σε έναν τάφο προστατεύοντάς τον.

Στην πραγματικότητα , κατά τη διάρκεια της ταρίχευσης , ο επικεφαλής ήταν μεταμφιεσμένος σε ΄Ανουβη . Η κρίσιμη σκηνή της ζύγισης της καρδιάς στην Βϊβλο των Νεκρών δείχνει επίσης τον ΄Ανουβη να εκτελεί τις μετρήσεις που καθόριζαν την αξία του νεκρού πριν εισέλθει στο βασίλειο των νεκρών ( τον κάτω κόσμο , που είναι γνωστός ως Duat. Το αντίβαρο απεικονίζεται συνηθως με φτερό στρουθοκαμήλου που εκπροσωπεί την Μάατ, την αλήθεια. Αν η καρδιά είναι βαρύτερη, απ΄αυτό, τότε καταβροχίζεται από την Ammit έναν δαίμονα με χαρακτηρισικά κροκόδειλου, λιονταριού και ιπποπόταμου . Στον μύθο του ΄Οσιρι ο ΄Ανουβις βοηθά στην ταρίχευση του σώματός του, όταν σκοτώθηκε από τον Σεθ. Τα όργανα του ΄Οσιρι δόθηκαν ως δώρο στον ΄Ανουβι. Οι σφραγίδες των τάφων στο Νέο Βασίλειο απεικονίζουν επίσης τον ΄Ανουβι να κάθεται επάνω στα εννέα τόξα που συμβολίζουν την κυριαρχία του επί των εχθρών της Αιγύπτου .

Στα ανατολικά του Ankh - Tawy υπήρχε ένα μέρος που είναι γνωστό ως Ανουβείον , ένα από τα κέντρα λατρείας του θεού . Εκεί γίνονταν ταφές μουμιοποιημένων σκύλων και τσακαλιών . Στην Κυνόπολη επίσης ένας τεράστιος αριθμός από μούμιες σκύλων θάφτηκαν στο νεκροταφείο της.