Γιατί τα θύματα κακοποίησης επιστρέφουν στο θύτη;

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία των τελευταίων ετών, το ποσοστό της βίας μέσα στην ελληνική οικογένεια έχει αυξηθεί, αν και την πραγματική εικόνα του φαινομένου δεν τη γνωρίζουμε, αφού μόνο 1 στα 20 περιστατικά καταγγέλλονται και καταγράφονται. Άλλωστε η δομή της ελληνικής οικογένειας είναι τέτοια που προστατεύει το δράστη και διαιωνίζει τον κύκλο της ενδοοικογενειακής βίας.
Η βία μέσα στο οικογενειακό πλαίσιο είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο, άσχετο από μορφωτικό επίπεδο, οικονομική, κοινωνική τάξη ή εθνικότητα. Ακόμη, η βία δεν έχει φύλο. Έχουμε συνηθίσει την καταγεγραμμένη εικόνα του θύτη ο οποίος είναι πάντα άνδρας και του θύματος το οποίο είναι πάντα γυναίκα. Αυτό μας εμποδίζει να δούμε ότι και μια γυναίκα μπορεί να κακοποιεί το σύντροφό της με τρόπους που η κοινωνία δεν καταγράφει σαν κακοποίηση γιατί δεν περιέχουν άσκηση σωματικής βίας. Περιέχουν όμως λεκτική βία, ψυχολογική βία, υποτίμηση, απαξίωση προσωπικότητας, κ.ά.
Οι απέξω δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί το θύμα ενδοοικογενειακής βίας επιστρέφει στο θύτη. Γιατί δεν φεύγει; Για να μπορέσουμε να δώσουμε απαντήσεις στα «γιατί;» θα πρέπει να μπούμε στο μυαλό του θύματος, να δούμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Το άτομο που ζει την ενδοοικογενειακή βία δεν μπορεί να δει και να αξιολογήσει αντικειμενικά την κατάσταση, γιατί είναι μέρος αυτής.
Γιατί τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας επιστρέφουν στο θύτη:
- Γιατί μεταξύ τους έχει παγιωθεί μια σχέση εξάρτησης και υπάρχει έντονη συναισθηματική εμπλοκή. Και οι δύο, ψυχολογικά δε νιώθουν αυτόνομοι, έχουν ανάγκη από την άρρωστη σχέση τους …Το θύμα βλέπει το θύτη σαν το κέντρο του κόσμου, ρυθμιστή των πάντων και κάνει τα πάντα για να μη θυμώσει, εκνευριστεί, ενοχληθεί… Ο θύτης νιώθει ότι έχει εξουσία και κάνει τα πάντα για να είναι όλα υπό τον έλεγχο του.
- Γιατί το θύμα έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, έχει πειστεί ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνο του. Ότι ο θύτης έχει δίκιο που την υποτιμά, τη μειώνει , την εξευτελίζει… άρα σταματά να δίνει αφορμές, καταργεί την ύπαρξή της και γίνεται φάντασμα του εαυτού της. Κινείτε αθόρυβα ώστε να μη δίνει αφορμές για φασαρία…
- Υιοθετεί παθητική συμπεριφορά ανέχεται εξευτελισμούς, προσβολές, υπομένει, δεν αντιδρά γιατί πιστεύει ότι το αξίζει…
- Γιατί το θύμα φοβάται. Η συμπεριφορά του θύτη έχει σαν συνέπεια την παγίδευση και τον εγκλωβισμό σε μια κατάσταση φόβου, απειλών σε συνδυασμό με την χαμηλή αυτοεκτίμηση ‘χωρίς εμένα θα χαθείς’ , ‘ αν φύγεις θα σε σκοτώσω’. Φοβούνται την αντίδραση του θύτη αν μάθει ότι σκοπεύουν να απομακρυνθούν από τη σχέση, φοβούνται το θυμό και την οργή του.
- Γιατί το θύμα είναι απομονωμένο από το φιλικό και συγγενικό περιβάλλον. Μια συνηθισμένη τακτική του θύτη είναι να περιορίζει σταδιακά το θύμα από συγγενικές και φιλικές επαφές, που ‘το επηρεάζουν’, ‘θέλουν να χαλάσουν την ευτυχία τους’ ‘ ζηλεύουν’… Όσο πιο απομονωμένο και ελεγχόμενο το θύμα τόσο πιο σίγουρη η εξουσία του θύτη.
- Τα θύματα κρύβουν την κακοποίηση από φιλικό και συγγενικό περιβάλλον γιατί νιώθουν ντροπή και δεν θέλουν να μαθευτεί… Ενώ υπάρχουν εμφανή σημάδια κακοποίησης, μώλωπες, βρίσκουν δικαιολογίες όπως: έπεσα από τη σκάλα, χτύπησα, δεν μιλούν, κρύβονται, αποφεύγουν συγγενείς και φίλους μην παρατηρήσουν κάτι …και ρωτήσουν ….και τι θα πω… Ακόμη κι αν το περιβάλλον θέλει να βοηθήσει, αρνούνται τη βοήθεια. Δυστυχώς υπάρχουν και περιπτώσεις, όπου το συγγενικό περιβάλλον είναι συνεργός με το θύτη, δείχνοντας ανοχή.
- Γιατί όταν δεν εργάζονται και εξαρτώνται οικονομικά, κάνουν υπομονή μήπως κι αλλάξουν τα πράγματα…μεγαλώσουν τα παιδιά…μη χαλάσω το σπίτι μου τώρα….
- Γιατί το ενοχικό συναίσθημα είναι πολύ έντονο, δέχονται την ευθύνη για την βίαιη συμπεριφορά του συντρόφου, πιστεύουν ότι φταίνε τα ίδια και αρνούνται το θυμό που νιώθουν για την κακοποίηση.
- Γιατί το θύμα, κυρίως η γυναίκα μέσα από τη σιωπή και την ανοχή πιστεύει ότι προστατεύει τα παιδιά της κι ότι κάνει το καλύτερο για αυτά. Μπορεί να ακούγεται παράλογο αλλά νομίζει ότι αν δεν αντιμιλά, δε διαφωνεί και αποδέχεται όλες τις παράξενες και παράλογες συμπεριφορές του συντρόφου εξασφαλίζει μια ήρεμη οικογενειακή ζωή για τα παιδιά της…
- Γιατί τα θύματα παραδέχονται ότι είναι ερωτευμένα με το θύτη και είναι πρόθυμα να ξεχάσουν τα βίαια επεισόδια. Ο θύτης μετά από τη βίαιη συμπεριφορά, ενεργεί απολογητικά, υπόσχεται ότι ήταν η τελευταία φορά, ότι δεν θα ξαναγίνει. Η πραγματικότητα όμως δείχνει το αντίθετο. Τα περιστατικά βίας επαναλαμβάνονται, σε κάθε επόμενη φορά ο θύτης έχει όλο και λιγότερες τύψεις για την συμπεριφορά του. Και γίνεται όλο και πιο δύσκολο, το θύμα να ξεφύγει από τον κύκλο της βίας.
- Γιατί για τα θύματα είναι δύσκολο ακόμη και να φανταστούν ότι μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους μακριά από το θύτη. Δυσκολεύονται να δουν τον εαυτό τους σαν ξεχωριστή προσωπικότητα. Δεν πιστεύουν ότι υπάρχει ζωή μακριά του… είναι τόσο δύσκολο το βήμα της αποχώρησης από την ενδοοικογενειακή βία. Για αυτό το λόγο άλλωστε οι καταστάσεις αυτές κρατούν χρόνια…