Η έννοια της αυτοπραγμάτωσης και πώς να την κατακτήσουμε

"Κανείς δεν μπορεί να σε κάνει να νιώσεις κατώτερος χωρίς τη συγκατάθεσή σου". Eleanor Roosevelt

Αυτογνωσία (γνώθι σ’ εαυτόν) σημαίνει ότι το άτομο είναι σε επαφή µε τις πραγματικές του ανάγκες. Όταν το άτομο αδυνατεί να αναγνωρίσει τις δικές του ανάγκες, δεν θα μπορέσει να αναγνωρίσει και να κατανοήσει τις ανάγκες των άλλων.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις αυτογνωσίας:

• Ανάληψη ευθυνών
• Σεβασμός προς εαυτό/ άλλους
• Υποστήριξη αξιών και πεποιθήσεων
• Συμπεριφορές που συμβαδίζουν µε τα πιστεύω

Ας αναφερθούμε στα τρία είδη του εαυτού:

Πραγματικός εαυτός: συνθετική εικόνα του πώς νιώθει το άτομο στον κάθε ρόλο που παίζει.
Ιδανικός εαυτός: πώς θα ήθελε να είναι, ποιος θα ήθελε να γίνει.
Δημόσιος εαυτός: η εικόνα που θέλει το άτομο να δίνει στους άλλους.
Όσο πιο κοντά είναι τα παραπάνω, τόσο μεγαλύτερη ισορροπία έχει το άτομο. Στην αντίθετη περίπτωση υπάρχει αναταραχή και απομάκρυνση από τον εαυτό.
Το άτομο είναι κατασκευαστής και πρωταγωνιστής των ρόλων που παίζει στη ζωή του. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται όχι µόνο να εσωτερικεύσει το ρόλο του, αλλά και να πάρει απόσταση από αυτόν όποτε το καλεί η περίσταση. Έτσι αποκτά προσαρμοστικότητα και ευελιξία.
Η αυτοαντίληψη αφορά στη γνωστική πλευρά της αυτογνωσίας, ενώ η αυτοεκτίμηση στη συναισθηματική της πλευρά. Συγκεκριμένα:
Η αυτοαντίληψη έχει να κάνει µε την εικόνα ή τις πεποιθήσεις που το άτομο έχει για τον εαυτό του, ή µε τις στάσεις που παίρνει απέναντι στον εαυτό του. Διαφορετικά άτομα αντιδρούν διαφορετικά στα ίδια εξωτερικά ερεθίσματα, και ανάλογα µε την αντίδρασή τους οι άλλοι διαμορφώνουν τη δική τους στάση απέναντί τους (αλληλοεπηρεάζονται).
Η αυτοεκτίμηση έχει να κάνει µε την αξιολόγηση της κάθε μιας από τις στάσεις που παίρνει το άτομο ή το σύνολο αυτών. Αφορά στην αποδοχή και επιδοκιμασία του εαυτού. Επηρεάζεται από τις προσδοκίες του ατόμου, από την απόδοση ή επάρκειά του σε κάποιο τομέα, από παρελθοντικές επιτυχίες/ αποτυχίες, από το εσωτερικό/ εξωτερικό σημείο ελέγχου, από τις αξιολογήσεις των Σημαντικών Άλλων.
Αυτοεκτίμηση σημαίνει αποδοχή των αδυναμιών που έχει το άτομο και εξισορρόπηση αυτών µε τα πιο δυνατά σημεία του ατόμου. Επίσης σημαίνει επίγνωση των ορίων των δυνατοτήτων κάποιου, χωρίς αδικαιολόγητα συναισθήματα υπεροψίας ή ενοχής. Σε σχέση µε τους άλλους, το άτομο αξιολογεί ρεαλιστικά την κριτική/ αντίδρασή τους, δεχόμενο εξίσου και τα θετικά και τα αρνητικά σχόλια ενώ βασίζει τις αποφάσεις του στις προσωπικές του αξίες. Η υψηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται µε υψηλή αυτοπεποίθηση, ενώ η χαμηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται µε χαμηλή αυτοπεποίθηση και συχνά µε κατάθλιψη.
Οι Σημαντικοί Άλλοι παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στον τρόπο µε τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται την αξία του:
Προσωπική αντίληψη παιδιού για την αξία που έχει στα µάτια των γονιών του.
Αίσθηση αποτελεσματικότητας µέσω εξερεύνησης (2-5 ετών).

Συνέπειες ενθάρρυνσης ή αποθάρρυνσης.
Δάσκαλοι ως καινούρια πηγή πληροφόρησης (ακαδημαϊκή αυτοαντίληψη).
Προϋπόθεση για την ανάπτυξη μιας υγιούς και σταθερής προσωπικότητας είναι η άνευ όρων αγάπη και αποδοχή των ανθρώπων που είναι σημαντικοί για το άτομο τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Στην αντίθετη περίπτωση, το άτομο αναπτύσσει αισθήματα κατωτερότητας και αμφισβήτησης, φόβο απόρριψης, στρεβλωμένη αντίληψη εαυτού, υποτίμηση θετικών αντιδράσεων και υπερτίμηση αρνητικών αντιδράσεων.

Ποιες μπορούν να είναι οι «Στρατηγικές αντιμετώπισης»:
Υπεραναπλήρωση σε άλλο τομέα
Κάλυψη του χαρακτηριστικού στο οποίο μειονεκτεί το άτομο
Απόρριψη ατόμων που το άτομο φοβάται ότι θα το απορρίψουν.
Η πορεία προς την αυτοπραγμάτωση είναι δύσκολη, επίπονη και πολλές φορές χρονοβόρα. Αυτό που χρειάζεται είναι να μην απογοητευόμαστε όταν λοξοδρομούμε, να βρίσκουμε το κουράγιο να συνεχίσουμε και να ξέρουμε πως ότι κι αν γίνει, θα φτάσουμε στον προορισμό μας.