Η αξία της Φρόνησης

H Φρόνηση σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αποτελεί μία από τις τρεις διανοητικές Αρετές
Μέσα στην αρχαία Ελληνική γραμματεία, υπάρχει ένα βιβλίο που ξεχωρίζει για το περιεχόμενο και την δυναμικότητά του. Πρόκειται για τον «Κρατύλο» του Πλάτωνα, ένα βιβλίο που μας εντυπωσιάζει με τον τρόπο που ο συγγραφέας του προσεγγίζει την ελληνική γλώσσα.

Εκτός όμως από την σίγουρα εντυπωσιακή προσπάθεια της αποκωδικοποίησης της κάποιων σημαντικών εννοιών που κρύβονται μέσα στις λέξεις, για έναν προσεκτικό αναγνώστη, μέσα στο αρχαίο κείμενο, βρίσκεται κρυμμένο πλήθος εντυπωσιακών γεγονότων.

Ας εξετάσουμε σήμερα την ανάλυση που προτείνει ο Πλάτωνας για την έννοια- λέξη της Φρόνησης.
Ας μην ξεχνάμε βεβαίως ότι η Φρόνηση σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αποτελεί μία από τις τρεις διανοητικές Αρετές (οι άλλες δύο είναι η Σωφροσύνη και η Σοφία) και θεωρεί ότι η λειτουργία της κρίνεται απαραίτητη σε έναν άνθρωπο που επιθυμεί να χρησιμοποιεί σωστά το μυαλό του.

Αρχαίο κείμενο «Κρατύλος» 411d:
ἡ φρόνησις, φορᾶς γάρ ἐστι καὶ ῥοῦ νόησις.
Η φρόνηση διακρίνεται από κίνηση των σκέψεων του νου και της μεταβολής.
(Επομένως χωρίς την λειτουργία της διανοητικής αρετής της φρόνησης, δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας).

εἴη δ᾽ ἂν καὶ ὄνησιν ὑπολαβεῖν φορᾶς:
Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι η λειτουργία της φρόνησης, υποδηλώνει την ωφέλεια που έχει κάποιος από την αλλαγή του λανθασμένου τρόπου της σκέψης του.

ἀλλ᾽ οὖν περί γε τὸ φέρεσθαί ἐστιν.
Και οπωσδήποτε αναφέρεται πάντοτε στην αλλαγή κατεύθυνσης των σκέψεών μας.

εἰ δὲ βούλει, ἡ γνώμη παντάπασιν δηλοῖ γονῆς σκέψιν καὶ νώμησιν:
Επιπλέον, αν θέλεις, η λέξη γνώμη αναφέρεται εξολοκλήρου στην έννοια της γέννησης μιας ιδέας και στο πού αναφέρεται αυτή η ιδέα.

τὸ γὰρ νωμᾶν καὶ τὸ σκοπεῖν ταὐτόν.
Διότι το να κατευθύνω την σκέψη μου και το σκέφτομαι, είναι δύο έννοιες που έχουν την ίδια σημασία.

εἰ δὲ βούλει, αὐτὸ ἡ νόησις τοῦ νέου ἐστὶν ἕσις,
Εάν πάλι θέλεις να το πούμε με άλλα λόγια, η έννοια της νόησης μπορεί να αποδοθεί σαν η επιθυμία για την εμφάνιση μιας νέας σκέψης.
(Δηλαδή το αποτέλεσμα της λειτουργίας είναι να παράγει συνεχώς νέες σκέψεις που θα οδηγήσουν σε μία νέα αντιμετώπιση, ακόμα και στην λύση ενός προβλήματος, διότι αποκτάμε νέα οπτική).

τὸ δὲ νέα εἶναι τὰ ὄντα σημαίνει[411e]γιγνόμενα ἀεὶ εἶναι:
Και όταν καταλήγουμε σε νέα αποτελέσματα, αυτό σημαίνει ότι τα αποτελέσματα μπορούν συνεχώς να βελτιώνονται.

τούτου οὖν ἐφίεσθαι τὴν ψυχὴν μηνύει τὸ ὄνομα ὁ θέμενος τὴν νεόεσιν.
Αυτός που έδωσε αυτό το όνομα στην «νεόεσιν», δήλωσε ότι αυτή είναι η επιθυμία της ψυχής, δηλαδή να δίνει συνεχώς νέες λύσεις.

οὐ γὰρ νόησις τὸ ἀρχαῖον ἐκαλεῖτο,
Διότι πολύ παλιότερα δεν υπήρχε η λέξη νόηση,

ἀλλ᾽ ἀντὶ τοῦ ἦτα εἶ ἔδει λέγειν δύο, νοέεσιν.
αλλά αντί του «η» έπρεπε να προφέρονται δύο «ε», δηλαδή νοέεση.
(Το σημείο αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, διότι παρατηρούμε αφενός μεν ότι ο Σωκράτης αναφέρεται σε μία εποχή τόσο παλιά σε σχέση με την εποχή εκείνη, την οποία ονομάζει «αρχαία».
Το επιπλέον εντυπωσιακό είναι ότι σε εκείνη την παμπάλαια εποχή που κανένας δεν μπορεί να προσδιορίσει χρονικά, όχι μόνο υπήρχε το ελληνικό αλφάβητο και ο γραπτός λόγος, αλλά και συγκεκριμένοι κανόνες ορθογραφίας, αφού βλέπουμε ότι το μακρό φωνήεν ήτα, μετασχηματίζεται σε δύο βραχέα φωνήεντα έψιλον).