Ο μεσαιωνικός χορός του Αγίου Βίτου

Μεταδοτική κοινωνική συμπεριφορά;
Πρέπει να ήταν τέτοια εποχή πριν αρκετούς αιώνες βέβαια, όταν στην πόλη Ααχεν της Γερμανίας ξέσπασε μία παράξενη επιδημία που σιγά σιγά μεταδόθηκε σε oλόκληρο τον κόσμο μέχρι τη Μαδαγασκάρη.
Οι λεπτομέρειες σχετικά με την εμφάνιση εκείνης της επιδημίας είναι πολύ ασαφείς. Σύμφωνα, όμως, με τις ελάχιστες γραπτές μαρτυρίες από εκείνη την περίοδο, μαθαίνουμε ότι η επιδημία αυτή είχε ως κύριο σύμπτωμα τον ξέφρενο χορό μέχρι τελικής πτώσης.
Εκτοτε, μάλιστα, έμεινε αυτή η επιδημία γνωστή ως «Χορός του Αγίου Βίτου» ή «Μακάβριος Χορός». Τότε, το 1374, ολόκληρες ομάδες πολιτών, που συχνά έφταναν αρκετές χιλιάδες άτομα, άρχιζαν να… χορεύουν χωρίς έλεγχο και χωρίς διακοπή. Ο τρελός τους χορός διαρκούσε πολλές ημέρες και σε κάποιες περιπτώσεις εβδομάδες ή μήνες. Κάποιοι από τους παραδομένους στη μανία χορευτές χόρευαν μέχρι να καταρρεύσουν από εξάντληση ή ακόμα να πεθάνουν, ενώ άλλοι λιποθυμούσαν, πάθαιναν καρδιακή προσβολή ή εγκατέλειπαν με τα κόκαλά τους κομματιασμένα.
Οπως αναφέρουν Αμερικανοί επιστήμονες όλοι αυτοί που άνευ λόγου χόρευαν ξέφρενα «ήταν ενωμένοι σε μία κοινή παραίσθηση, τόσο έντονη που τους οδηγούσε στην απώλεια αισθήσεων». Μέχρι σήμερα κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς συνέβαινε και τόσοι πολλοί άνθρωποι χόρευαν χωρίς λόγο, αδιάκοπα επί ημέρες και νύχτες.
Για πολλούς ο χορός ήταν το αποτέλεσμα μιας κατάρας, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό! Κάποιοι ερευνητές συσχετίζουν το μανιακό χορό με τη «μεγάλη επιδημία της πανούκλας»! Χορεύοντας με εξοντωτικούς ρυθμούς, οδηγούνταν οι άνθρωποι σε ψευδαισθήσεις και απωθούσαν έτσι την επερχόμενη επιδημία που οδηγούσε πολλά εκατομμύρια από αυτούς στο θάνατο.
Ο καθηγητής Γενετικής και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Τζέιμς Φάουλερ και άλλοι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο Χορός τους Αγίου Βίτου είναι μία ακόμα περίπτωση μεταδοτικής κοινωνικής συμπεριφοράς, όπως είναι το χασμουρητό και το γέλιο, χωρίς να αποκλείουν ότι πρόκειται για εκδήλωση μανίας με την ψυχιατρική έννοια.
Πιθανώς να οφείλεται στην εγγενή τάση του ανθρώπου να μιμείται τους πλησίον του. «Εχουμε την τάση να μιμούμαστε τις κινήσεις και τη γλώσσα του σώματος των διπλανών μας, αλλά και τη συναισθηματική κατάσταση. Τις περισσότερες φορές δεν αντιλαμβανόμαστε καν ότι το κάνουμε», τόνισε.
Η κοινωνική πίεση
Ο δρ Τζον Κατσιόπο, διευθυντής του Κέντρου Γνωσιακής και Κοινωνικής Νευρολογίας του Πανεπιστημίου του Σικάγου, αναφέρει ότι η εμφάνιση τέτοιων φαινομένων ίσως να οφείλεται στην κοινωνική πίεση που ασκείται από το περιβάλλον. «Αν βρίσκεσαι σε έναν χώρο και όλοι γύρω σου αρχίζουν να συμπεριφέρονται κατά δεδομένο τρόπο, παρασύρεσαι και κάνεις το ίδιο», λέει.

Επίσης ίσως οφείλεται στην αρχή της λεγόμενης πλουραλιστικής άγνοιας, την αδυναμία μας δηλαδή να σταματήσουμε κάποια συμπεριφορά παρά την πρόθεσή μας, όταν δεν βλέπουμε τον περίγυρό μας να κάνει το ίδιο.
Μοιάζει πολύ με τη νόσο γνωστή ως χορεία του Σίντενχαμ
Κάποιοι ειδικοί αποδίδουν τον λεγόμενο Χορό του Αγίου Βίτου σε… παθολογικά αίτια, όπως θα μπορούσε να είναι η προσβολή από στρεπτόκοκκο. Ισως, λοιπόν, να μην είναι μόνο ένα κοινωνικό φαινόμενο, ομαδική παράκρουση, ομαδική υστερία ή εκδήλωση της κοινωνικής δυναμικής που διέπει την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Πιθανώς, λένε οι ερευνητές, ο μεσαιωνικός χορός να είναι κάτι αντίστοιχο με την πάθηση που είναι σήμερα γνωστή ως « Χορεία του Σίντενχαμ », από το όνομα του γιατρού που την ανακάλυψε. Ομολογουμένως η ασθένεια μοιάζει να έχει κάποια κοινά χαρακτηριστικά με την επιδημία και τον έξαλλο Χορό του Αγίου Βίτου, του προστάτη των τροβαδούρων.
Το εθνικό Ινστιτούτο Νευρολογικών Νοσημάτων και Εγκεφαλικών Επεισοδίων ορίζει τη χορεία του Σίντενχαμ ως νόσο του κεντρικού νευρικού συστήματος, που χαρακτηρίζεται από απότομες και ανεξέλεγκτες σπασμωδικές κινήσεις του προσώπου και των άνω και κάτω άκρων. Το νόσημα προκαλείται από τα ίδια βακτήρια που προκαλούν ρευματικό πυρετό, όπως είναι ο στρεπτόκοκκος.
Βασικό χαρακτηριστικό αυτής της ασθένειας είναι η απότομη εμφάνισή της, καθώς τίποτα δεν προϊδεάζει τον ασθενή για το τι πρόκειται να του συμβεί, ενώ «υπογραφή της νόσου» είναι το ανάλαφρο και χορευτικό βήμα του αρρώστου. Και πάλι κατά τους ειδικούς, η εμφάνισή της συνδέεται με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Συνήθως περνάει σε μερικούς μήνες.