Εν αρχή ην ο Ήχος και όχι ο λόγος, διότι ο λόγος απαιτεί ήχο. Εν αρχή ην ο ήχος και όχι φως, διότι πριν υπάρξει φως, υπήρξε δόνηση. Ένας κραδασμός που τίναξε το τίποτα και το έκανε τα πάντα.
Οι φυσικοί λένε ότι η Μεγάλη Έκρηξη το περίφημο Big Bang δεν ήταν μόνο λάμψη και ενέργεια, ήταν ένα κοσμικό κύμα, ένας πρώτος ήχος ζωής που διαπότισε τον χώρο με ρυθμό. Από εκεί ξεκίνησαν όλα, ο χρόνος, η κίνηση, η αναπνοή του σύμπαντος.
Από εκείνη τη στιγμή, κάθε ύπαρξη κουβαλά μέσα της αυτή τη μνήμη: ο κόσμος δεν γεννήθηκε στη σιωπή, αλλά σε μια έκρηξη ήχου. Και ίσως γι’ αυτό, βαθιά μέσα μας, κάθε φορά που ακούμε έναν ρυθμό ή μια μελωδία, νιώθουμε κάτι πρωτόγονα οικείο, σαν να επιστρέφουμε στην πρώτη στιγμή της δημιουργίας.
Ο ήχος ως γέφυρα της ζωής
Πριν ο άνθρωπος μιλήσει, άκουσε.
Πριν σκεφτεί, ένιωσε.
Και πριν αρθρώσει λέξεις, εξέπεμψε ήχους.
Το έμβρυο στην κοιλιά της μητέρας δεν γνωρίζει τη γλώσσα, αλλά γνωρίζει τον παλμό της καρδιάς της, έναν σταθερό ρυθμό ασφάλειας. Ο πρώτος μας ρυθμός είναι βιολογικός, ο πρώτος μας ήχος είναι η ίδια η ζωή.
Όταν γεννιόμαστε, ο ήχος παραμένει οδηγός. Το κλάμα, το γέλιο, ο τόνος της φωνής, όλα είναι μουσικά σήματα που μεταφέρουν συναίσθημα πριν καν προκύψει νόημα.
Οι ανθρωπολόγοι μιλούν για την εποχή που ο άνθρωπος, κυνηγώντας ή δουλεύοντας σε ομάδες, συγχρονιζόταν ρυθμικά: στα βήματα, στα χτυπήματα, στα τραγούδια της επιβίωσης. Ο ρυθμός τότε δεν ήταν τέχνη ήταν μηχανισμός συντονισμού και συνεργασίας.
Ο ήχος έγινε ο πρώτος κοινός τόπος, η πρώτη μορφή συνύπαρξης. Ακόμα και οι πρώτες τελετουργίες των ανθρώπινων φυλών δεν ήταν λόγος, αλλά ήχος, τραγούδι και ρυθμός. Ο ήχος ένωνε, απελευθέρωνε, θεράπευε. Οι άνθρωποι χόρευαν γύρω από τη φωτιά, χτυπούσαν τύμπανα, ψιθύριζαν κραυγές και προσευχές, όλα γίνονταν με μια ρυθμική διάθεση, σαν να έπρεπε να θυμηθούν τον αρχικό παλμό της ύπαρξης.
Από τη σκέψη στο συναίσθημα
Κάποια στιγμή, η ανθρωπότητα απέκτησε λέξεις. Η γλώσσα ήρθε για να περιγράψει, να μεταδώσει, να οργανώσει τη σκέψη. Ήταν το θαύμα του νου. Αλλά κάτι βαθύ και σιωπηλό έμεινε πίσω: ο τρόπος που εκφράζουμε αυτό που νιώθουμε.
Η μουσική ανέλαβε αυτόν τον ρόλο. Αν η γλώσσα είναι το όργανο του νου, η μουσική είναι η φωνή της ψυχής. Η γλώσσα εξηγεί, αλλά η μουσική συντονίζει. Ο λόγος μεταδίδει πληροφορία, ο ήχος μεταδίδει ενέργεια. Οπότε μάθαμε να εκφράζουμε τη λογική μέσα από τη γλώσσα και το συναίσθημα μέσα από τη μουσική, κάτι που αποδεικνύει πως και τα δύο αυτά στοιχεία είναι απαραίτητα για τον άνθρωπο.
Ο νευροεπιστήμονας Daniel Levitin εξηγεί πως όταν ακούμε μουσική, ενεργοποιούνται περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη μνήμη, το συναίσθημα και την επιβράβευση όχι εκείνες της λογικής.
Γι’ αυτό μια μελωδία μάς συγκινεί χωρίς να γνωρίζουμε το γιατί.
Η μουσική προσπερνά τη λογική και αγγίζει κατευθείαν το συναίσθημα εκεί όπου ζούμε πραγματικά. Από τα νανουρίσματα των μητέρων μέχρι τα τραγούδια της απώλειας και του έρωτα, ο άνθρωπος δεν έπαψε ποτέ να εκφράζεται μέσω του ήχου. Κάθε πολιτισμός, ανεξάρτητα από γλώσσα ή θρησκεία, χρησιμοποίησε τη μουσική για να εκφράσει ό,τι δεν μπορεί να ειπωθεί.
Η μουσικοθεραπεία: η επιστροφή στη μνήμη του ήχου
Η σύγχρονη επιστήμη έρχεται να επιβεβαιώσει αυτό που ο άνθρωπος διαισθανόταν εδώ και χιλιετίες: ο ήχος θεραπεύει.
Στη μουσικοθεραπεία, ο ρυθμός και η δόνηση δεν είναι μεταφορά είναι εργαλεία νευρορρύθμισης. Η μουσική επιδρά άμεσα στο αυτόνομο νευρικό σύστημα, ρυθμίζει τον καρδιακό παλμό, την αναπνοή και την έκκριση ορμονών.
Μελέτες δείχνουν ότι συγκεκριμένες μουσικές δομές ενεργοποιούν το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, απελευθερώνοντας ντοπαμίνη και οξυτοκίνη, χημικές ουσίες που συνδέονται με τη χαρά, την ασφάλεια και τη συναισθηματική σύνδεση.
Αλλά το θεραπευτικό βάθος της μουσικής δεν βρίσκεται μόνο στη φυσιολογία της. Βρίσκεται στο ότι επανενώνει τον άνθρωπο με εκείνο το αρχέγονο κομμάτι του που ήξερε να ακούει, να συντονίζεται, να μοιράζεται χωρίς λόγια.
Η μουσικοθεραπεία δεν επινοεί κάτι νέο, ανακαλεί μια μνήμη του είδους. Μια μνήμη που λέει πως η θεραπεία δεν έρχεται από τη λογική, αλλά από τη δόνηση, από τη συχνότητα του συναισθήματος.
Όταν ένας ασθενής με άνοια ξαναθυμάται τραγούδια της νιότης του, όταν ένα παιδί με αυτισμό χαμογελά στο χτύπο του τυμπάνου, όταν ένας άνθρωπος σε κρίση βρίσκει ρυθμό στην αναπνοή του, εκεί ξανακούγεται ο πρώτος ήχος. Η μουσική δεν θεραπεύει απλώς το σώμα, θυμίζει στην ψυχή τον δρόμο της επιστροφής.
Ο ήχος ως ψυχική πατρίδα
Κάθε φορά που ακούμε μουσική, κάτι μέσα μας ξυπνά.
Δεν είναι μόνο συγκίνηση, είναι αναγνώριση.
Ο ήχος μάς θυμίζει ποιοι είμαστε, πώς ξεκινήσαμε και τι σημαίνει να συντονίζεσαι με τη ζωή. Ίσως γι’ αυτό, στα δύσκολα, στρεφόμαστε πάντα στη μουσική.
Γιατί εκεί όπου οι λέξεις σταματούν, αρχίζει ο ήχος και μέσα του βρίσκουμε χώρο, ανακούφιση, σύνδεση. Η μουσικοθεραπεία δεν είναι τεχνική, είναι επιστροφή στην πηγή.
Είναι η στιγμή που θυμόμαστε ότι είμαστε φτιαγμένοι από κύματα, από δονήσεις, από ήχο.
Ο ήχος ήταν η πρώτη μορφή επικοινωνίας, η πρώτη θεραπεία, το πρώτο χάδι της ύπαρξης.
Εν αρχή ην ο Ήχος.
Και κάθε φορά που μια μελωδία μας συγκινεί, δεν είναι απλώς μουσική είναι η ψυχή μας που θυμάται πώς να αισθάνεται.
Εκεί επιστρέφουμε: στο σημείο όπου ο ήχος γέννησε το συναίσθημα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου