Από τη νοοτροπία του θύματος στην ανάληψη ευθύνης

Πάρε την ευθύνη του εαυτού σου και των συναισθημάτων σου! Αυτή την άποψη τη βρίσκουμε σε κάθε συμβουλή που μας δίνουν. Η ανάληψη της ευθύνης του εαυτού μας είναι το σημαντικότερο καθήκον μας και το θεμέλιο για την προσωπική μας εξέλιξη.

Ζώντας μέσα στο ρόλο του θύματος

Τα τελευταία χρόνια παρατήρησα επανειλημμένως ότι πολλοί άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται ότι περνούν τη ζωή τους στον ρόλο του θύματος. Ακόμη κι εγώ, χρειάζομαι μερικές φορές λίγο περισσότερο χρόνο για να μπορέσω να καταλήξω στο συγκεκριμένο συμπέρασμα για κάποιους από τους φίλους μου.

Οι άνθρωποι αυτοί είναι εργατικοί και αφοσιωμένοι. Και παρ' όλα αυτά δεν μετακινούνται. Εξηγούν ότι: «Θεωρητικά μου είναι σαφές, ωστόσο δεν μπορώ να το αλλάξω!»

Και συμπληρώνουν: «Δεν μπορώ να κόψω από τον τάδε ή τον δείνα, παρόλο που ξέρω ότι δεν μου κάνει καλό».

Ή: «Δεν μπορώ να κάνω το άλφα ή το βήτα, φοβάμαι πάρα πολύ».

Ο πυρήνας αυτών και άλλων παρόμοιων δηλώσεων είναι ο εξής: Δεν ξέρω πώς να βοηθήσω τον εαυτό μου. Σώσε με! Είτε διαβάζω ένα βιβλίο, μπορώ να κάνω ό,τι με συμβουλεύουν να κάνω, να εκτελώ κάθε πράξη και ταυτόχρονα να είμαι βαθύτατα πεπεισμένος ότι είμαι εκτεθειμένος στα συναισθήματά μου και στις σκέψεις μου. Πρέπει να με βοηθήσεις.

Αυτή η ασυνείδητη άρνηση να αναλάβει κανείς την ευθύνη της ζωής του μποϊκοτάρει όλες τις προσπάθειες να βοηθηθεί που έρχονται απέξω.

Δεν είναι σπάνιες οι φορές που οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής. Συχνά έχουν τραυματικές εμπειρίες από την παιδική τους ηλικία και σε ό,τι αφορά το συναίσθημα είναι «παγωμένοι».

Έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα είδος «προγράμματος λειτουργίας», με τη βοήθεια του οποίου λειτουργούν.

Πίσω από αυτό όμως κρύβεται ο βαθύτατος φόβος ότι θα τους συντρίψουν τρομακτικά συναισθήματα.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να βάλετε το χέρι στην καρδιά και να νιώσετε βαθιά μέσα σας ποιος κατά τη γνώμη σας πρέπει να φροντίσει να νιώσετε καλύτερα. Αφουγκραστείτε τον εαυτό σας πολύ ειλικρινά και αφήστε την απάντηση να βγει από την ψυχή σας. Είναι ο σύντροφός σας, η μαμά ή ο μπαμπάς, το σύμπαν; Ποιος θα σας σώσει;

Σε περίπτωση που έπειτα από αυτόν τον ειλικρινή έλεγχο πιάσατε τον εαυτό σας να ελπίζει στη λύτρωση απέξω, τότε χτυπήστε με αναγνώριση τον εαυτό σας στην πλάτη γι' αυτό το θαρραλέο βήμα αυτογνωσίας.

Θα ήθελα τώρα να προχωρήσουμε άλλο ένα βήμα προσπαθώντας να μάθουμε ποια προστατευτική λειτουργία μπορεί να αναλάβει αυτή η αντίληψη.

Αιτίες για τις οποίες μένετε στο ρόλο του θύματος

Στρέψτε την προσοχή σας πάλι στην περιοχή του στήθους και της κοιλιάς, στην έδρα των συναισθημάτων δηλαδή, και νιώστε ποια φαινομενικά πλεονεκτήματα θα μπορούσε να έχει το να παραδώσετε την ευθύνη για τη ζωή σας σε κάποιο άλλο άτομο ή σε κάποια άλλη αρχή.

Πολύ συχνές αιτίες είναι:

• Φοβάμαι ότι δεν θα τα καταφέρω, έτσι δεν το προσπαθώ καν. Αυτό με προστατεύει από μια ακόμα αποτυχία.
• Μπορώ να τα αφήσω όλα όπως ήταν παλιά. Η παλιά μου ζωή έχει μεν τα μειονεκτήματά της, όμως μου προσφέρει ασφάλεια: Εκεί ξέρω τα κατατόπια.
• Δείχνω στον κόσμο (και στους γονείς μου) ότι έχω υποστεί μεγάλη αδικία και ότι κανείς και τίποτα δεν είναι σε θέση να επανορθώσει. Αυτό μου προκαλεί μια κάποια ικανοποίηση.
• Μπορώ να αποδώσω την ευθύνη της κατάστασής μου σε άλλους. Εγώ ο ίδιος δεν κάνω κανένα λάθος όσο δεν κινούμαι.
• Νιώθω μέσα μου μια ασυγκράτητη, συσσωρευμένη και απωθημένη οργή. Όσο πιο άσχημα νιώθω, τόσο περισσότερο μπορώ να πάρω εκδίκηση από άλλους ανθρώπους (σύντροφο, παιδιά, γονείς), που παρακολουθούν τα βάσανά μου αμέτοχοι.
• Θα ήθελα να αλλάξω, είμαι όμως πολύ νωθρός για να το εφαρμόσω στην πράξη. Ελπίζω ότι κάποια μέρα θα έχω περισσότερη ενέργεια ώστε να το πραγματοποιήσω.

Αν αναγνωρίσατε γιατί αποτελεί πλεονέκτημα να παραμένετε στον ρόλο του θύματος, τότε κοιτάξτε πάλι βαθιά μέσα σας και αναρωτηθείτε αν πράγματι είναι πλεονέκτημα. Μπορείτε ανά πάσα στιγμή να αποφασίσετε ελεύθερα αν θέλετε να συνεχίσετε να παίζετε τον ρόλο του θύματος ή αν θέλετε να βγείτε από αυτόν.

Για ένα πράγμα μπορώ να σας διαβεβαιώσω: Όταν αποφασίσετε να αναλάβετε την ευθύνη για τα συναισθήματά σας και τις αποφάσεις, θα αλλάξετε τη ζωή σας.