Ίσως οι πηγές των μεγαλύτερων απολαύσεών μας να βρίσκονται αλλόκοτα κοντά σε εκείνες των μεγαλύτερων βασάνων μας

Ειλικρινά, δεν υπάρχει κανείς ζωντανός που να με ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Τα άτομα που συμπαθώ έχουν πεθάνει εδώ και πολλά πολλά χρόνια – για παράδειγμα ο Φερντινάντο Γκαλιάνι ή ο Ανρί Μπελ ή ο Μονταίνι.

Θα μπορούσε να προσθέσει άλλον ένα ήρωα, τον Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε. Οι τέσσερις αυτοί άντρες αποτελούσαν ίσως τις πληρέστερες ενδείξεις για αυτό που ο Νίτσε κατέληξε στην ωριμότητα να κατανοεί ως ολοκληρωμένη ζωή. Είχαν πολλά κοινά. Ήταν φιλοπερίεργοι, καλλιτεχνικά προικισμένοι και σεξουαλικά ακμαίοι. Παρά τις σκοτεινές τους πλευρές, γελούσαν, και πολλοί από αυτούς χόρευαν επίσης˙ είχαν μια ισχυρή ενόρμηση «για γλυκό ήλιο, για φωτεινή και ταραγμένη ατμόσφαιρα, για φυτά του Νότου, για θαλασσινό αέρα [και] για πρόχειρη διατροφή με κρέας, αβγά και φρούτα». Αρκετοί από αυτούς διέθεταν μαύρο χιούμορ παρόμοιο με του Νίτσε -ένα χαρωπό, διεστραμμένο γέλιο που πρόβαλλε από τα πεσιμιστικά εσώψυχά τους. Είχαν εξερευνήσει τις δυνατότητές τους, κατείχαν αυτό που ο Νίτσε ονόμαζε «ζωή», κάτι που υπονοούσε θάρρος, φιλοδοξία, αξιοπρέπεια, δύναμη χαρακτήρα, χιούμορ και παράλληλα απουσία φαρισαϊσμού, υποταγής, μνησικακίας και επιτήδευσης.

Επιπλέον, οι ήρωες του Νίτσε είχαν ερωτευτεί επανειλημμένα. «Όλη η κίνηση του κόσμου συγκεφαλαιώνεται και υπακούει το ζευγάρωμα» είχε παραδεχτεί ο Μονταίνι.

Τέλος, όλοι, αυτοί οι άντρες ήταν καλλιτέχνες («η τέχνη είναι το μεγάλο ερέθισμα για ζωή» αναγνώριζε ο Νίτσε), και πρέπει να είχε αισθανθεί τρομερή ικανοποίηση ολοκληρώνοντας την ανάγνωση των Δοκιμίων, του II Socrate immaginario, των Ρωμαϊκών Ελεγείων και του Πέρι Έρωτος.

Σύμφωνα με τον Νίτσε, αυτά ήταν ορισμένα από τα φυσικά απαραίτητα στοιχεία για μια ολοκληρωμένη ζωή. Πρόσθεσε μια σημαντική λεπτομέρεια˙ ότι ήταν αδύνατον να τα αποκτήσεις δίχως να αισθανθείς δυστυχισμένος για κάποιο διάστημα:

Αν όμως ήταν η ευχαρίστηση και η απαρέσκεια τόσο σφιχτά δεμένες που όποιος θέλει να έχει όσο το δυνατόν περισσότερη από τη μία να είναι υποχρεωμένος να έχει επίσης όσο το δυνατόν περισσότερη και από την άλλη έχετε την ίδια επιλογή: είτε όσο το δυνατόν λιγότερη απαρέσκεια, ανυπαρξία πόνου μ’ άλλα λόγια είτε όσο το δυνατόν περισσότερη απαρέσκεια ως τίμημα για την ανάπτυξη ενός πλήθους λεπτών ηδονών και τέρψεων που σπάνια τις έχουν γευτεί οι άνθρωποι μέχρι σήμερα! Αν διαλέξετε το πρώτο, αν δηλαδή θελήσετε να μετριάσετε τον πόνο, τότε είστε υποχρεωμένοι να μετριάσετε και, να μειώσετε και την ικανότητά τους για χαρά.

Τα ανθρώπινα εγχειρήματα που πρόσφεραν μεγαλύτερη ικανοποίηση έμοιαζαν να συνοδεύονται υποχρεωτικά από έναν βαθμό οδύνης, με τις πηγές των μεγαλύτερων απολαύσεών μας να βρίσκονται αλλόκοτα κοντά σε εκείνες των μεγαλύτερων βασάνων μας:

Εξετάστε τη ζωή των καλύτερων και γονιμότερων ανθρώπων και λαών και αναρωτηθείτε αν ένα δένδρο που πρέπει να μεγαλώσει περήφανα σε ύψος μπορεί να το κάνει χωρίς κακοκαιρίες και θύελλες· αν η δυσμένεια και, η αντίσταση έξωθεν, αν κάθε είδος μίσους, ζηλοφθονίας, ισχυρογνωμοσύνης, δυσπιστίας, σκληρότητας, πλεονεξίας και βίας δεν ανήκουν στις ευνοϊκότερες συνθήκες δίχως τις οποίες είναι σχεδόν αδύνατη οποιαδήποτε μεγάλη ανάπτυξη, ακόμα και η ανάπτυξη της αρετής;