Η λειτουργική θεωρία των στάσεων προσπαθεί να βρει απαντήσεις στις ερωτήσεις:, γιατί το άτοµο έχει ορισµένες στάσεις; ποιες ψυχολογικές ανάγκες του ατόµου ικανοποιούνται από τις στάσεις του; Η προσέγγισή αυτή συλλαµβάνει το άτοµο ως ενεργητικό άνθρωπο µε συγκεκριµένους σκοπούς, που προσπαθεί να προσαρµοστεί στο κοινωνικό του χώρο. Υιοθετεί άλλωστε από την ψυχανάλυση την άποψη ότι ορισµένες στάσεις είναι συνειδητές για τα άτοµα αλλά ορισµένες είναι ασυνείδητες.
Δηλαδή το ερώτηµα είναι, ποιο λειτουργικό ρόλο παίζουν οι στάσεις στην προσωπικότητα του ατόµου; Ο Katz υποθέτει ότι οι λειτουργικοί ρόλοι των στάσεων είναι τέσσερις:
Ο πρώτος λειτουργικός ρόλος είναι ωφελιµιστικός ή προσαρµοστικός. Υιοθετεί αυτόν τον ρόλο και από τον συµπεριφορισµό και από το ψυχαναλυτικό αξίωµα της ηδονής. Οι παρορµήσεις του ατόµου το ωθούν προς ευχάριστες συναισθηµατικές καταστάσεις και ταυτόχρονα προς αποφυγή δυσάρεστων συναισθηµατικών καταστάσεων. Δηλαδή το άτοµο αναζητά θετικές ενισχύσεις από τους άλλους αλλά αποφεύγει αρνητικές ενισχύσεις. Οπότε, το άτοµο αποκτά τις στάσεις που ενδέχεται να δηµιουργήσουν ευχάριστες συναισθηµατικές καταστάσεις, αλλά αποφεύγει στάσεις που ενδέχεται να δηµιουργήσουν δυσάρεστα συναισθήµατα. Για παράδειγµα, η ανάγκη να είναι κοινωνικά επιθυµητός µπορεί να οδηγήσει το άτοµο να υιοθετήσει ορισµένες στάσεις.
Ο δεύτερος λειτουργικός ρόλος των στάσεων είναι ο γνωστικός. Όπως αναφέρθηκε ο ρόλος της γνωστικής διάστασης των στάσεων είναι η απλοποίηση και κατανόηση, µε βάση της γνωστικές κατηγορίες, τόσο των φυσικών, όσο και των κοινωνικών φαινοµένων του περιβάλλοντος. Ο γνωστικός λειτουργικός ρόλος των στάσεων, ικανοποιεί τις ανάγκες του ανθρώπου να διατηρεί µια οργανωµένη, σταθερή και νοερή αντίληψη του περιβάλλοντος του. Οι πληροφορίες που προέρχονται από την τηλεόραση, από τις εφηµερίδες, από το σχολείο, ενδέχεται να διαµορφώσουν συγκεκριµένες στάσεις, παρόλο που η ευκαιρία να εκφραστούν οι στάσεις µπορεί να µην παρουσιαστεί ποτέ.
Ο τρίτος λειτουργικός ρόλος των στάσεων είναι αυτών ως προεκτάσεων και αξιών του ατόµου. Το αξιοκρατικό σύστηµα του ανθρώπου βασίζεται στο γίνοµαι. Ο Φρόυντ έθεσε το εγώ ως επίκεντρο της αυτοσυνειδησίας. Η αυτοσυνειδησία µας βασίζεται σε συγκεκριµένες ακράδαντες αξίες ή αρχές. Έκδηλο είναι ότι πολλές µας τοποθετήσεις και στάσεις, είναι προεκτάσεις των αξιών µας. Οι αξίες ως προς την σηµασία του γάµου και της οικογένειας ενδέχεται να έχουν προεκτάσεις σε στάσεις προς το διαζύγιο, προς τον σεβασµό των παιδιών, για τους γονείς, κ.λ.π. Η συνεπής έκφραση προς τις αξίες στάσεων του ατόµου δηµιουργεί µια βαθιά ικανοποίηση στο ίδιο.
Ο τέταρτος ρόλος των στάσεων αφορά τους µηχανισµούς άµυνας του εγώ. Σύµφωνα µε την ψυχανάλυση ο ρόλος των µηχανισµών άµυνας είναι η µείωση του άγχους ή των τύψεων συνείδησης, που συνοδεύουν την απειλή του εγώ. Πρέπει να σηµειωθεί ότι οι µηχανισµοί άµυνας λειτουργούν ασυνείδητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου