Μακεδονία εν μύθοις φθεγγομένη: Μύθοι επείσακτοι - Κάδμος

Αν και ήρωας του θηβαϊκού κύκλου ο Κάδμος, ο μύθος του, μέσα από το ταξίδι αναζήτησης της αδελφής του Ευρώπης, απλώθηκε στη Μ. Ασία, την Ιλλυρία, την Αφρική.

Ύστερα από την αρπαγή της Ευρώπης, ο πατέρας της Αγήνορας, βασιλιάς της Τύρου ή της Σιδώνας, έστειλε τα αδέλφια της Κάδμο, Κίλικα, Φοίνικα να αναζητήσουν την κόρη. Ο Κάδμος κατευθύνθηκε προς τη Θράκη, όπου και έγινε ευνοϊκά δεκτός από τους κατοίκους. Στη συνέχεια πέρασε στο νησί της Σαμοθράκης, στα μυστήρια της οποίας μυήθηκε. Εκεί παντρεύτηκε την αδελφή του Δάρδανου και του Ιασίωνα, την Αρμονία, παιδιά του Δία και της κόρης του Άτλαντα Ηλεκτρυόνης. Είναι μάλιστα ο πρώτος γάμος στον οποίο παρευρέθηκαν και θεοί (Διόδωρος Σικελιώτης, Ε, 49, 1*).

Η συνέχεια του μύθου βρίσκει τον Κάδμο να ιδρύει την πόλη των Θηβών καθιστώντας την ένα από τα κέντρα λατρείας των Καβείρων, που στη Σαμοθράκη είναι γνωστοί ως Μεγάλοι Θεοί της Σαμοθράκης. Ο χαρακτήρας της λατρείας ήταν διονυσιακός και σε σχέση με την κορυφαία θεά Δήμητρα Καβειραία, η οποία στη Θήβα ταυτιζόταν με την Ευρώπη, που το όνομά της παραπέμπει σε θεότητα της βλάστησης. Όσο για την επωνυμία της θεάς ως Καβειραίας, αυτή οφείλεται προφανώς στο γεγονός ότι παρευρέθηκε στους γάμους του Κάδμου και της Αρμονίας, όπου και ερωτεύτηκε τον Ιασίωνα**.

Οι Μεγάλοι Θεοί της Σαμοθράκης, όπως αναφέραμε, παραδίδονται με τα μυστικά ονόματα Αξίερος, Αξιόκερσος, Αξιόκερσα, Καδμίλος. Στην εποχή του Ελλάνικου ο Κάδμος των Θηβών ταυτίστηκε με τον Καδμίλο και η Κόρη Καβιρία με την Αρμονία, γνωστή στη Θεογονία του Ησιόδου.
-------------------------------
*Διόδωρος Σικελιώτης, Ε, 49, 1

Τον δε γάμον τούτον πρώτον δαίσαι θεού, και Δήμητραν μεν Ιασίωνος ερασθείσαν τον καρπόν του σίτου δωρήσασθαι, Ερμήν δε λύραν, Αθηνά δε τον διαβεβοημένον όρμον και πέπλον και αυλούς, Ηλέκτρα δε τα της μεγάλης καλουμένης μητρός των θεών ιερά μετά κυμβάλων και τυμπάνων και των οργιαζόντων· και Απόλλωνα μεν κιθαρίσαι, τας δε Μούσας αυλήσαι, τους δ’ άλλους θεούς ευφημούντας[1] συναυξήσαι τον γάμον.
[Μετάφραση]
Στον γάμο αυτό [του Κάδμου και της Αρμονίας] παρακάθισαν για πρώτη φορά σε γαμήλιο γεύμα οι θεοί, και η Δήμητρα που ερωτεύτηκε τον Ιασίωνα του χάρισε τον καρπό του σιταριού, ο Ερμής τη λύρα, η Αθηνά το περίφημο περιδέραιο και πέπλο και αυλούς και η Ηλέκτρα τα μυστήρια της λεγόμενης μεγάλης μητέρας των θεών που τελούνται με κύμβαλα και τύμπανα και ό,τι άλλο ταιριάζει στις οργιαστικές τελετές ^. και ο Απόλλωνας έπαιξε κιθάρα και οι Μούσες τον αυλό και οι άλλοι θεοί με λέξεις ευοίωνες συνεργούσαν για την ευγονία αυτού του γάμου.

[1] Η λέξη «ευφημώ» σημαίνει μεταχειρίζομαι λέξεις ευοίωνες, αποφεύγω κάθε δυσοίωνη λέξη, κάτι που απαιτούνταν στις ιερές τελετές· επειδή όμως η σιωπή ήταν το ασφαλέστερο μέσο για να αποφύγει κανείς τις δυσοίωνες λέξεις, η λέξη σημαίνει επίσης τηρώ θρησκευτική σιωπή. Η προστακτική «ευφήμει», «ευφημείτε», σημαίνει σιγάτε, σιωπή. Θα μπορούσαν δηλαδή οι θεοί εκείνη την ώρα να είχαν σιωπήσει. Επειδή όμως το όλο σκηνικό του γάμου χαρακτηρίζεται από κίνηση, με την ανταλλαγή των δώρων και τη μουσική, θεωρώ ότι η ιερή σιωπή στο επίπεδο των λόγων δεν συνάδει με τη θεϊκή μουσική. Γι’ αυτό και απέδωσα τη λέξη με την πρώτη της σημασία. 

**Υπάρχουν και άλλες εκδοχές γι’ αυτόν τον έρωτα και την ένωση του Ιασίωνα και της Δήμητρας. Αν, μάλιστα, λάβουμε υπόψη μας ότι αργότερα ο Ιασίωνας παντρεύτηκε την Κυβέλη από την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Κόρυβα, αντιλαμβανόμαστε ότι οι σχετικοί με αυτές τις θεότητες μύθοι κάνουν κύκλους, παραλλάσσουν ονόματα, όχι ουσίες.