Μιμίδια

Όπως είναι γνωστό ανά τον κόσμο, το «γονίδιο» αποτελεί τη βασική μονάδα γενετικής πληροφορίας. Ο φυσικός κόσμος αναπτύσσεται χάρη σε αυτό και γενιές ολόκληρες αναπαράγονται και διαβιούν κάτω από τις όποιες συνθήκες.

Τι συμβαίνει όμως με τον πολιτισμό μας, την επικοινωνία, την κουλτούρα, τα έθιμα και τη γλώσσα μας; Είναι άραγε όλα αυτά αποτέλεσμα γονιδίων; Ο όρος «μιμίδια», ίσως δεν είναι ευρέως γνωστός, ωστόσο ίσως σε αυτόν βρίσκεται το «κλειδί» που εύλογα θα απαντήσει στα ερωτηματικά μας.

Ο όρος εισήχθη από τον κοινωνιοβιολόγο  Ρίτσαρντ Ντόκινς το 1976, κατ’ αναλογία προς το γονίδιο, στο έργο του «Εγωιστικό Γονίδιο», ένα έργο που σηματοδότησε την είσοδο της εξελικτικής βιολογίας στην πολιτισμική ανάλυση. Κύρια πηγή έμπνευσής του, αποτέλεσε η εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου. Ο Ντόκινς, ξεκινά το εγχείρημά του από την βασική θέση ότι η εξέλιξη των έμβιων όντων είναι απλά η επιβίωση, ο πολλαπλασιασμός και η επέκταση των βασικών συστατικών υποσυνόλων τους, δηλαδή των γονιδίων.

Σκεπτόμενος λοιπόν ο Ντόκινς την ανθρώπινη συμπεριφορά, αντιλήφθηκε πως η ίδια δεν είναι αποτέλεσμα μόνο εσωτερικών πηγών (γονιδίων), αλλά και εξωτερικών. Ακριβώς γι’ αυτό τον σκοπό, εισήγαγε την έννοια του «μιμιδίου». Το μιμίδιο, ορίζεται ως «μονάδα πολιτισμικής μεταβίβασης, ή ως μονάδα μίμησης» με την ευρύτερη έννοια του όρου. Υπό το πρίσμα του, εμπεριέχει πληροφορίες που στεγάζονται στον ανθρώπινο εγκέφαλο και είναι ικανές να αντιγραφούν συμπεριφορικά και να μεταβιβαστούν εννοιολογικά μέσω της μίμησης, τόσο από την πλευρά του μιμούμενου, όσο και από την πλευρά του μιμητή.

Στα «μιμίδια» λοιπόν, ταξινομούνται οι αντιλήψεις, τα κοινωνικά πρότυπα, τα σλόγκαν, οι ιδέες, οι μελωδίες, οι ενδυματολογικοί συρμοί και φυσικά ο κατάλογος αν σκεφτούμε όλα αυτά, είναι ατελείωτος… Πως όμως γίνεται η μεταβίβασή τους θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί. Εύκολα, γρήγορα, αβίαστα, συνειδητά, ή ασυνείδητα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα γονίδια, είναι η απάντηση. Η μεταβίβαση των μιμιδίων προκύπτει μέσα από τη συνειδητή, ή ασυνείδητη αντιγραφή αντιλήψεων, προτύπων, συμπεριφορών, είτε σα διδασκαλία, είτε σαν απλή ροή ανοιχτής σκέψης.