Αυτοέλεγχος

Ο αυτοέλεγχος είναι μία από τις εντυπωσιακότερες λειτουργίες της ανθρώπινης ύπαρξης, καθώς αποτελεί την ικανότητα του ανθρώπινου οργανισμού να παρακάμπτει, να διακόπτει και άλλες φορές να τροποποιεί τις δικές του αποκρίσεις, κυρίως στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα.

Οι κατευθύνσεις επίδρασης του αυτοελέγχου

Οι τέσσερις κατευθύνσεις, στις οποίες ο αυτοέλεγχος επιδρά αφορούν τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις παρορμήσεις και την απόδοση νοήματος του ατόμου. Η έλλειψη ή απώλεια αυτοελέγχου συνδέεται άρρηκτα με την απουσία ψυχικών αποθεμάτων, που αποτρέπουν ή καθυστερούν την εφαρμογή κάθε απόφασης, με άλλα λόγια δημιουργούν κενό μεταξύ στόχου και ενέργειας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στα πλαίσια του σύγχρονου τρόπου ζωής, η απώλεια αυτοελέγχου συνάδει με την εμφάνιση ανθυγιεινών συμπεριφορών (κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ, μη ισορροπημένη διατροφή) και την επακόλουθη αυξημένη επίπτωση χρόνιων μη μεταδιδόμενων νοσημάτων (π.χ παχυσαρκία, καρκίνος, καρδιομεταβολικό σύνδρομο, αρτηριακή υπέρταση).

Επιπλέον, είναι γνωστό πως ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία για τη διαχείριση του στρες είναι η ανάπτυξη του συναισθηματικού ελέγχου του εαυτού. Όταν κυριαρχεί το αίσθημα του ελέγχου των καταστάσεων και των γεγονότων, τότε μειώνεται δραστικά το στρες και η ένταση. Η ανάπτυξη του αυτοελέγχου αποτελεί μία διαδικασία για πολλούς δύσκολη και απαιτεί πρωτίστως ανεπτυγμένη γνώση του εαυτού. Αληθεύει ότι ορισμένες παράμετροι οι οποίες δρουν ψυχοπιεστικά στον ανθρώπινο οργανισμό είναι δύσκολο να τροποποιηθούν. Το σημαντικό ,όμως, είναι η αλλαγή των δεδομένων εκείνων που μπορούν να διαφοροποιηθούν προς όφελος πάντοτε του οργανισμού, διατηρώντας, μ’ αυτόν τον τρόπο, το στρες σε χαμηλά επίπεδα. Ο αυτοέλεγχος αποτελεί μια στοχευμένη μέθοδο, ώστε η παραπάνω συμπεριφορά να μπορεί να υιοθετηθεί από τα άτομα σε περιόδους που βιώνουν έντονο στρες.

Η αίσθηση ελέγχου, εξάλλου, είναι μία από τις σπουδαιότερες ψυχολογικές μεταβλητές που παίζουν ρόλο στην διαμόρφωση της διεργασίας του στρες. Μία πολύ σημαντική μορφή ελέγχου είναι «η προσδοκία της αυτο-αποτελεσματικότητας». Ο όρος αυτός αντιπροσωπεύει, την πεποίθηση, την πίστη που έχει το άτομο πως έχει την ικανότητα να αντιμετωπίσει ένα γεγονός ή να επιτύχει ένα συγκεκριμένο στόχο. Τα αρνητικά συναισθήματα, η κατάθλιψη, το άγχος και η κακή υγεία φαίνεται να σχετίζονται με τις χαμηλές προσδοκίες αυτο-αποτελεσματικότητας, ενώ αντιθέτως, οι υψηλές συνδέονται με καλή υγεία και θετικά συναισθήματα.

Μικρά βήματα για την απόκτηση αυτοελέγχου

Κατά την εφαρμογή της μεθόδου του αυτοελέγχου, το άτομο αρχικά θα πρέπει να ακολουθήσει τα εξής βήματα:

Βήμα 1ο: Καταγραφή των συνθηκών που του προκαλούν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις.

Βήμα 2ο: Ανεύρεση πρακτικών τρόπων διαφοροποίησης της συμπεριφορά του κάτω από συνθήκες στρες.

Βήμα 3ο: Αναγνώριση και επιβράβευση του εαυτού του, όταν διατηρεί τον αυτοέλεγχο, ενώ τον πιέζουν οι στρεσογόνοι παράγοντες, έτσι ώστε να συνεχίσει την ίδια επιθυμητή συμπεριφορά.

Σε κάθε περίπτωση, το να ζητήσει κανείς βοήθεια όταν αισθάνεται ότι το έχει ανάγκη, αποτελεί από μόνο του το πρώτο και σπουδαιότερο βήμα προς αυτήν τη κατάκτηση.