«Homo homini lupus», ο άνθρωπος είναι για τον άνθρωπο λύκος

Η αλήθεια είναι ότι πρέπει να είμαστε θλιβεροί, και είμαστε. Η κύρια πηγή του σοβαρότερου κακού που βρίσκει τον άνθρωπο είναι ο ίδιος ο άνθρωπος: «homo homini lupus», ο άνθρωπος είναι για τον άνθρωπο λύκος (Πλαύτος, Asinαrαi).

Όποιος το έχει αυτό στο νου του βλέπει τον κόσμο σαν κόλαση που υπερβαίνει αυτήν του Dante, όπου καθένας πρέπει να είναι ο διάβολος του άλλου· κάτι για το οποίο βέβαια κάποιος είναι πιο κατάλληλος από έναν άλλο, προπάντων ένας αρχιδιάβολος που εμφανίζεται με τη μορφή του κατακτητή, που βάζει απέναντι μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους και τους φωνάζει:

«Προορισμός σας είναι να υποφέρετε και να πεθάνετε· πυροβολήστε τώρα ο ένας τον άλλο με τουφέκια και κανόνια», και αυτοί το κάνουν.

Όμως γενικά, κατά κανόνα, αδικία, ακραία απόρριψη, σκληρότητα και βαρβαρότητα είναι αυτά που χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων, του ενός απέναντι στον άλλο. Το αντίθετο εμφανίζεται μόνο κατ’ εξαίρεση., Σε αυτό βασίζεται η αναγκαιότητα του κράτους και της νομοθεσίας και όχι στις παχιές σας κουβέντες. Όμως σε όλες τις περιπτώσεις, πou δεν εμπίπτουν στον τομέα των νόμων, εμφανίζεται η χαρακτηριστική για τον άνθρωπο αναλγησία απέναντι στον όμοιό του, η οποία απορρέει από τον αστείρευτο εγωισμό του, κάποτε επίσης και από κακία. Η συμπεριφορά του ανθρώπου προς τον άνθρωπο φαίνεται, για παράδειγμα, από τη δουλεία των νέγρων, που ο τελικός σκοπός της είναι ζάχαρη και καφές. Αλλά δε χρειάζεται να πάει κάποιος τόσο μακριά: να μπεις στο πλεκτήριο ή σε οποιοδήποτε άλλο εργοστάσιο στην ηλικία των πέντε ετών, να κάθεσαι μέσα, πρώτα δέκα, μετά δώδεκα, στο τέλος δεκατέσσερις ώρες την ημέρα και να κάνεις την ίδια μηχανική δουλειά, αυτή τη διασκέδαση ακριβοπληρώνεις, για να πάρεις μια ανάσα στη ζωή σου. Αυτή όμως είναι η μοίρα εκατομμυρίων, και κάποια άλλα εκατομμύρια έχουν ανάλογη μοίρα.

Στο μεταξύ, εμάς τους άλλους μπορούν να μας κάνουν απόλυτα δυστυχισμένους μικροσυμπτώσεις, απόλυτα ευτυχισμένους τίποτα στον κόσμο. Ό,τι και να λέγεται, η πιο ευτυχισμένη στιγμή του ευτυχισμένου είναι όταν αποκοιμιέται, όπως και η πιο δυστυχισμένη του δυστυχισμένου είναι όταν ξυπνάει. Μια έμμεση αλλά πειστική απόδειξη ότι οι άνθρωποι νιώθουν δυστυχισμένοι, επομένως είναι, μας προσφέρει με το παραπάνω η μοχθηρή ζήλια που υπάρχει σε όλους, η οποία σε όλες τις καταστάσεις της ζωής, με αφορμή κάποιο πλεονέκτημα οποιοσδήποτε είδους, μπαίνει σε κίνηση και ρίχνει ακράτητα το δηλητήριό της. Επειδή νιώθουν δυστυχισμένοι, δεν μπορούν να αντέξουν την παρουσία ενός υποτίθεται ευτυχισμένου; Όποιος νιώθει προς στιγμήν ευτυχισμένος θα ήθελε αμέσως να κάνει ευτυχισμένους όλους τους άλλους γύρω του και λέει:

Μέσα από τη χαρά μου ας ευτυχήσει όλος ο κόσμος.
Helvetius,De l’ esprit 3, 12

Αν η ζωή αυτή καθαυτή ήταν ανεκτίμητο αγαθό και ήταν σαφώς προτιμότερη από την ανυπαρξία, τότε δε θα χρειαζόταν η πόρτα της εξόδου να είναι κατειλημμένη από τόσο φοβερούς φύλακες, όπως ο θάνατος με τη φρίκη του. Αλλά ποιος θα την άντεχε τη ζωή έτσι όπως είναι, αν ο θάνατος ήταν λιγότερο φοβερός; Και ποιος θα μπορούσε να αντέξει ακόμα και τη σκέψη του θανάτου, αν η ζωή ήταν μια χαρά! Έτσι όμως ακόμα για εκείνον το καλό αποτελεί το τέλος της ζωής, και εμείς παρηγοριόμαστε για τα βάσανα της ζωής με το θάνατο, και για το θάνατο με τα βάσανα της ζωής. Η αλήθεια είναι ότι και τα δυο είναι αχώριστα συνδεδεμένα μεταξύ τους και αποτελούν αξεδιάλυτο πλέγμα, από το οποίο είναι τόσο δύσκολο όσο και επιθυμητό να ξεφύγουμε.

ARTHUR SCHOPENHAUER, ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ