Γιατί άραγε κάποιοι μας αρέσουν και κάποιοι άλλοι όχι;Γιατί κάποιους θέλουμε να τους γνωρίσουμε και να σχετιστούμε μαζί τους και με κάποιους άλλους νιώθουμε από ουδέτερα έως άβολα, ή τους αποφεύγουμε;
Μερικές από τις εξηγήσεις που συνήθως δίνουμε είναι «αρχικά μου άρεσε εμφανισιακά», «φάνηκε συμπαθητικός/ή», «με κέρδισε με μια έξυπνη συνομιλία – προσέγγιση», «τα αντίθετα έλκονται», «ήταν κεραυνοβόλος έρωτας», «υπάρχει χημεία», ή απλά δεν έχουμε εξήγηση και δεν ξέρουμε τι ακριβώς μας τράβηξε.
Από την πλευρά πάντως της ψυχολογίας σε θέματα έλξης και ανάπτυξης διαπροσωπικών σχέσεων, οι καθοριστικοί παράγοντες φαίνεται να είναι αρκετά ξεκάθαροι, καθώς υπάρχουν πολλές «κλασικές» έρευνες και πάρα πολλές νεότερες στους ίδιους τομείς.
Παράγοντες που ευνοούν την έλξη
1. Η εγγύτητα
Συνήθως δημιουργούνται φιλίες και σχέσεις ανάμεσα στα άτομα που βρίσκονται γεωγραφικά κοντά, όπως συμμαθητές, συγκάτοικοι, γείτονες, συνάδελφοι.
Μας είναι ευκολότερο να αναζητάμε συντροφιά, κοινωνική αποδοχή, αλληλοβοήθεια κ.λπ. από άτομα που βρίσκονται κοντά μας. Επιπλέον ευνοείται η εξοικείωση μέσω των συχνών συναντήσεων, που είναι ο αμέσως επόμενος σημαντικός παράγοντας.
2. Οι συχνές συναντήσεις
Αυτό είναι παρόμοιο με το φαινόμενο της απλής έκθεσης, όπου η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ένα ερέθισμα οδηγεί σε πιο θετική αξιολόγηση του ερεθίσματος αυτού.
Αυτό σημαίνει ότι νιώθουμε έλξη για άτομα που συναντάμε συχνά, όπως προτιμούμε μουσική που ακούμε συχνά, ή ακόμα και λέξεις που χρησιμοποιούνται πολύ στο περιβάλλον μας.
Φυσικά υπάρχουν και όρια στο φαινόμενο της απλής έκθεσης: από κάποιο σημείο και μετά δεν αυξάνεται άλλο η έλξη που αισθανόμαστε για κάποιον. Επίσης όταν η αρχική μας γνώμη είναι πολύ αρνητική, μπορεί με τις συχνές συναντήσεις να ενταθεί η αντιπάθειά μας προς το άτομο αυτό.
3. Ομοιότητα και Αντίθεση
Είναι άραγε αλήθεια ότι τα αντίθετα έλκονται; Στην πραγματικότητα είναι πιο πιθανό να μας αρέσουν άτομα που έχουν παρόμοιο κοινωνικό και μορφωτικό υπόβαθρο, αξίες, στάσεις, εμπειρίες ή ακόμα και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Ο λόγος είναι ότι αισθανόμαστε επιβεβαίωση μέσω των σχέσεων με άτομα που μας μοιάζουν. Συμφωνούμε, κάνουμε καλή παρέα, έχουμε κοινά ενδιαφέροντα, μπορούμε ευκολότερα να κατανοήσουμε και να προβλέψουμε τη συμπεριφορά τους.
Γιατί τότε αισθανόμαστε έλξη για κάποιους που μοιάζουν εντελώς διαφορετικοί από εμάς; Ένας λόγος μπορεί να είναι ότι ικανοποιούν ανάγκες μας, δηλαδή αρκετές φορές αναζητάμε κάποιον που μας συμπληρώνει, όπως ένα άτομο με ηγετικές τάσεις θα προτιμήσει άτομα υποτακτικά.
Πάντως οι περισσότερες έρευνες επιβεβαιώνουν τη σημασία της ομοιότητας παρά της συμπληρωματικότητας. Ειδικά σε στάσεις, απόψεις, πεποιθήσεις, στην όλη κοσμοθεωρία, η ομοιότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική.
4. Η εμφάνιση
Σε γενικές γραμμές συμπαθούμε περισσότερο τα άτομα με ωραία εξωτερική εμφάνιση, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για άτομα του φύλου που μας ελκύει. Αυτή η έλξη για την ωραία εμφάνιση ξεκινά από την παιδική ηλικία, όπου τα όμορφα παιδιά είναι συνήθως πιο δημοφιλή ανάμεσα στους συμμαθητές και τους δασκάλους τους.
Η αντιστοιχία ανάμεσα στην εξωτερική εμφάνιση και τη συμπάθεια συνεχίζει και στην ενήλικη ζωή.
Για παράδειγμα, προσφέρουμε ευκολότερα βοήθεια σε ελκυστικά άτομα και στα δικαστήρια οι ένορκοι κρίνουν με μεγαλύτερη επιείκεια τους ελκυστικούς κατηγορούμενους (εκτός εάν χρησιμοποίησαν την εμφάνισή τους για να διαπράξουν κάποια εγκληματική πράξη).
Ένας λόγος για τον οποίο συμπαθούμε περισσότερο τα άτομα με ωραία εμφάνιση, είναι ότι πιστεύουμε πως έχουν και άλλες καλές ιδιότητες, για παράδειγμα πιστεύουμε πως έχουν πιο ευχάριστη προσωπικότητα, είναι πιο έξυπνοι, επιτυχημένοι, ευτυχισμένοι.
Αυτό είναι βέβαια στερεότυπο, μια γνωστική προκατάληψη. Αν κάποιες φορές επιβεβαιώνεται, οφείλεται στην αποδοχή και τις ευκαιρίες που τους δίνονται από μικρή ηλικία, παράγοντες που συμβάλλουν στην αυτοπεποίθηση, την ανάπτυξη θετικών στοιχείων της προσωπικότητας και την επιτυχία.
Πάντως η ωραία εμφάνιση δεν είναι αναγκαία προϋπόθεση για την ευτυχία και την επιτυχία και οπωσδήποτε δεν είναι πάντοτε πλεονέκτημα.
Για παράδειγμα, στο χώρο των επιχειρήσεων υπάρχει μεγαλύτερη αντιπάθεια προς τις ωραίες επιτυχημένες γυναίκες και είναι πιο πιθανό η επιτυχία τους να αποδοθεί στην εμφάνιση παρά στις ικανότητές τους. Επίσης είναι πιθανό η προσαρμογή των ατόμων αυτών με την πάροδο του χρόνου να χειροτερεύει, καθώς η επίδραση της γήρανσης μπορεί να βιωθεί πιο αρνητικά από ένα άτομο που είχε ωραία εμφάνιση στα νιάτα του.
5. Νοημοσύνη – ικανότητες
Αναφέραμε προηγουμένως πως συχνά αξιολογούμε τους εμφανισιακά ελκυστικούς ανθρώπους, σαν πιο ικανούς. Αυτό συμβαίνει και αντίστροφα: αξιολογούμε δηλαδή σαν πιο ελκυστικούς εμφανισιακά, τους ανθρώπους που επιδεικνύουν ευφυΐα ή ικανότητα.
Σε αυτό όμως υπάρχει ένα όριο: αν ένας άνθρωπος είναι υπερβολικά «τέλειος», ή πολύ ικανότερος από εμάς, τότε γίνεται λίγο λιγότερο συμπαθής.
6. Ο κίνδυνος – το απαγορευμένο
Όπως γνωρίζουν πολύ καλά οι άνθρωποι που κάνουν παράλληλες σχέσεις, η αίσθηση του «παράνομου» και του ριψοκίνδυνου αυξάνει την έλξη, σε αντίθεση με το ήσυχο και δεδομένο.
Στην ψυχολογία υπάρχει η κλασική έρευνα της γέφυρας, την οποία διέσχιζαν οι συμμετέχοντες. Κάποιοι περνούσαν από μια σταθερή χαμηλή γέφυρα και κάποιοι άλλοι από μια ψηλή και ασταθή. Στη μέση της διαδρομής υπήρχε μια κοπέλα-ερευνήτρια, που έδειχνε στους συμμετέχοντες εικόνες και τους ζητούσε να της πουν μια ιστορία. Στο τέλος τους έδινε και το τηλέφωνο της «μήπως χρειαστούν περισσότερες πληροφορίες για το πείραμα». Όσοι είχαν περάσει την ασταθή γέφυρα, περιέγραφαν περισσότερες ιστορίες με σεξουαλικό περιεχόμενο και περισσότεροι από αυτούς τηλεφώνησαν στην ερευνήτρια!
Γενικά σε καταστάσεις ανασφάλειας, ταραχής, έντασης (π.χ. σε συνθήκες πολέμου, σε ατυχήματα, επιθέσεις, ασταθείς συνθήκες, εμπόδια), οι άνθρωποι νιώθουν αναστάτωση και υπερένταση. Αυτή η υπερδιέγερση μπορεί εύκολα να μεταφραστεί ή να διοχετευθεί ως έλξη προς τους ανθρώπους που βρίσκονται κοντά εκείνη τη στιγμή.
7. Αμοιβαιότητα και διεκδίκηση
Είναι φυσικό να μας αρέσουν άτομα που ξέρουμε ότι τους αρέσουμε κι εμείς. Μας αρέσουν όμως περισσότερο άτομα που ξέρουμε ότι η αρχική τους εντύπωση για εμάς δεν ήταν θετική, αλλά άλλαξε και έγινε θετική στην πορεία!
Ο λόγος είναι πως νιώθουμε καλύτερα όταν ξέρουμε πως κερδίσαμε κάτι, παρά όταν το έχουμε εξαρχής και σταθερά «στο πιάτο»!
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου