Ψυχολογία: O θυμός και η έκφρασή του

Η κύρια διαφορά των δυο φαινομένων είναι ότι ο θυμός αφορά κάτι συγκεκριμένο, όμως η λύσσα το παν.

Ο θυμός στρέφεται προς ένα ορισμένο πρόσωπο για μια λίγο-πολύ ορισμένη πράξη. Εκτείνεται στον χρόνο, στο παρελθόν κακό που έγινε και στο μέλλον που απαιτεί να είναι διαφορετικό. Κάποιοι "Αγανακτισμένοι" εμφορούνται από θυμό. Καταφέρονται εναντίον πολιτικών, πραγμάτων που έκαναν ή παραμέλησαν, και ζητούν άλλη πολιτική, άλλους πολιτικούς. Ανάλογα συμβαίνουν σε έναν περισσότερο ατομικό χώρο με γονείς, συντρόφους, παιδιά κλπ.

Ο θυμός, όντας περιβεβλημένος παρελθόντα και μέλλοντα, κινούμενος μέσα στα όρια παρελθόντων και μελλόντων, έχει συντηρητικό χαρακτήρα. Παραμένει στην ίδια συνθήκη, για την οποία αξιώνει απλά διορθώσεις. Γαβγίζει χωρίς να δαγκώνει.

Η λύσσα έχει κόψει τις γέφυρες με παρελθόν και μέλλον. Στο βλέμμα της προβάλλει αποκλειστικά το παρόν, το οποίο πλέον αρνείται ολότελα. Ένα σύνθημα αυτών των "Αγανακτισμένων" είναι το "Κάψτε τη Βουλή!". Η λύσσα απογυμνώνει το παρόν από παρελθόντα και μέλλοντα. Δεν την συγκρατεί τίποτα. Γι' αυτό και είναι ελεύθερη. Κατά τούτο διαφέρει από πράξεις απελπισίας και απόγνωσης, που παραμένουν προσκολλημένες σε ό,τι χάθηκε, και από την εκδίκηση, που επαναλαμβάνει το κακό που υπέστη, τώρα ανταποδίδοντάς το στα ίσα.

Η λύσσα δεν γαβγίζει. Δαγκώνει. Επιτελεί τομές και ρήξεις που δεν γεφυρώνονται πλέον. Έτσι διανοίγει το πεδίο για μια αληθινά νέα κατάσταση. Όχι σπάνια τούτο επιτυγχάνεται με την άσκηση άκρατης βίας: τον φόνο, την αυτοκτονία.

Τόσο ο θυμός όσο και η λύσσα συνιστούν ύβρη. Χάνουν το μέτρο. Ο θυμός χάνει το μέτρο καθόσον εμπλέκεται στη σύγχυση του "και ναι και όχι", του "μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε". Η λύσσα χάνει το μέτρο καθόσον παίρνει τα πράγματα απόλυτα. Η απονενοημένη της δράση κόβει το κεφάλι που πονάει.

Ο θυμός χάνεται στη θολούρα της σύγχυσης. Η λύσσα χάνεται σε μια φανταστική καθαρότητα. Ενδεχομένως τα δυο φαινόμενα έχουν τον τόπο τους στην εικόνα μιας ζωής μυωπικά περιορισμένης στη γεγονότητα (facticity) του διαπροσωπικού και του κοινωνικού.

Και το μέτρο;

"Μη στα χείλη μου ζητήσεις το στόμα σου,
μη μπροστά στην πόρτα τον ξένο,
μη στο μάτι το δάκρυ.
Εφτά νύχτες ψηλότερα διαβαίνει κόκκινο προς κόκκινο,
εφτά καρδιές βαθύτερα βαρά το χέρι την πόρτα,
εφτά ρόδα αργότερα κελαρεί το πηγάδι."
Paul Celan, Kristall