Το Ιερό των Μεγάλων Θεών

Το Ιερό των Μεγάλων Θεών βρίσκεται στην περιοχή της Παλαιόπολης ανάμεσα στην πυκνή βλάστηση του βουνού και την θάλασσα.

Η ιστορία του χώρου, όπως και ολόκληρου του νησιού, αναδύεται από πολύ παλιά, πολύ πριν από την αποίκηση της Σαμοθράκης από τους Έλληνες της Κεντρικής Ελλάδος.

Εκ του πλήθους των ανακαλυφθέντων στοιχείων βλέπουμε ότι κατοικούνταν ανελλιπώς από την νεολιθική εποχή και έπειτα.

Οι πρώτοι κάτοικοι της λέγεται ότι ήταν Θράκες.

Την μεγαλύτερη φήμη της, την απέκτησε η Σαμοθράκη από το Ιερό των Μεγάλων Θεών και τα μυστήρια που τελούνταν εκεί.

Τους Μεγάλους Θεούς τους αποτελούσαν η Μεγάλη Μητέρα Αξίερος, ο “σύζυγος” της και Θεός της ευφορίας Καδμίλος, οι Δαίμονες τους οι Κάβειροι και δυο Θεοί του Κάτω Κόσμου ο Αξιόκερσος και η Αξιόκερσα.

Όλοι τους λατρευόταν πολύ πριν την άφιξη των νεότερων Ελληνικών πληθυσμών, που έγινε περίπου πριν 2.700 – 2.800 χρόνια.

Ο αρχαιολογικός χώρος εμπλουτίστηκε από κτίρια κυρίως μετά την κατάληψη της από τους Μακεδόνες, οι οποίοι είχαν σε μεγάλη εκτίμηση τα μυστήρια της. Μάλιστα λέγεται ότι εκεί ερωτεύτηκε ο Φίλιππος την πριγκίπισσα της Ηπείρου, την Ολυμπιάδα, όταν πήγε να μυηθεί στις τελετές.

Η μύηση γινόταν στο Ανάκτορο που ήταν ένα τεράστιο δωμάτιο και μπορούσε ο οποιοσδήποτε κάτοικος να προσέλθει.

Βέβαια στο τελικό στάδιο της μύησης που λάμβανε χώρα στο “άδυτο”, δηλαδή σε ένα δωμάτιο βόρεια του Ανακτόρου, όπως επίσης και για να αποκτήσει κάποιος τον ανώτερο βαθμό μύησης, την Εποπτεία, θα υπήρχαν κάποιοι περιορισμοί.

Η μυθική οικογένεια του νησιού έδωσε τους γεννήτορες του Τρωικού γένους και εδώ κατέφυγε ο τελευταίος Μακεδόνας βασιλιάς κυνηγημένος από τους Ρωμαίους.

Η κοινότητα των μυημένων στη Σαμοθράκη κρατούσε απόρρητη τη φύση των τελετών μύησης.

 Όπως στα Μυστήρια της Ελευσίνας, όσοι έπαιρναν μέρος για πρώτη φορά στα Μυστήρια της Σαμοθράκης ονομάζονταν μύσται (από το ρήμα μύω = κλείνω τα μάτια) και όσοι συμμετείχαν για δεύτερη φορά ονομάζονταν πόπται (από τον μέλλοντα πόψομαι του ρήματος φοράω = επιβλέπω, παρατηρώ, βλέπω, στρέφω το βλέμμα προς).

Ένας είδος προκαταρκτικής μύησης πιθανόν γινόταν στον Θεατρικό Κύκλο. Μετά την προκαταρκτική αυτή ιεροτελεστία, οι μύστες με δεμένα τα μάτια περιπλανιόνταν στο σκοτάδι σε αναζήτηση της θεάς Αρμονίας, κόρης του Δία και της Ηλέκτρας.

Σύμφωνα με τη μυθολογία της Σαμοθράκης, την Αρμονία είχε απαγάγει ο Κάδμος στο πέλαγος, όταν, στη διάρκεια της αναζήτησης της αδελφής του Ευρώπης, πέρασε από τη Σαμοθράκη.

 Η Αρμονία σώθηκε και μεταφέρθηκε πάλι στο νησί από τ’ αδέρφια της, τον Δάρδανο και Ιασίονα/Ηετίωνα, μορφές που συνδέονται στενά με τα μυστήρια και με την πολύ γνωστή ιδιότητα των Μεγάλων Θεών, τη σωτηρία των ναυαγών.