Έχετε ποτέ αναρωτηθεί ποιος είναι ο τρόπος που λειτουργεί το μυαλό σας; Γνωρίζετε ότι ο εγκέφαλός μας δέχεται 40 εκατομμύρια πληροφορίες το δευτερόλεπτο, μέσω των 5 αισθήσεων;
Φυσικά αν προσπαθούσαμε να τα αντιληφθούμε όλα, θα τρελαινόμασταν! Προκειμένου λοιπόν ο εγκέφαλός μας να μπορέσει να ανταποκριθεί στη μαζική εισροή πληροφοριών, χρησιμοποιεί το υποσυνείδητο, ή δεξί μέρος του εγκεφάλου, ως φίλτρο.
Έτσι, από τα εκατομμύρια των πληροφοριών αυτών, τελικά μόνο κάποιες γίνονται αντιληπτές περνώντας στο συνειδητό, ή αριστερό μέρος του εγκεφάλου.
Τελικά το μυαλό ακολουθεί 3 βασικές διεργασίες «φιλτραρίσματος» σε σχέση με τις πληροφορίες που εκλαμβάνει:
1. Διαγραφή: ένας μεγάλος αριθμός πληροφοριών διαγράφονται, πριν καν προλάβουμε να τις αντιληφθούμε. Όλοι μας έχουμε βιώσει την εμπειρία όπου κάποιος ισχυρίζεται ότι μας έχει πει κάτι, ενώ εμείς απλά δεν το θυμόμαστε. Και τώρα, αν σου μιλήσω για την αίσθηση του παπουτσιού στο αριστερό σου πόδι, θα το νιώσεις, ενώ μέχρι πριν από ένα δευτερόλεπτο δεν σε απασχολούσε. Αυτό το οποίο αντιλαμβανόμαστε είναι αυτό που για εμάς έχει κάποιο ενδιαφέρον ή νόημα ή στο οποίο είμαστε εστιασμένοι σε κάποια χρονική στιγμή. Το μυαλό φροντίζει να συγκρατεί εκείνες τις πληροφορίες, για τις οποίες έχουμε δείξει ενδιαφέρον ή στο παρόν κάποιο ενδιαφέρον. Όλα τα υπόλοιπα διαγράφονται.
2. Διαστρέβλωση: ο εγκέφαλος λαμβάνει την πληροφορία αλλά την ερμηνεύει με ένα τρόπο που τροποποιεί το νόημα του αρχικού ερεθίσματος. Όπως, για παράδειγμα, το να κάνεις σε κάποιον ένα καλοπροαίρετο κομπλιμέντο, και αυτός να παρεξηγηθεί. Ή να ακούσεις ένα θόρυβο στο σπίτι, την ώρα που κοιμάσαι, και να ξυπνάς φοβισμένος πιστεύοντας ότι στο σπίτι μπήκε κλέφτης, ενώ στην πραγματικότητα είναι απλά ο θόρυβος του καλοριφέρ που κρυώνει.
3. Γενίκευση: μια άλλη πολύ χρήσιμη διεργασία του μυαλού είναι η γενίκευση. Παίρνουμε πληροφορίες και τις συνδέουμε με άλλα παρόμοια συμβάντα ή πληροφορίες. Η διεργασία αυτή μας επιτρέπει να μαθαίνουμε σχετικά γρήγορα πως ανοίγει μία πόρτα, ή πως να οδηγούμε ένα αυτοκίνητο, ή ένα ποδήλατο. Δεν χρειάζεται κάθε φορά να ξεκινήσουμε από την αρχή, αλλά απλώς εφαρμόζουμε αυτόματα τη γνώση από την προηγούμενη εμπειρία μας.
Τα φίλτρα που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος αφορούν, ανάμεσα σε άλλα, στις αναμνήσεις μας, στις αποφάσεις του παρελθόντος, στις εμπειρίες μας, στις αξίες και στα πιστεύω μας. Αυτά σχηματίζουν τη στάση μας απέναντι στη ζωή. Αυτά καθορίζουν το πώς ερμηνεύουμε όλα όσα λαμβάνουμε ως ερεθίσματα. Πάνω απ’όλα, αυτό που έχει σημασία να κατανοήσουμε είναι ότι δύο διαφορετικοί άνθρωποι δεν μπορούν να σχηματίσουν ακριβώς την ίδια αντίληψη για τις πληροφορίες που εκλαμβάνουν, αφού σε κάποιο σημείο θα διαφέρουν τα φίλτρα τους, είτε στο επίπεδο των αξιών, είτε στο επίπεδο των πεποιθήσεων, των αποφάσεων ή των αναμνήσεων. Γνωρίζοντας λοιπόν ότι δεν μπορείς να δεις τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο όπως ο διπλανός σου, αντιλαμβάνεσαι πλέον ξεκάθαρα ότι καμία συμπεριφορά δεν προκύπτει απαραίτητα από κακή πρόθεση, απλώς αποτελεί αντανάκλαση του συστήματος των φίλτρων του καθενός. Επομένως, δεν έχει νόημα να θυμώνεις ή να εκνευρίζεσαι αν οι αντιδράσεις ή η συμπεριφορά του διπλανού σου δεν ταυτίζονται με τη δική σου. Η κατανόηση και ο σεβασμός είναι πιο χρήσιμες στρατηγικές συμπεριφοράς σε αυτή την περίπτωση, από ότι θα ήταν ο θυμός, ο εκνευρισμός ή η απογοήτευση.
Όταν όλες αυτές οι πληροφορίες έχουν φιλτραριστεί στο υποσυνείδητο, τότε αποκτούμε συνειδητότητα των εξωτερικών γεγονότων φτιάχνοντας την εσωτερική μας αναπαράσταση. Και μπορούμε να κάνουμε μόνο 5 πράγματα με αυτή την πληροφορία: να φτιάξουμε εικόνες, να ακούσουμε ήχους, να μυρίσουμε, να νοιώσουμε, να γευτούμε ή να μιλήσουμε με τον εαυτό μας.
Από τα πρώτα πράγματα που χρειάζεται να γνωρίζει κανείς είναι ότι το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να αναπαραστήσει τα αρνητικά. Πχ. Αν σου πω «μην σκεφτείς ένα ροζ ελέφαντα». Τι σκέφτηκες; Μα, φυσικά τον ροζ ελέφαντα! Αυτό συμβαίνει διότι προκειμένου να επεξεργαστείς το ότι δεν πρέπει να σκεφτείς το ροζ ελέφαντα, πρώτα το δημιουργείς στο μυαλό σου, πιθανότατα σαν εικόνα. Γιατί μας είναι χρήσιμη αυτή η πληροφορία; Διότι μας βοηθάει να αντιληφθούμε ότι στην επικοινωνία μας με κάποιον πρέπει πάντα να εκφράζουμε αυτό που θέλουμε και όχι αυτό που δεν θέλουμε. Δημιούργησε λοιπόν εσωτερικές παραστάσεις που αντανακλούν το αποτέλεσμα που θέλεις να πετύχεις, όχι αυτό που θέλεις να αποφύγεις.
Το πώς μπορεί να επηρεάσει κανείς τις εσωτερικές αναπαραστάσεις του θα αποτελέσει θέμα επόμενης δημοσίευσης.
Συνοψίζοντας λοιπόν, δύο είναι τα κύρια σημεία στα οποία αξίζει να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας:
1. O καθένας έχει το δικό του «μοντέλο του κόσμου», που σχηματίζεται βάση των αξιών, πεποιθήσεων, αποφάσεων και εμπειριών που έχει. Ο σεβασμός και η ανοχή στο «μοντέλο του κόσμου» των άλλων είναι μία χρήσιμη στρατηγική συμπεριφοράς.
2. Ο εγκέφαλος δεν κατανοεί τα αρνητικά («δεν» και «μην»). Είναι πιο παραγωγικό να εκφράζεις αυτά που θέλεις για σένα και για τους άλλους, παρά να επικοινωνείς αυτά που δεν θέλεις.
