Η μία καλείται προσωπική και βασίζεται στα χαρακτηριστικά του ατόμου όπως η εξυπνάδα, το ύψος, το βάρος, η φυλή ή οτιδήποτε κάνει τον άλλο να φαίνεται διαφορετικός (Personal Leadership).Η δεύτερη καλείται περιστασιακή, αφορά μια ιδιαίτερη κατάσταση και πως τη μελετούμε. Στις ΗΠΑ καλείται άσκηση ηγεσίας ενός λεπτού διεύθυνσης και είναι πολύ στενή άποψη (Situational Leadership).
Η τρίτη είναι η κτητική ή οργανική όπου η άσκηση ηγεσίας ισούται με την κορυφή, τη θέση και τον ρόλο που κατέχει κάποιος, π.χ. η ηγεσία της Κύπρου είναι η ανώτατη εξουσία. Η ηγεσία εδώ είναι ουσιαστικό, δεν είναι ρήμα, είναι κατ’ ευθείαν η κορυφή (Positional or Organizational Leadership).
Η τέταρτη είναι η πολιτική η οποία κάνει κάτι διαφορετικό, κάνει κάτι να γίνεται, να πραγματοποιείται (Political Leadership).
Η πέμπτη είναι οραματική υπό την έννοια ότι έχει υπόψη το μέλλον (Visionary Leadership).
Και η έκτη είναι η ηθική η οποία φέρει μαζί της κι ακολουθεί αξίες (Ethical Leadership).
Οι τρεις τελευταίες είναι και οι πιο σπουδαίες ενώ οι τρεις πρώτες είναι οι πιο ευρέως συζητημένες. Έτσι η πολιτική, οραματική και ηθική άσκηση ηγεσίας είναι οι πιο ενδιαφέρουσες και χρειάζεται να προστεθούν όλες μαζί για να κάνουν μια έβδομη που είναι και η πιο σπουδαία από όλες.
Η άσκηση ηγεσίας θεωρείται κληρονομική ικανότητα αλλά και κάτι που το κτίζεις, το μαθαίνεις και το αποκτάς. Δεν είναι κάτι ξεκάθαρο. Όπως γεννιόμαστε με μερικές προτιμήσεις, όπως λ.χ. δεξιόχειρες ή αριστερόχειρες, αλλά παρόλα αυτά πρέπει να μάθουμε πώς να γράφουμε. Έχουμε λοιπόν προτιμήσεις, αλλά το πώς θέλουμε να κάνουμε ορισμένα πράγματα, πρέπει να μάθουμε και να αποκτήσουμε τα κατάλληλα εφόδια και ικανότητες. Έτσι είναι και τα δύο.
Ο Robert Terry (διευθυντής του Reflective Leadership Center και καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Μινεσότα,) νομίζει ότι η άσκηση ηγεσίας είναι ένα είδος τέχνης την οποίαν όμως πρέπει να καλλιεργήσει κι αναπτύξει κάποιος. Γιατί χρειάζεται κριτικό μυαλό, αντίληψη, γνώση του τι γίνεται και μπορείς να μάθεις αρκετά, αλλά όχι όλα. Έτσι χρειάζεται τις εμπειρίες της πράξης.
Οι Ευρωπαίοι δε πιστεύουν πιο πολύ στους χαρισματικούς ηγέτες. Πιστεύουν ότι η άσκηση ηγεσίας είναι κτητική ή οργανική. Δηλαδή αν κατέχεις υψηλή θέση τότε είσαι ηγέτης. Μ’ αυτό τον τρόπο η Μάργκαρετ Θάτσερ εθεωρείτο ως ηγέτης, ανεξάρτητα των ικανοτήτων της. Αυτή η σχολή σκέψης είναι η τρίτη, η κτητική ή η οργανική. Ανησυχούν για τον χαρισματικό ηγέτη όπως και για τον δημαγωγό, ο οποίος αποκτά δύναμη όπως ο Χίτλερ. Έτσι δεν τους αρέσει να μιλούν για άσκηση ηγεσίας. Προτιμούν να μιλούν για διεύθυνση (Management) και να επιφυλάσσουν την άσκηση ηγεσίας για τις ανώτατες θέσεις, σε ανθρώπους που βρίσκονται στην κορυφή και σε μεγάλο βαθμό προτιμούν να μην μιλούν για άσκηση ηγεσίας. Λένε για παράδειγμα ότι άσκηση ηγεσίας είναι στην Ανατολική Ευρώπη και είναι κακή. Γιατί είναι δύναμη, κατάχρηση δύναμης, καταπίεση, έλεγχος των πεπρωμένων των ανθρώπων και δεν θέλουν να έχουν να κάνουν τίποτα μ’ αυτό.
Ο Robert Terry δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ηθική, οραματισμό, δύναμη και πνευματικότητα, ως μέσα κριτικής στα θέματα ηγεσίας, που αφορούν τα ανώτατα στελέχη, τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στο δημόσιο τομέα. Γι’ αυτόν η άσκηση ηγεσίας είναι εξουσιοδοτημένη ενέργεια που σκοπό έχει την από κοινού επίτευξη ενός στόχου. Πρέπει, δε, απαραίτητα να υπάρχει στόχος, γιατί όπως λέει: «Όταν δεν ξέρεις που πάς, τότε οποιοδήποτε σχέδιο μπορεί να σε πάρει εκεί»!
Ο δε ορισμός του για την άσκηση ηγεσίας είναι το θάρρος για αυθεντική δράση στα κοινά.
“Χρειάζεται θάρρος για να απαντήσεις στο ερώτημα τι ακριβώς συμβαίνει, γιατί ίσως πεις πράγματα που δεν είναι δημοφιλή ή να τρομάξεις, ή να απειλήσεις κόσμο μ’ αυτά. Η άσκηση ηγεσίας είναι λοιπόν αυθεντική ενέργεια και δράση, στην οποία προσπαθείς να μάθεις την αλήθεια και την πραγματικότητα σε μια κατάσταση η οποία εξελίσσεται ως δημόσια υπόθεση. “
Όσο για τους ηγέτες ο ίδιος δεν τους θεωρεί από μηχανής θεούς. Λέει συγκεκριμένα: «Φοβούμαι ότι για πολλούς, οι ηγέτες θεωρούνται άτομα με μαγικές ικανότητες οι οποίοι λύουν όλα τα προβλήματα. Αυτό είναι επικίνδυνο. Η άσκηση ηγεσίας δεν έχει να κάνει τίποτα με τη μαγεία. Απλώς αυτή είναι η εξουσιοδότηση από τους ανθρώπους για την ενασχόληση με τον κόσμο τους. Είναι η σχέση των πάνω και των κάτω, για να εξασφαλίζει ότι, αντιλαμβανόμεθα ο ένας τον άλλο και ότι ενεργούμε από κοινού. Το να ηγείσαι είναι λιγότερο διαταγές αφ’ υψηλού στους άλλους και περισσότερο υπηρεσία με και για τους άλλους». Κάνει δε μία ενδιαφέρουσα διάκριση μεταξύ ηγούμαι (Leadership) και διευθύνω (Management).
Πιστεύει μάλιστα ότι:
– Κανένα άτομο δεν διαθέτει όλες τις ικανότητες από μόνος του που χρειάζεται η κοινωνία.
– Οι ανώτερες θέσεις δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι κάνουν κάποιον ηγέτη.
– Ηγέτες υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.
– Ερμηνείες και λύσεις διαφέρουν ανάλογα με τις θεωρίες που πιστεύουμε και ακολουθούμε.
– Η άσκηση ηγεσίας είναι ατομική και ταυτόχρονα συλλογική υπόθεση.
– Η άσκηση ηγεσίας αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Τι είναι όμως η πολιτική άσκηση ηγεσίας (political leadership);
Πολιτική άσκηση ηγεσίας είναι μια σχολή σκέψης η οποία μιλά για πραγματοποίηση κάτι διαφορετικού. Κάνει ιστορία στην κοινότητα ή στη χώρα. Δεν χρειάζεται να εκλεγεί. Μπορεί να είναι στο επίπεδο της κοινότητας, μπορεί να είναι απόρροια επανάστασης, ή μια μικρή ομάδα, ή κοινοτικός οργανισμός, ή πέντε άτομα σε μια μικρή πόλη που συνεργάζονται για επίτευξη ενός σκοπού.
Σύμφωνα με τον Robert Terry ο Χίτλερ, ο Στάλιν και ο Σαντάμ Χουσέιν δεν είναι ηγέτες. Γιατί πρώτα απ’ όλα ήσαν ανήθικοι με τη γενική αντίληψη του ήθους. Έκαναν κατάχρηση εξουσίας και δύναμης. Αλλά πέρα αυτών δεν άφησαν το λαό τους να γνωρίζει την αλήθεια για το τι συνέβαινε. Δεν απάντησαν στο ερώτημα, τι πραγματικά γίνεται. Έτσι κατηγορούσαν όλους τους άλλους. Ο Χίτλερ κατηγορούσε τους Εβραίους και όλο τον κόσμο. Οδήγησε το Γερμανικό Λαό στην καταστροφή αφού του αφαίρεσε κάθε δύναμη. Πιστεύω το ίδιο έκανε και ο Σάνταμ Χουσέιν. Το ίδιο και ο Στάλιν. Αυτοί έκαναν και έλεγαν οτιδήποτε εκτός της αλήθειας και της πραγματικότητας. Διαιώνιζαν το ψεύδος. Έτσι ήσαν και οι ίδιοι ψεύτικοι, όχι αυθεντικοί, άρα δεν ήσαν ηγέτες.
Όλες αυτές οι έξη προηγούμενες αρχές βασίζονται στην ιδέα για την αυθεντικότητα στην άσκηση ηγεσίας. Έτσι, αν θέλουμε να είμαστε αυθεντικοί πρέπει να έχουμε το δικό μας παρελθόν.
Έτσι φαίνεται καθαρά ότι η άσκηση ηγεσίας, ηγετικού ρόλου πάει πέρα της δύναμης και της ανώτερης θέσης που κρατεί κάποιος.
Οι τρεις πιο επικρατούσες και πιο πολύ συζητημένες απόψεις και θεωρίες είναι η κτητική, βάσει της θέσης που κατέχει κάποιος στην ιεραρχία. Η άλλη είναι της δύναμης που προσπαθείς μέσω αυτής να πετύχεις κάτι και η τρίτη είναι το όραμα που έχεις υπόψη. Αυτές οι τρεις θεωρίες είναι πολύ δημοφιλείς σήμερα. Η ηθική δεν είναι δημοφιλής ως άποψη και θεωρία για την άσκηση ηγεσίας. Αλλά η τελευταία σύμφωνα με τον Robert Terry είναι και η πιο σπουδαία.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου