Τριμερής Διαίρεση ψυχής

"Ας πούμε ότι η ψυχή μοιάζει με τη σύνθετη δύναμη ενός ζεύγους φτερωτών αλόγων και του ηνιόχου τους. Όμως, ενώ όλα τα άλογα και οι ηνίοχοι των θεών είναι καλής φύσης και προέλευσης, των άλλων γενών, είναι μικτής καταρχήν, ο ηνίοχος, σ' εμάς, οδηγεί διευθύνοντας ένα ζευγάρι αλόγων, κι έπειτα, από τα άλογα, το ένα είναι όμορφο, ευγενικό και από ανάλογη ράτσα, ενώ το άλλο έχει τα αντίθετα χαρακτηριστικά και είναι από την αντίθετη ράτσα."

" Όπως ακριβώς στην αρχή αυτού εδώ του μύθου διαιρέσαμε την ψυχή σε τρία μέρη, τα δύο από τα οποία έχουν τη μορφή αλόγου και το τρίτο μορφή ηνιόχου ας διατηρήσουμε και τώρα αυτό το διαχωρισμό.
Είπαμε ότι το ένα από τα άλογα είναι καλό, ενώ το άλλο όχι όμως δεν προσδιορίσαμε ποια είναι η αρετή του καλού και ποια είναι η κακία του κακού αυτά πρέπει να τα πούμε τώρα.
Το ένα, λοιπόν, από τα δύο άλογα, αυτό που είναι στην καλύτερη θέση έχει σώμα στητό και καλοδεμένο, τον αυχένα του ψηλό, τη μύτη του γαμψή, είναι άσπρο, με μαύρα μάτια, είναι φιλότιμο, συνετό και σεμνό, αγαπάει την αληθινή δόξα, δεν έχει ανάγκη από χτυπήματα, αλλά καθοδηγείται μόνο με το λόγο και το παράγγελμα.

Το άλλο, πάλι, έχει στραβό σώμα, είναι παχύ, κακοσχηματισμένο, με χοντρό αυχένα και κοντό λαιμό, πλατυπρόσωπο, μαύρο με μάτια γκριζογάλαζα και αιματώδη, ρέπει στην ύβρη και την αλαζονεία, είναι κουφό και έχει τριχωτά αυτιά και πολύ δύσκολα υπακούει στα χτυπήματα με το μαστίγιο και τα κεντρίσματα.    

{Όταν λοιπόν ο ηνίοχος δει το ερωτικό όραμα, και με τις αισθήσεις θερμάνει ολόκληρη την ψυχή του από αυτή τη θέα, και βαθμιαία ο ίδιος γεμίσει από τα προκλητικά γαργαλητά και τα κεντρίσματα του πόθου, το άλογο που είναι υπάκουο στον ηνίοχο, επειδή και τότε- όπως και πάντα- συγκρατιέται από τη σεμνότητα ελέγχει τον εαυτό του και δεν πηδά πάνω στον αγαπημένο όμως το άλλο άλογο δε δίνει σημασία ούτε στο μαστίγιο ούτε στα κεντρίσματα του ηνιόχου πετάγεται απότομα και με βία προς τα μπρος και, ταλαιπωρώντας με κάθε τρόπο το σύντροφό του και τον ηνίοχο, τους αναγκάζει να ορμήσουν πάνω στον αγαπημένο και να θυμηθούν την ομορφιά των ηδονών.
Και βέβαια αυτοί στην αρχή αγανακτούν και αντιστέκονται, καθώς νιώθουν να κάνουν φοβερά και παράνομα πράγματαόμως στο τέλος, όταν δε βρίσκει τέρμα το κακό, αφήνονται να συρθούν από το κακό άλογο, υποχωρώντας και συμφωνώντας να κάνουν ό,τι εκείνο τους διατάζει."}

"Αν λοιπόν επικρατήσει το ευγενέστερο μέρος της ψυχής και τους οδηγήσει σ' ένα συνετό και προσεγμένο τρόπο ζωής και στη φιλοσοφία, τότε θα ζουν την εδώ ζωή ευτυχισμένα και με ομόνοια, γιατί, με το να είναι εγκρατείς και φρόνιμοι θα έχουν καταφέρει να υποτάξουν το μέρος της ψυχής, από το οποίο προέρχεται η κακία και να ελευθερώσουν εκείνο που είναι η πηγή της αρετής."

Αποσπάσματα από τον Πλατωνικό διάλογο "Φαίδρος"