Η καθαριότητα μάς κάνει πιο… ανήθικους!

Όταν κάποιος είναι αλλά και αισθάνεται καθαρός, τότε δεν έχει ηθικά δηλήματα και είναι λιγότερο αυστηρός σχετικά με τις πράξεις των άλλων. Έτσι, για παράδειγμα, εάν κάποιος σαπουνίσει τα χέρια συχνά, οι ανήθικες και απαράδεκτες δραστηριότητες γύρω του είναι πιο αποδεκτές και λογικές από ό,τι αν δεν είχαν πλυθεί.

Η έρευνα, μεταξύ άλλων, δείχνει ότι άλλοι παράγοντες, πέρα από της ορθολογικής κρίσης, όπως η διαίσθηση, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αντίληψη του καθενός μας για το τι είναι σωστό και τι λάθος.
Σύμφωνα με την υπεύθυνη της έρευνας Σιμόν Σναλ, του βρετανικού πανεπιστημίου του Πλύμουθ, «όταν κρίνουμε κάποιον ή κάτι, πιστεύουμε ότι κάνουμε μια συνειδητή ορθολογική κρίση, όμως η έρευνα δείχνει πως υποσυνείδητα επηρεαζόμαστε για τις κρίσεις μας από το πόσο καθαροί ή αγνοί νιώθουμε».
Όπως επεσήμανε, για παράδειγμα, αν ένας ένορκος δικαστηρίου ή ένας ψηφοφόρος έχουν πλύνει καλά τα χέρια τους, η κρίση τους θα είναι λιγότερο αυστηρή είτε για τον κατηγορούμενο είτε για τον υποψήφιο πολιτικό. Όπως είπε η Σναλ, «κάποιος μπορεί να παραβλέψει ευκολότερα το ατόπημα ενός πολιτικού, αν πριν ψηφίσει, έχει κάνει μια πράξη καθαρισμού και νιώθει καθαρός».
Η έρευνα αφορούσε δύο πειράματα με εθελοντές, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, όταν πριν είχαν πλύνει καλά τα χέρια τους με σαπούνι και μετά παρακολούθησαν μια «απεχθή» ταινία, με σκηνές σοκαριστικές από ηθική πλευρά, οι κρίσεις τους ήσαν πολύ πιο επιεικείς σε σχέση με όσους πριν δεν είχαν πλυθεί.
Όπως παρατηρεί, με το γνωστό βρετανικό χιούμορ, ο «Εκόνομιστ» σε σχετικό δημοσίευμα, η έρευνα δείχνει ότι η καθαριότητα καταντά να σχετίζεται με την αθεϊα και το σαπούνισμα να φέρνει μεν την εξωτερική καθαριότητα, αλλά να αμβλύνει την ηθική καθαρότητα.
Η σύνδεση φυσικής καθαριότητας και τελετουργικού ψυχικού εξαγνισμού συναντάται σε πολλές θρησκείες του κόσμου, με το σκεπτικό ότι η πρώτη βοηθά τη δεύτερη. Όμως η έρευνα της Σναλ μάλλον δείχνει προς την αντίθετη κατεύθυνση, αφού η φυσική καθαριότητα φαίνεται να παράγει μια πιο «χαλαρή» στάση στα θέματα της ηθικής. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Psychological Science».