Η μοναξιά, μία μακροχρόνια πληγή για την ανθρωπότητα, θεωρείται όλο και περισσότερο σήμερα, ως ένας σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Οι επιστήμονες έχοντας εντοπίσει σημαντικούς δεσμούς μεταξύ της μοναξιάς και της ασθένειας, επιδιώκουν να ανακαλύψουν τους ακριβείς βιολογικούς μηχανισμούς, που την καθιστούν μια τόσο δυνατή απειλή, βρίσκοντας ότι σε μοριακό επίπεδο, η κοινωνική απομόνωση, μεταβάλλει το ανθρώπινο γονιδίωμα με ουσιαστικούς και μακροχρόνιους τρόπους.Επιπλέον, οι βλάβες που προκαλούνται από αυτές τις γενετικές αλλαγές, φαίνεται να είναι παρόμοιες με τις αρνητικές επιπτώσεις που προκαλούνται στην υγεία από το κάπνισμα και ακόμα χειρότερα, από το διαβήτη και την παχυσαρκία. Το συμπέρασμα των επιστημόνων είναι ότι «η μοναξιά μπορεί να αποτελεί ένα θανατηφόρο κίνδυνο και ότι ακόμα και οι ΗΠΑ που υποστηρίζουν έντονα την αξία της ατομικότητας, κάνουν πολύ λίγες ενέργειες για να αντιμετωπίσουν αυτόν τον κίνδυνο».
«Σε θέματα για τη δημόσια υγεία, αναφερόμαστε συνεχώς στην παχυσαρκία και στο κάπνισμα και επιδιώκουμε δραστικές παρεμβάσεις, δεν αναφερόμαστε όμως στους ανθρώπους που είναι μόνοι τους και κοινωνικά απομονωμένοι», δηλώνει ο Kerstin Gerst Emerson, Επίκουρος Καθηγητής στο Ινστιτούτο Γεροντολογίας του Πανεπιστημίου της Γεωργίας. Επίσης, προσθέτει: «Δημιουργούνται πράγματι απτές και φοβερές επιπτώσεις από τη μοναξιά. Υπάρχουν μοναχικοί άνθρωποι που πεθαίνουν, που είναι λιγότερο υγιείς, και που έχουν μεγάλο κόστος για την κοινωνία μας».
Ο ψυχολόγος Steve Cole, ο οποίος μελετά τις επιδράσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος στη γονιδιακή έκφραση, λέει ότι οι ερευνητές γνωρίζουν εδώ και χρόνια, πως οι μοναχικοί άνθρωποι διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο να υποστούν καρδιακές προσβολές, μεταστατικό καρκίνο, Αλτσχάιμερ και άλλα δεινά. «Όμως ακόμη δεν έχουμε καταλάβει ακόμα το λόγο», υποστηρίζει.
Πέρυσι, ο Cole και οι συνάδελφοί του αποκάλυψαν στην πράξη περίπλοκες αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος των μοναχικών ανθρώπων. Βρήκαν ότι η κοινωνική απομόνωση, αύξανε τη δραστηριότητα των γονιδίων που είναι υπεύθυνα για τις φλεγμονές και μείωνε τη δραστηριότητα των γονιδίων που παράγουν αντισώματα για την καταπολέμηση της λοίμωξης.
Οι ανωμαλίες εντοπίστηκαν στα μονοκύτταρα, έναν τύπο λευκών αιμοσφαιρίων, που παράγονται στο μυελό των οστών και που μεταβάλλονται δραματικά σε κοινωνικά απομονωμένα άτομα. Τα μονοκύτταρα διαδραματίζουν ιδιαίτερο ανοσολογικό ρόλο και αποτελούν μία από τις πρώτες γραμμές άμυνας του σώματος ενάντια στη μόλυνση. Ωστόσο, τα ανώριμα μονοκύτταρα που προκαλούν φλεγμονή και μειώνουν την προστασία των αντισωμάτων, είναι αυτά που πολλαπλασιάζονται στο αίμα των μοναχικών ανθρώπων.
Αυτές οι κυτταρικές αλλαγές, είναι υποπροϊόντα της ανθρώπινης εξέλιξης.
Παλιότερα, όταν η επιβίωση συνδεόταν σε μεγάλο βαθμό από τη συνεργασία και την επικοινωνία, η κοινωνική απομόνωση αποτελούσε έναν τεράστιο κίνδυνο. Για αυτό το λόγο, η κοινωνική εξέλιξη, διαμόρφωσε τον πρωτόγονο ανθρώπινο εγκέφαλο να επιθυμεί και να χρειάζεται κοινωνική αλληλεπίδραση, με τον ίδιο τρόπο που διαμόρφωσε τον εγκέφαλο να επιθυμεί και να χρειάζεται φαγητό.
Ο πόνος της μοναξιάς είναι παρόμοιος με τον πόνο της πείνας, είναι ένα βιολογικό σήμα ότι κάτι δεν πάει καλά.
«Όταν πεινάτε, δεν γνωρίζετε ότι το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα σας πέφτει, αλλά αν οδηγείτε και δείτε ένα κατάστημα έτοιμου φαγητού, θα σταματήσετε να τσιμπήσετε», δηλώνουν οι ερευνητές.
Σήμερα, η κοινωνική απομόνωση έχει εξελιχθεί σε έναν αναπόφευκτο τρόπο ζωής. Αλλά, σε κυτταρικό επίπεδο, βάζει το σώμα σε διαρκή επαγρύπνηση για μία επερχόμενη απειλή. Αυτό εξηγεί το γιατί οι μοναχικοί άνθρωποι είναι πιο πιθανό να είναι αρνητικοί στις πράξεις τους προς τους άλλους, πράγμα που καθιστά πολύ πιο δύσκολο για αυτούς να δημιουργήσουν σχέσεις.
«Δουλεύω αρκετά συχνά με αυτού του τύπου θεραπευόμενους», ισχυρίζεται η ψυχίατρος Jacqueline Olds: «Πολλοί από τους ανθρώπους που καταλήγουν στη μοναξιά εκπέμπουν σήματα ότι θέλουν να είναι μόνοι τους εξαιτίας του άγχους. Το αίσθημα ότι είμαστε παραμελημένοι κατέχει μια τεράστια επίδραση στην ψυχή μας και εδραιώνει εξελικτικές ανησυχίες, ότι όλοι οι άλλοι θα επιβιώσουν ενώ εμείς όχι».
Ο πιο ευρύς αποδεκτός ορισμός της μοναξιάς, είναι η αγωνία που αισθάνονται οι άνθρωποι όταν η πραγματικότητα δεν ανταποκρίνεται στα ιδανικά που έχουν για τις κοινωνικές σχέσεις. Η μοναξιά δεν είναι συνώνυμο με τη μοναχικότητα. Πολλοί άνθρωποι έχουν μοναχικές ζωές, αλλά δεν είναι μόνοι τους. Αντιστρόφως, το να περιβάλλεται κάποιος από άλλους ανθρώπους, δεν αποτελεί εγγύηση ενάντια στη μοναξιά.
Η μοναξιά δεν είναι σαν την κατάθλιψη, αν και οι δύο συχνά συμβαδίζουν.
Η πρώτη κατάσταση, όταν αφορά στην κινητήρια δύναμη να ανήκουμε κάπου, είναι ενθαρρυντική. Η άλλη κατάσταση όμως γεννά ένα γενικό αίσθημα θλίψης ή απελπισίας και δεν είναι καθόλου ενθαρρυντική.
Στο Πανεπιστήμιο της Georgia, οι ερευνητές ψυχολόγοι, ήθελαν να δουν πόσο διαδεδομένη είναι στην πραγματικότητα η δυσφορία που προκαλείται από τη μοναξιά. Ανέλυσαν διαχρονικά δεδομένα από δύο εθνικά συστήματα υγείας και συνταξιοδοτικές μελέτες, που πραγματοποιήθηκαν το 2008 και το 2012. Μέσα από τις απαντήσεις που δόθηκαν από 7.060 άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρόνια μοναξιά ήταν «ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας», που «συμβάλλει σε ένα κύκλο ασθένειας και προτρέπει στην περαιτέρω αξιοποίηση του τομέα της υγείας».
Μεταξύ των πιο ιδιαίτερων ευρημάτων τους είναι ότι η μοναξιά φαίνεται να είναι ένας σημαντικός προγνωστικός παράγοντας, που διαπιστώθηκε μέσα από μία έρευνα που μέτρησε την αύξηση των ιατρικών επισκέψεων λόγω ασθένειας. Η σχέση γιατρού-ασθενούς, φάνηκε, να παρείχε μία από τις λίγες κοινωνικές διεξόδους για τα απομονωμένα άτομα.
Ο ψυχοθεραπευτής Μat Lundquist, διευθυντής της TriBeCa Therapy στη Νέα Υόρκη, έχει γίνει εμπειρογνώμονας σχετικά με τη μοναξιά. Ούτε μια εβδομάδα δεν περνά, λέει, χωρίς ένας από τους ασθενείς του να εκφράζει «αγωνία» για κάτι που είδε στο Facebook. «Είναι μια επικύρωση, ότι όλοι έχουν σχέσεις και αυτοί όχι», ισχυρίζεται.
Ο Lundquist είναι «σοκαρισμένος που η συζήτηση σχετικά με την κοινωνική απομόνωση μέσα στους κύκλους της δημόσιας υγείας κατέχει τόσο λίγο χώρο». Όπως λέει ο ίδιος, «η μοναξιά είναι ένα σκληρόκαρδο ζήτημα».
Καλύτερη υγεία και μοναξιά πάνε μαζί
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα στο διαδίκτυο, συγκεκριμένα στο National Academy of Sciences, δείχνει ότι υπάρχει επίσης μια παράλληλη επίδραση της υγείας με τη μοναξιά. Με κάθε θετική αύξηση των κοινωνικών σχέσεων, ερευνητές στη Βόρεια Καρολίνα και την Κίνα είδαν βελτίωση στους ειδικούς φυσιολογικούς βιοδείκτες, όπως στην πίεση του αίματος και στο δείκτη μάζας σώματος.
Η μεγαλύτερη θετική επίδραση διαπιστώθηκε σε εκείνους που είχαν ποικιλία σχέσεων, όπως με φίλους, ερωτικούς συντρόφους και συναδέλφους.
«Κάθε μία επίδραση μπορεί να παρέχει διαφορετικά μονοπάτια, που μπορούν ενδεχομένως να έχουν επιπτώσεις στην υγεία», δήλωσε η ψυχολόγος Julianne Holt-Lunstad, που ανέλυσε πρόσφατα 70 διαφορετικές μελέτες για την μοναξιά, από όλο τον κόσμο. Οι μελέτες αυτές κάλυψαν περισσότερους από 3,4 εκατομμύρια συμμετέχοντες σε μια περίοδο 35 ετών.
Πολλοί ερευνητές πιστεύουν, ότι οι χώρες του δυτικού κόσμου δεν κάνουν αρκετά για να αναδείξουν τη μοναξιά ως ένα σημαντικό ζήτημα για τη δημόσια υγεία και να την αντιμετωπίσουν. Ως παράδειγμα προς μίμηση, στρέφονται προς το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο ξεκίνησε το 2011, μία εθνική εκστρατεία για την εξάλειψη της μοναξιάς (Campaign to End Loneliness), η οποία έχει επιστρατεύσει πέντε φορείς κοινωνικών υπηρεσιών και περίπου 2.500 μικρότερες οργανώσεις, που όλες μαζί εργάζονται για την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τη μοναξιά.
«Μεγάλο μέρος του χρόνου μας αναλώνεται στην εκστρατεία επικοινωνίας με τους ανθρώπους και πείθοντας παράλληλα όσους διαχειρίζονται δαπάνες για την υγεία και την υγειονομική περίθαλψη, να αφιερώσουν μέρος τους για την αντιμετώπιση και την πρόληψη της μοναξιάς», έγραψε σε ένα e-mail η Kellie Payne, διευθύντρια της εκστρατείας για τη μάθηση και την έρευνα.
Η γερμανίδα ψυχαναλύτρια Frieda Fromm-Reichmann, θα μπορούσε να είχε προβλέψει την εξάπλωση αυτού του φαινομένου, περισσότερο από μισό αιώνα πριν. Ήταν από τους πρώτους ερευνητές που εξέτασαν την κοινωνική απομόνωση από εμπειρική σκοπιά και έγραψε ότι η «γυμνή φρίκη» της μοναξιάς σκιάζει τη ζωή μας, επειδή η επιθυμία για οικειότητα είναι πάντα μέσα μας.
«Δεν υπάρχει ανθρώπινο ον, που να μην απειλείται από την απώλεια της οικειότητας».
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου