Το τέλος του κύκλου είναι και η αρχή του...

Ο Ολιστικός Τρόπος Σκέψης και η Ολιστική Φιλοσοφία αφορά έναν συγκεκριμένο τρόπο αντίληψης και σκέψης.

Η ολιστική θεώρηση αντιλαμβάνεται το σύνολο, το ΟΛΟΝ, εργαζόμενη με βάση την αντίληψη ότι όλα τα μέρη που αποτελούν το σύνολο, επηρεάζονται μεταξύ τους και ταυτοχρονα με το σύνολο και δεν μπορούν να εξεταστούν μεμονωμένα.Ο ολισμός βλέπει το σύνολο να αλληπεπιδρα μέσω των τομέων του και να δημιουργεί ένα ΟΛΟΝ που εξαρτάται από τους τομείς του όσο και οι τομείς από τον ΟΛΟΝ. Δεν μπορεί να εξηγηθεί το σύνολο παρατηρώντας τα κομματια του ξεχωριστά, σαν ξεχωριστά μέρη. Στον ολισμό τα μέρη δε μπορούν να κατανοηθούν έξω από το ΟΛΟν ούτε να παρατηρηθούν ξεχωριστά από αυτό.

Ένα άλλο παράδειγμα μπορεί να αποτέλσει η κοινωνία μας. Η αναγωγική θεώρηση θεωρεί την ατομικότητα μας ανεπηρέαστη από το σύνολο, καθότι αυτόνομες μονάδες του συνόλου. Η ολιστική θεώρηση βλέπει την ατομικότητα να λειτουργεί αυτόνομα μέσα στο σύνολο αλλά απόλυτα επηρεασμένη και αλληλοεξαρτώμενη από αυτό. Η ευτυχία ενός ατόμου δεν μπορεί να είναι ειλικρινώς εφικτή σε μία δυστυχισμένη κοινωνία..

Η ολιστικότητα στον τρόπο αντίληψης εισάγει ένα βαθύτερο σύστημα αξιών και επεξεργασίας. Όταν όλα είναι αδιάσπαστα και διαρκώς εξελισσόμενα δεν υπάρχει όριο έρευνας και κατανόησης ακριβώς επειδή αυτό το σύστημα εξετάζει ένα σύνολο καταστάσεων που διαφοροποιείται ή εκφράζεται διαρκώς. Η αναγωγικότητα σαν τρόπος αντίληψης βοήθησε στο χτίσιμο κάποιων βάσιμων θεωριών αλλά βλέποντας τα πάντα ανεξάρτητα και αυτόνομα δεν μπορεί να ερευνήσει την πηγή της κατάστασης παρά μόνο να τη δομήσει ως ένα επίπεδο και σε πολλές περιπτώσεις όχι ικανοποιητικό.

Περάσαν πάρα πολλά χρόνια κατά τα οποία ο τρόπος σκέψης μας ήταν καθαρά αναγωγικός σε όλα τα επίπεδα και τομείς της ύπαρξης μας σαν ατομικότητες και σαν σύνολο εξίσου. Αυτό οδήγεισε σε κοινωνίες αλληλοσυγκρουόμενες, σε επιστημονικές αποδείξεις μονόπλευρες, σε επιφανειακή μόρφωση, σε άσταση κατάσταση υγείας, σε ψυχολογικές συγκρούσεις και αναζητήσεις. Η μονόπλευρη και διαχωριστική μέθοδος της αναγωγής, μας οδήγησε σε έναν ατομικισμό που γεννά απορίες ως προς τα κίνητρα του, ενώ ταυτόχρονα δημιούργησε στείρες συνειδήσεις.

Αυτή η κατάσταση μας οδήγησε από μόνη της στο τέρμα της και μας έδειξε μέσω της αποδείξεως του αντιθέτου πως πρέπει να αλλάξουμε οπτική, γιατί η αναγωγική ακόμη κι αν εξυπηρέτησε έφτασε στο τέλος της προσφοράς της. Η ολιστική σκέψη εισάγει νέα οπτική σε κάθε τομέα. Φιλοσοφικό, επιστημονικό, ανθρωπιστικό κι αυτό γιατί πρώτα από όλα εισάγει την απόλυτη καινοτομία του να εξετάσεις κάθε τομέα που έχεις δομήσει αυτόνομα, σε εξάρτηση με το σύνολο. Αυτό από μόνο του δίνει απύθμενα περιθώρια ανάπτυξης και διεύρυνσης των αλληλεπιδράσεων και ταυτόχρονα δημιουργεί την ισχυρότερη βάση για έναν τρόπο θεώρησης και κυρίως εξήγησης και αντιμετώπισης των πάντων.

Ας δούμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα σε ανθρωπιστικό επίπεδο. Στην Αφρική ένας ανθρωπολόγος πρότεινε το ακόλουθο παιχνίδι στα παιδιά μιας «πρωτόγονης» φυλής. Τοποθέτησε ένα καλάθι γεμάτο φρούτα που κάθε άλλο πάρα συχνά μπορούσαν να φάνε αυτά τα παιδιά δίπλα σε ένα δέντρο και είπε στα παιδιά ότι όποιο από αυτά φτάσει πρώτο στο καλάθι θα πάρει όλα τα φρούτα. 

Όταν τους έδωσε το σινιάλο για να τρέξουν, πιάστηκαν χέρι χέρι και ξεκίνησαν να τρέχουν όλα μαζί. Ύστερα κάθισαν σε έναν κύκλο για να φάνε τα φρούτα…

Όταν ρώτησε τα παιδιά γιατί το έκαναν αυτό αφού κάποιο από αυτά θα μπορούσε να είχε φάει όλα τα φρούτα, τα παιδιά απάντησαν «UBUNTU» που σημαίνει «δεν μπορούμε να είμαστε χαρούμενοι αν έστω ένας από εμάς είναι στενοχωρημένος!» Η λέξη «UBUNTU»στην γλώσσα τους σημαίνει «Υπάρχω γιατί υπάρχουμε»...!

Έγινε λοιπόν το αντίστοιχο παίχνιδι και σε ένα Γυμνάσιο μιας Ευρωπαικής χώρας –που δεν θα σας αποκαλύψω- , με την διαφορά ότι το καλάθι δίπλα στο δένδρο περιείχε ένα γυαλιστερό iPod, ένα iPad και ένα iPhone, πάλι με τον κανόνα πως ο πρώτος θα τα πάρει όλα.

Όταν λοιπόν δόθηκε το σινιάλο για να τρέξουν, έπεσαν αγκωνιές, τρικλοποδιές, μπουνιές, και τελικά το πιο μεγαλόσωμο παιδάκι έφτασε πρώτο και πήρε και τα τρία gadgets.

Ύστερα, μερικά παιδάκια κάθισαν γύρω από τον μεγαλόσωμο συμμαθητή τους και τον παρακολουθούσαν να χειρίζεται τα ηλεκτρονικά καλούδια με θαυμασμό, κάποια άλλα είχαν περικυκλώσει τον ανθρωπολόγο και διαμαρτύρονταν για τους άδικους κανόνες του παιχνιδιού απειλώντας τον ότι θα τον καταγγείλουν στον Διευθυντή του Σχολείου, και σε τηλεοπτικό σταθμό, ενώ κάποια άλλα δέχθηκαν μοιρολατρικά την τύχη τους, ψελλίζοντας ότι το όλο παίγνιο ήταν στημένο από ξένα κέντρα εξουσίας.

Όταν ο ανθρωπολόγος συνήλθε και επέβαλε την δέουσα τάξη, πλησίασε το παιδάκι που νίκησε και το ρώτησε γιατί κράτησε και τα τρία gadgets αντί να σκεφτεί να κρατήσει το ένα και να μοιράσει τα υπόλοιπα σε δυο φίλους του. Εκείνο του απάντησε πως έτσι είναι οι κανόνες του παιχνιδιού..!!.

Ως επίλογο θα παραθέσω μία φωτογραφία, από την Αφρικάνικη επίσης φυλή των «Εφέ- Efé » στο Ζαίρ. Τα παιδιά της φυλής παίζουν συχνά το παιχνίδι του κύκλου που ονομάζεται στην γλώσσα τους «Οασάνι- Osani».

Τα παιδιά κάθονται σε ένα κύκλο ακουμπώντας το ένα τα πέλματα του στα πέλματα του διπλανού του, σχηματίζοντας έτσι ένα κύκλο από μικρά πέλματα.

Κάθε παιδί, όταν έρχεται η σειρά του, αναφέρει ένα στρογυλλό αντικείμενο, λ.χ, τον ήλιο, την σελήνη, ένα άστρο, το μάτι, κ.λ.π, και στην συνέχεια πρέπει να χρησιμοποιήσει μία έκφραση που αφορά ένα ευρύτερο κύκλο πραγμάτων με κυκλικό σχήμα, όπως ο κύκλος της οικογένειας, της γυναικείας μήτρας, ή τον κύκλο που διαγράφει το φεγγάρι κ.λπ.. Όταν κάποιο παιδί δεν μπορεί να βρεί κάποια έκφραση ή στρογγυλό αντικείμενο χάνει. Τελικά ο νικήτης σύμφωνα με την παράδοση τους, θα έχει μία ευτυχισμένη ζωή.

Μέσα από αυτά τα παιχνίδια, διαπιστώνουμε πως τα παιδιά αποκτούν μία κουλτούρα η οποία αν και πρωτόγονη, αφορά την ομάδα, το Όλον, και όχι το άτομο, την ομαδική ευτυχία έναντι της ατομικής....

Το τέλος του κύκλου είναι και η αρχή του....!!